‘Türkiye paylaşılmayan aktör haline geliyor’
AYDIN HASAN – ASENA YATAĞAN/ANKARA – ANKASAM Lideri Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol: ABD’yi çıkarları ve bekası bağlamında bir tehdit olarak görmeye başlayan Avrupa, başta Çin ve Rusya olmak üzere, öteki aktörlerle yeni bir denklem ve istikrar münasebeti oluşturmaya çalışacak. Pekin, Rusyasız bir Çin arayışına karşı, Avrupa’yla alakalarını daha ileri boyuta taşıyabilir. Rusya’nın burada ABD ile birlikte atacağı adımlar, Çin ve Avrupa boyutunda değerli olacak ve yakından izlenecektir. Hasebiyle Trump’ın bu çıkışları, çok kutuplu dünya sürecini ve kaotik ortamı Avrupa boyutuyla daha da artıracak üzere görünüyor. Bu gelişme, Avrupa-Türkiye münasebetlerinde de yeni bir periyoda işaret etmekte. Türkiye’nin bu manada paylaşılamayan aktör statüsü üzerinden eli daha da kuvvetlenecektir. Pekala, Avrupa’nın bu adımları karşısında ABD sessiz kalır mı? Sarı yelekliler ve AfD desem, pek çok kişi anlayacaktır. Trump bu atılımlarını atarken, muhtemelen yalnızca Avrupa dış siyasetini değil, iç siyasetini de değiştirme, etkileme kapasitesini göz önünde bulundurarak yapmıştır. O yüzden Avrupa aslında tam bir çıkmazın içindedir. Dış siyasette zayıf olan Avrupa’nın iç siyaset boyutunda ne kadar güçlü olduğu da bu vesileyle test edilecek.
‘AVRUPA ORDUSU KURULAMAZ’
Jepolitik Öngörü Derneği Lideri Emekli Tümgeneral Doçent Güray Alpar: 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa savunmasını NATO üstlendi. Lakin NATO’nun temeli ABD ordusu. İkinci güç olarak Türkiye ve İngiltere vardır… Üst seviye misyonlarda bulunmuş bir asker olarak şunu söyleyebilirim ki; Avrupa ordusu kurulamaz. Bunu sürdürecek rastgele bir yapılanması da yok. Şu andaki kuvveti de buna uygun değil. Uyumu sağlayacak, yönetecek bir ünitesi yok… Bu türlü bir ordu, çok büyük maliyet gerektiriyor. Pekala idaresi kimde olacak, kim buyruk komuta edecek? Bugün kursalar sile, bu tecrübeyi kazanmak, yapılanmayı oluşturmak en az 10 yıl alır. Lakin işin içine İngiltere girer, Türkiye’yi de alırlarsa tahminen kurabilir. Türkiye olmadan Avrupa güvenliği esasen mümkün değil… Türkiye güçlü bir orduya sahip, tek başına Libya’da operasyon yapabiliyor. Türkiye’nin bu türlü bir işte lojistik sistem kurma, komuta denetim sistemi, bağımsız hareket edebilme yeteneği var. Hasılı İngiltere ve Türkiye olmadan, bir Avrupa ordusu çok güç.
‘EKONOMİK YANSIMAYI TARTMAK İÇİN ERKEN’
İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Emeritus Prof. Dr. İlter Turan: AB ile ABD alakalarının ortasındaki çekişmenin nasıl gelişeceğini bilmiyoruz. Ama aranın açılması kelam konusu olursa, AB’nin de ABD’nin de Türkiye’ye duyacağı stratejik muhtaçlığın artacağı kanaatindeyim. Türkiye, bu türlü bir uzlaşmazlıkta iki tarafın da daha fazla bedel verdiği, mecbur kaldığı bir ülke pozisyonuna geçecektir. Ekonomilere yansımasını tartmak için biraz erken. AB, Türkiye ile yakınlaşmak isterse, bunun için Gümrük Birliği’nin yenilenmesinin gerektiğini idrak edecektir.
‘ÜLKEMİZ İÇİN HEM TEHDİT HEM FIRSAT’
Stratejik Danışmanlık Hizmetleri Yöneticisi Hakan Akbaş: Trump’ın ikinci devirde ticaret açığını kapatmak için bilhassa araba bölümünde AB’ye ek vergiler getirme planı var. Lakin AB ile mutabakata varma ihtimali yüksek. Şayet mutabakat olmazsa, Çin-AB ticaret bağları derinleşebilir ve Çin mallarını AB’ye daha fazla ihraç edebilir… Bu durum, Türkiye için hem tehdit hem fırsat yaratabilir. Çin’in düşük fiyatlarla mal satması Türkiye’nin ihracatçısını zorlayabilir fakat uzun vadede Çinli firmalar Türkiye’ye yatırım yaparak Avrupa’ya ihracatlarını buradan yönlendirebilir.
