‘Vergi savaşı’ Boeing’i vurdu! Çekişme havada alevleniyor, tek rakibi ne yapacak?
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – ABD Başkanı Trump’ın gümrük vergilerini artırmaya yönelik kararlarının akabinde dünya ekonomileri önemli halde sarsılmış, birçok ülkede borsalar bu kararlardan olumsuz etkilenmişti. Kararların en büyük maksadı Çin’di. Trump her ne kadar birtakım kalemlerde vergi artırımından vazgeçmiş olsa da Çin’in karşı atakları devam ediyor. Bu kapsamda Çinli otoritelerin dün aldığı kararın akabinde en büyük fatura ABD’li havacılık şirketi Boeing’e çıkacak üzere görünüyor. Çin’in bu atılımının akabinde ABD borsasında Boeing’e ilişkin paylarda düşüş yaşandı.
Dünyanın en büyük iç sınır pazarına sahip olan ve sivil havacılık pazarında her geçen gün daha da büyüyen Çin’de alınan yeni kararlar, halihazırda en son 2018 yılında kâr açıklayan Boeing için problemli günlerin devam edeceğini gösteriyor olabilir. Çin, yeni aldığı kararlarla Boeing uçaklarının Çinli sivil havayolu şirketleri tarafından kullanılmasının önüne geçti. Çin merkezli sivil havacılık şirketlerine iletilen kararların akabinde bundan sonraki süreçte Çin, Boeing uçaklarını kullanmayacak.
TÜM SİPARİŞLER ASKIYA ALINDI
Bloomberg News’te yer alan habere nazaran, ABD ile Çin ortasında devam eden ticaret uyuşmazlığının yeni ayaklarından biri de sivil havacılık dalı oldu. Pekin, Çin merkezli sivil havayolu şirketlerine Boeing marka uçaklara ait verilen siparişlerin teslimatlarının askıya alınmasına yönelik talimat verdi. Alınan kararlar, uçakla ilgili ekipman ve modül satın alımlarının durdurulmasını da içeriyor. Daha evvel yapılan muahedeler kapsamında bilhassa Air China, China Eastern ve China Southern üzere büyük Çinli havayolu şirketlerinin etkilenmesi bekleniyor. Bu şirketler, 2025 ile 2027 ortasında toplamda 179 Boeing marka yolcu uçağı almayı planlıyordu.
UÇUŞLARI DURDURAN BİRİNCİ ÜLKE OLDU
ABD’li üretici Boeing ise Çin pazarını büyük bir fırsat olarak görüyor ve bu manada Çin sivil havacılık pazarında hissesini artırmayı planlıyordu. Şirketin geleceğe ait varsayımları ortasında, Çin’in sivil havacılık filosunun 2043 yılına kadar yıllık yüzde 4,1 büyüyerek 4 bin 345’ten 9 bin 740 uçağa ulaşacağı öngörülüyordu. Tıpkı raporda, Çin’in 2043 yılına kadar dünyanın en büyük geniş gövdeli filosuna sahip olması ve bin 575 yeni geniş gövdeli uçak sipariş edeceği iddia ediliyordu. 2024’ten 2043’e kadar Çin’in 365 bölgesel uçak, altı bin 720 tek koridorlu uçak ve bin 575 geniş gövdeli uçak olmak üzere toplam sekiz bin 830 yeni uçak alması öngörülüyor ve Boeing’in bu pazardan değerli hisse sahibi olacağı bekleniyordu.
Daha evvel yapılan birtakım çalışmalarda, Çin’in 2042 yılına kadar dünya genelindeki uçak taleplerinin yüzde 20’sini karşılayacağı kestirim ediliyordu ve bu da Boeing için büyük bir fırsat manasına geliyordu. Boeing, bu büyümeyi yakalamak için Çin’e ağır yatırım yapmayı planlıyordu. 2019’da Çin, dünya genelinde Boeing 737 MAX uçaklarının en büyük alıcılarındandı. Lakin birebir yıl iki Boeing 737 MAX uçağının düşmesi sonucu 346 kişi hayatını kaybedince Çin, Boeing 737 MAX uçaklarının uçuşlarını durduran birinci ülke olmuştu. Çin’in akabinde birçok ülke de emsal kararı alması, Boeing’e duyulan itimadın sarsıldığı istikametinde yorumlanmıştı.
BOEING KARARI C919 İÇİN FIRSAT YARATACAK
Çin’in aldığı bu kararın uzun vadede devam edip etmeyeceğini vakit gösterecek. Lakin bu kararın uzun mühlet devam etmesi halinde Çin’in elinde çeşitli alternatifler de mevcut. Bu alternatiflerin en büyüğü Boeing’in de en büyük rakibi olan Avrupalı üretici Airbus. Çin, Avrupalı üretici Airbus için şimdi bu biçimde bir karar almış değil.
Öte yandan Çin’in en kıymetli alternatifi yerli üretim. Çin’in bir müddettir kendi imkanlarıyla yolcu uçağı geliştirmeye çalıştığı ve bu kapsamda Çin Ticari Uçak Şirketi (COMAC) tarafından üretilen dar gövdeli jet uçağı C919’un kullanıldığı biliniyor. C919, iç pazarda Boeing 737 MAX ve Airbus A320neo üzere yabancı uçaklara karşı geçerli bir alternatif olarak pozisyonlandırılması için çalışmalar sürerken, Boeing hakkında alınan kararın COMAC’a alan açılması için kıymetli bir adım olduğu değerlendirmeler ortasında.
Çin’in kendi imkanlarıyla geliştirdiği ve milletlerarası uçuşa elverişlilik standartlarını karşılayan C919’un üreticisi COMAC, bu uçakla birlikte Batılı uçak üreticileri Airbus ve Boeing’e karşı milletlerarası pazarda rekabet etmeyi planlıyor. Uçağın farklı koltuk tertiplerine nazaran 158 ila 192 kişilik kapasitesi olduğu ve 4 bin 75 ila 5 bin 555 kilometre menzili olduğu biliniyor. Bu vakte kadar 1 milyondan fazla yolcu taşıyan C919’un halihazırda binden fazla sipariş aldığı açıklanmıştı. COMAC’ın C919’dan başka olarak C929 isminde geniş gövdeli uçağı geliştirdiği bilinirken, bu uçağın 2028-2029 yıllarında hizmete alınması planlanıyor.
