Türk bilim insanları ‘en büyük keşif’ diyerek dünyaya duyurdu: Yeni bir cins
İÜ Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Temel ve Endüstriyel Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esra Sungur ile Doç. Dr. Miray Onan ve Dr. Öğretim Üyesi Simge Arkan Özdemir tarafından 3 yıl evvel başlatılan çalışma kapsamında, uçak yakıtından alınan örnekler araştırma laboratuvarında incelendi.
Yapılan araştırmalar sonucunda, çevresel şartlara son derece güçlü, ekstrem şartlara ahenk sağlayan, “Facivitalis İstanbulensis” isimli yeni bir bakteri cinsi keşfedildi.
Keşfedilen “Facivitalis İstanbulensis” isimli bakteri, Antonie van Leeuwenhoek mecmuasında yayınlanması ve validasyon onayını almasıyla bilim dünyasında tescillendi.
Yeni bakteri, etraf kirliliğini tedbire ve sürdürülebilir güç üretimi üzere kritik alanlarda kullanılacak.
“İLERİ TAHLİLLER YAPTIKÇA BAKTERİNİN YENİ BİR CİNS OLDUĞUNU GÖRDÜK”
Prof. Dr. Esra Sungur, AA muhabirine, araştırmanın bir doktora öğrencisinin tez çalışması kapsamında başladığını söyledi.
Araştırmada mikroorganizmaların yol açtığı korozyonla ilgili çalışma yaptıklarını belirten Sungur, bu kapsamda özel bir uçak şirketinden uçak yakıtı temin ettiklerini anlattı.
Sungur, çalışmada birinci evvel gayelerinin “mangan okside eden” bir bakteriyi izole ederek, mikrobiyolojik korozyon deneylerini yapmak olduğunu kaydetti.
Bakteriyi izole ettiklerinde birinci başta yeni bir bakteri cinsi bulduklarının farkında olmadıklarını lisana getiren Sungur, “Biz birinci izole ettiğimizde bulduğumuz bakterinin sphingomonas cinsinin yeni bir tipi olduğunu düşündük açıkçası. Çalışmalar ilerledikçe, ileri tahliller yaptıkça aslında bakterinin yeni bir çeşit olmadığını, yeni bir cins olduğunu gördük ve bir üst düzeye daha çıkmış olduk.” diye konuştu.
“ARAŞTIRMAMIZDA BAKTERİMİZİN KİMİ ÖZEL GENLER TAŞIDIĞINI GÖRDÜK”
Prof. Dr. Sungur, bunun üzerine daha ayrıntılı tahliller yapmaya başladıklarını anlattı.
Yeni bakteri cins ve cinslerinin dünyadaki birtakım taksonomi merkezlerince kabul edilmesi gerektiğini kaydeden Sungur, bu kapsamda müracaat yaptıklarını, onayın akabinde makaleyi dünya kamuoyuna duyurduklarını söz etti.
Sungur, buldukları bakterinin izole edildiği şartlar açısından ekstrem bir şartta olduğunu, bu şartlarda her bakterinin yaşayamayacağını belirtti.
Bu durumun, buldukları bakterinin çok farklı özelliklerinin olduğunun göstergesi olduğunu lisana getiren Sungur, “Çalışmada ileri moleküler tahliller yaptık ve bakterimizi tanıdık. Araştırmamızda bakterimizin kimi özel genler taşıdığını gördük. Bu genlerin, bakterinin çevresel şartlara adapte olmasını, kuvvetli şartlarda yaşamasını sağlayacak, virülans ve patojeniteye karşı gayrete katkıda bulunabilecek çok ekstrem özellikleri olduğunu gördük.” formunda konuştu.
“AROMATİKLERİ PARÇALAMA KONUSUNDA 58 GEN İÇERDİĞİNİ TESPİT ETTİK”
Prof. Dr. Sungur, çalışmada keşfettikleri bakteri cinsinin bulunduğu ortamda nasıl yaşadığına ait, şu bilgileri verdi:
“Çünkü uçak yakıtı diye düşündüğünüzde, bakteri olabilir ancak o da bir canlı. Mikron düzeyinde olabilir ancak her canlı üzere aslında onların da ihtiyaçları var. Bizim üzere onların da en değerli ihtiyacı besindir. Bu türlü bir besini uçak yakıtında bakteri nasıl bulabilir? sorusunu sorduğumuzda, yakıt aslında hidrokarbon içerir. O vakit bu bakterinin hidrokarbonları parçalayabilmesi gerekir diye düşündük. Bunun akabinde biyoinformatik ortoloji tahlillerini yaptık, bakterimizin hidrokarbonları parçalayabildiğini gördük.”
Çalışmada bu işi yapan 100 tane gen olduğunu tespit ettiklerini vurgulayan Sungur, “Hidrokarbon yapısında farklı bileşenler vardır. Aromatikler, halka yapısında parçalanması çok güç bileşiklerdir. Bakterinin bu hususta çok yetenekli olduğunu gördük. Aromatikleri parçalama konusunda 58 gen içerdiğini tespit ettik. Bir öteki özelliği bakterinin biyosürfaktan üretmek için gerekli olan genleri taşıdığını gördük. Bu genlerin 9’unun yalnızca bizim bakterimizde bulunduğunu tespit ettik.” sözlerini kullandı.
Sungur, bu bakterinin Sphingomonadaceae ailesi içerisinde yer aldığını belirterek, şöyle devam etti:
“Bu aile içerisindeki bakteriler sıklıkla hidrokarbon biyoremediasyon çalışmalarında, yani petrolle kirlenmiş alanların temizlenmesi çalışmalarında kullanılıyor. Bizim bakterimiz de bu ailenin yeni bir üyesi oldu, biz yeni bir üye kazandırdık. Bu yeni üyemizin kendine has özel genleri var. Bu genlere sahip olan bakterimiz, biyoteknolojik çalışmaların geliştirilmesi için potansiyel yeni bir mikroorganizmadır. Bakterimiz etraf kirliliğinin giderilmesi alanında açıkçası çok yaygın yer bulacaktır.”
“İNSANLAR AÇISINDAN DA ÇOK KIYMETLİ”
Prof. Dr. Sungur, bakterinin cins isminin “Facivitalis”, cins isminin ise “İstanbulensis” olduğunu lisana getirdi.
Facivitalis isminin “uçak yakıtında yaşayan” demek olduğunu anlatan Sungur, “İstanbulensis” isminin ise İstanbul Üniversitesi’ne atfettikleri için koyduklarını kaydetti.
Sungur, her mikrobiyoloğun hayalinin yeni bir cins, yeni bir tıp bakteri keşfetmek olduğunu aktararak, “Doğada var olup, sizin onu bilmediğiniz, tanımadığınız, tanınmayan birini ortaya çıkarmak aslında en büyük keşiftir. Sonrasında da bu bulduğunuz keşfin şayet insanlık açısından ya da biyoteknolojik çalışma açısından değerli olduğunu görürseniz, o vakit yaptığınız iş mana kazanıyor. Kimlerle bir arada bu dünyayı paylaştığımızı ortaya koymak aslında yalnızca bilimsel açıdan değil, tüm beşerler açısından da çok değerli.” halinde konuştu.
