Uluç’un sonsuz döngüsü
Seray Şahinler – Çağdaş Türk fotoğrafının en yenilikçi, en hareketli ressamlarından Ömer Uluç, vefatının 15. yılında onun sanatına ve ideolojisine farklı bakış sunacak bir stantla anılıyor. İstanbul Modern’de gerçekleşen “Ufuk Çizgisinden Öteye” isimli stant, Uluç’un kauçuk, keçe, alüminyum, akrilik levha, PVC ve polyester üzere materyallerle ürettiği işlerle insanlık ve cihan ortasındaki karmaşık alakaya dair niyetleri irdeliyor.
Serginin küratörlüğünü Hikaye Özsoy Sağnak ve Nilay Dursun, asistan küratörlüğünü ise Naz Uğurlu Benek üstleniyor. Ömer Uluç hayatı boyunca cihanın geçmişinde, bugününde var. Küratörler de onun bu özelliğine atfen sergiyi kronolojik değil tematik olarak kısımlara ayırmış. 300 eser, Ömer Uluç’un figürle soyut ortasındaki kıssasını takip ediyor. Dönüp duran, devingen ancak dingin, lineer ancak dolanarak karşımıza çıkan sarmallar Ömer Uluç kozmosunun içine çekiyor izleyiciyi.
Her şey isimle başladı
Ömer Uluç’un pratiği Londra’da bir otelde ismini tekrar tekrar kâğıtlara yazmasıyla yeni bir ufuk kazanıyor. Sanatkarın baş harfinin yuvarlak formu, sarmal, jest ve hareketlerle kendi kimliğini buluyor. 1960’tan 2010’a kadar uzanan süreç de bu karakteristiğin istikrarlı biçimde hem farklı hem misal tekrarı. Küratör Hikaye Özsoy Sağnak’ın paylaştığına nazaran mühendislik eğitimi alan Uluç için dönüm noktası, ‘70’lerde yaptığı Afrika seyahati oluyor. Stant de bu seyahatten izleri ve izlerin Uluç’un sanatına nasıl intikal ettiğini göstererek başlıyor. Birinci eser, külliyatın en eski tarihli işi, tuval üzerine yağlı boya olan “İsimsiz” (1958).
“Figürler: Soyutla Figür Ortasındaki Devinim” ile başlayan bu seyahat “Afrika Kraliçesi” isimli fotoğraflarla Ömer Uluç’un zihnine giriyor. Burada 1974’te Doğu Afrika’da bir çukurda keşfedilen, birinci şuurlu varlık olduğu sav edilen ve Beatles’ın ünlü “Lucy in the sky with diamonds” müziğinden esinlenen sanatkarın Lucy’yi simgeleyen çalışmaları girişte izleyiciyi selamlıyor. Lucy bu kısımda çeşitli formlarla karşımıza çıkıyor. Lakin bu o denli bir devinim ki Lucy’den Galapagos Adası’ndaki jenerasyonu tükenen kaplumbağalara, Beyoğlu’nda sokak afişlerinde karşılaşan bayanlara, ressam-büyücü ve canavarlara kadar uzanıyor. Devamındaki tematik kısımlar de aslında bu kıssanın bir uzantısı.
“Mistik Dünya: Doğaüstü Yaratıklar” onun görsel dünyasının bileşenlerini birinci defa bu kadar bütünlüklü halde izliyor. Döküm polyester heykellerde, alüminyum üzerine karışık teknik çalışmalarda, tuval üzerine akrilikte karşımızda çıkan, tuhaf, muhakkak meçhul varlıklar hem tanıdık hem yabancı formlar, Uluç’un fütürist labirentlerinde dolaştırıyor izleyiciyi. “Mistik Dünya” ile birbirini tamamlayan “Hayvanlar: Canlılar Dünyası” ise aslında bu dünyanın bir öteki sözü. Kaplumbağalar, kediler, köpekler, ayılar, atlar, keçiler bazen kaotik bazen doğal örüntüsünde kültürel ve manevî kodları imgeliyor.
Ömer Uluç’un kült referansları ortasında tarih, mit, mitoloji, kültür, anlatı, geçmiş, bugün var. Standın “İlham ve yorumlama” kısmı bu kavramların birleştiği bir alan. “İlham ve yorumlama”, bir tarafıyla 50 yıllık sanat yolunun da bir temsili. Uluç burada kendi serüveniyle Osmanlı minyatürlerini, arkeolojik figürinleri, Bizans ikonalarını yorumluyor. “Kibele ve Kuş” (1998), “İki Bizanslı Çift (1997)”, “Buhari” (1982) üzere yapıtlarında bu izler çok bariz. “Deniz: Sarmaş Seyahatler” serisinde yer alan dijital kompozisyonu “Denizaltı ve Kuş”, kauçuk üzerine karışık teknikle “Balıkçı ve Balık”, tuval üzerine akrilik “İki Gemi” ise onun çocukluktan itibaren tutkun olduğu denizi, hem romantik hem ekolojik çerçeveden yansıtıyor.
Çeşitli coğrafyalarda yaşaması ve seyahatlerinin de tesiriyle, keskin bir ironi ve mizah anlayışıyla beşerler, hayvanlar ve doğadışı varlıklardan oluşan bir canlılar albümü yaratan Uluç, çağdaş sanatın keşif ve araştırma ruhunu daima taze tutan sanatkarlardan olmaya devam ediyor.
Sergi 12 Aralık’a kadar ziyaret edilebilir.
Form, renk, duygu
Ömer Uluç’u özgün kılan noktalardan biri aktüele nüfuzu. Sanatkarın döngüsel takibi onun aktüeli ne kadar yakaladığını da gösteriyor. Hayatının son devrinde dönüp baktığı “DNA, RNA” sıkıntısı, bilim ve biyoloji çerçevesindeki araştırmalar dahi işlerine yansımış. Standın son kısmında yer alan DNA, RNA serisi olarak gruplandırılan çalışmalarda sanatkarın bilimsel temalarındaki pratiğine nüfuz ediyor. Hikaye Özsoy Sağnak, “Ömer Uluç üzere ağır üretimi olan sanatçıyı kapsamlı bir stantla anmak istedik. Kronolojik gitmek yerine birebir temalara nasıl dönüp baktığına odaklandık. Form, renk ve his bizim için önemliydi” diyor.
