Türk tiyatrosunda bir devre veda
Suzan Somalı Sönmez – Tam 126 yıl boyunca Türk tiyatrosunda bir isim yankılandı: “Naşit”. Üç jenerasyon boyunca sahnelerde varlık gösteren bu aile mizahı, hüznü, zarafeti ve halkla kurduğu güçlü bağla sahne sanatlarımızın en özgün geleneklerinden birini yarattı. “Naşit Geleneği”, 4 Mayıs 2025’te Necip Naşit Özcan’ın vefatıyla birlikte bu zaman kapandı. Sadece bir tiyatro oyuncusunu değil, bir çağın şahidini da kaybettik.
■ “Komik-i Şehir” Naşit Bey “Naşit Geleneği”nin temeli, 1898’de Direklerarası’nda atıldı. O periyot 11 yaşında olan Naşit Özcan, tiyatroya girmek isteyip kapıdan çevrilince sahneye taş attı. O taş, yalnızca bir çocukluğun haykırışı değil tıpkı vakitte bir tiyatro seyahatinin başlangıcıydı. 1899 yılında, şimdi 12 yaşındayken Mızıka-i Hümayun’a kabul edilen Naşit Bey, kısa müddette saray operetlerinde figüranlık yapmaya başladı.
Naşit Özcan, Kavuklu Hamdi, Küçük İsmail ve Abdürrezzak Efendi üzere periyodun ustalarıyla çalıştı. Tuluat sanatını, kaba saba taşlamalardan arındırarak şık bir mizah lisanıyla yine inşa etti. “Haremağası Ud Meşkediyor” isimli güldürüdeki performansıyla “Komik-i Şehir” unvanını aldı. Bu unvan, sadece bir takdir değil, bir periyodun sembolü hâline geldi. “Millet Tiyatrosu”nu kurarak kendi topluluğunu oluşturan Naşit Bey, sahnelerinde yalnızca kanto ve operet sunmadı; tiyatroyu dönüştürdü, halkla daha direkt bir bağ kurdu.
■ Amelya Hanım Eşi Amelya (Emel) Özcan, Türkiye’nin birinci operet müzisyenlerinden Kemani Yorgo’nun kızı, ünlü kantocu Verjin’in torunuydu. 1920’lerde sahneye çıkan Amelya Hanım, kardeşiyle birlikte kanto ve dans şovları yaptı. Lakin 1927’de oğlu Selim’e gebe kaldığında sahneyi bıraktı. Böylelikle, perde gerisinde kalmayı seçerek tiyatro geleneğinin devam etmesinde sessiz bir rol üstlendi.
■ “Selim Baba”
Naşit Bey’in oğlu Selim Naşit Özcan, 1928’de Şehzadebaşı’nda dünyaya geldi. Babasının “Millet Tiyatrosu”nun kulislerinde büyüyen Selim Naşit’in çocukluğu sahne tozuyla harmanlandı. Babasının vefatının akabinde, ikinci jenerasyon olarak 15 yaşında profesyonel tiyatroya adım attı. Evvel dansçı olarak başladığı mesleğinde Muammer Karaca Opereti, Devekuşu Kabare, Gazanfer Özcan – Gönül İdeal Tiyatrosu üzere topluluklarda rol aldı. Müzikli oyunlardan dramatik yapıtlara kadar geniş bir yelpazede performans sergiledi. 60’a yakın sinemada yer aldı; 1998’de “Her Şey Çok Hoş Olacak” sinemasındaki rolüyle SİYAD En Güzel Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazandı. “Selim Baba” lakabıyla anıldı, zira küçük rollerden büyük karakterler yaratan bir ustalıkla sahnede yer alıyordu. 2000 yılında, 72 yaşındayken hayata veda etti.
■ “Adile Teyze” Ailenin en tanınan yüzlerinden biri de hiç kuşkusuz, Adile Naşit oldu. 1930’da dünyaya gelen Adile Hanım, tiyatroyla çocuk yaşta tanıştı. Matine günlerinde konutlarının tavan ortasındaki küçük delikten babasının sahneye çıktığı oyunları izlerdi. Tiyatroya tutkusu, babasının vefatından sonra daha da güçlendi ve 14 yaşında İstanbul Kent Tiyatroları’na katıldı. Oyunculuğuyla kısa müddette dikkat çekti. “Cibali Karakolu”nda kaynana rolü, “Hababam Sınıfı”nda Hafize Ana karakteriyle halkın gönlünde taht kurdu. 1976’da “İşte Hayat” sinemasıyla Altın Portakal En Düzgün Bayan Oyuncu Ödülü’nü kazandı. Oğlu Ahmet’i kaybettikten sonra TRT’de “Uykudan Önce” programıyla çocuklara seslendi. Acılarına karşın yüzünden gülümsemeyi eksik etmedi. “Kuzucuklarım” hitabıyla bir jenerasyonun “Adile Teyzesi” oldu. 1987’de ortamızdan ayrıldı.
■ Üçüncü Jenerasyon: Necip Naşit Özcan Ailenin üçüncü jenerasyon temsilcisi Necip Naşit Özcan, 1957’de doğdu. Tiyatronun içine doğmuş, sahneye adımını daha çocuk yaşta atmıştı. 1971’de birinci kere sahneye çıktı, 1977’de profesyonel oldu. “Ali Poyrazoğlu Oyunculuk Kursu”nda aldığı eğitimle tiyatrodaki derinliğini arttırdı. Nejat Uygur, Abdullah Şahin, Kent Tiyatroları üzere sahnelerde pek çok değerli üretimde rol aldı. “Uçurtmanın Kuyruğu” ve “Kuğu’nun Şarkısı” üzere oyunlardaki performanslarıyla Selim Naşit Lions, Sadri Alışık ve İsmet Küntay, İsmail Dümbüllü üzere pek çok mükafata layık görüldü. Seslendirme sanatkarı olarak da hafızalarda yer etti. En son Uygur Sanat Tiyatrosu’nun “Tatlı Kaçık” oyununda ve “Vatikan’ın Şifresi: Bir Temel Macerası” isimli sinemada rol aldı.
Necip Naşit Özcan’ın oğlu Ahmet tiyatroyu seçmedi. Şimdi altı yaşındaki torunu Demir, ileride “Naşit Geleneği”ni tekrar hayata geçirir mi vakit gösterecek. Naşit ismi ve tiyatroya bıraktığı miras elbette yaşamaya devam edecek lakin Necip Naşit Özcan’ın 4 Mayıs’ta beyin kanaması nedeniyle ortamızdan ayrılması, sadece bir sanatkarın kaybı değil üç jenerasyondur sahnede olan bir geleneğin sonu manasına geliyor.
Naşitler, tiyatroyu sırf meslek değil, bir ömür biçimi olarak gördüler. Her biri sahneye yüreğini koydu. Mizahla hüzün, halkla sanat ortasında eşsiz bir köprü kurdular. Milliyet Ailesi olarak, 126 yıl boyunca Türk tiyatrosuna emek veren bu büyük ailenin huzurunda minnetle eğiliyor; Komik-i Kent Naşit Bey’den Adile Teyze’ye, Selim Baba’dan Necip Naşit’e kadar tüm Naşitleri hürmetle anıyoruz.
