Terörsüz Türkiye için tarihi çağrı! Süreç nasıl ilerleyecek?

AYDIN HASAN, EVRİN GÜVENDİK, AYŞEGÜL KAHVECİOĞLU, HANDE ATILGAN / ANKARA – DEM Parti heyetinin terör örgütü elebaşı Abdullah Öcalan’ın davetini kamuoyuna duyurduğu toplantıda Sırrı Süreyya Lider, metin dışı Öcalan’ın kendilerine söylediği “Şüphesiz pratikte silahların bırakılması ve PKK’nin kendini feshi, demokratik siyaset ve tüzel boyutun tanınmasını gerektirir” iletisini aktardı. Başkan davetin okunması öncesinde de “Cezaevlerindeki arkadaşlar da bizi izliyorlar. Onları da bütün yüreğimizle özgürleştirme irademiz, sözümüzle selamlıyoruz” sözünü kullandı.

Af gündemde yok

Bu iletiler, rastgele bir koşul öne sürülmeksizin yapılan silah bırakma ve PKK’nın kendisini feshetmesi davetine rağmen, sürecin bundan sonraki etabına yönelik beklentilere işaret olarak yorumlandı. Fakat iktidar kanadından yansıyan bilgilere nazaran Öcalan’a yönelik bir umut hakkı düzenlemesi ve genel af düzenlemesi şu anda gündemde yok. Öcalan’ın İmralı’daki kaidelerinin ise sürecin ilerleyişine ve gereklerine nazaran tekrar kıymetlendirilebileceği belirtiliyor.

Yeni anayasa çalışmalarının sürecin ilerleyişine bağlı olarak hızlanabileceği değerlendirilirken, kimi demokratikleşme taleplerinin bu kapsamda gündeme gelebileceği belirtiliyor. PKK’nın silah bırakması ve kendini lağvetmesi durumunda, daima örgütün güdümünde siyaset yapmakla eleştirilen DEM Parti’nin, siyasi olağanlaşma sürecine dahil olabileceği, AK Parti ve MHP ile muhataplık konusunda yaşadığı dertleri geride bırakabileceği, bu çerçevede talep ve tekliflerini daha rahat bir formda dillendirebileceği ifade ediliyor.

DEM Parti temaslarını sürdürecek

Öcalan’ın davetinin akabinde gözler DEM Parti’nin yol haritasına çevrildi. Birinci etapta PKK’nın mart ayı içinde kongre yapması bekleniyor. DEM Parti heyetinin bu süreçte Suriye, Kandil ve Avrupa’daki PKK ve uzantılarıyla uzantılarıyla direkt temasa geçeceği, bu temasların devletin ilgili ünitelerinin nezaretinde gerçekleşeceği belirtiliyor. PKK’nın fesih kararı alması halinde DEM heyeti, Irak’ın kuzeyinde tekrar temaslarda bulunmayı planlıyor. Bilhassa silah bırakan PKK’lılarla ilgili sürecin nasıl işleyeceği konusunun bu temaslarda değerlendirileceği tabir ediliyor. Öte yandan örgütün yeniden mart ayında elinde bulunan kamu görevlilerini hür bırakması da bekleniyor.

Önceki süreçler…

Terör örgütü daha evvel sekiz kere ateşkes kararı aldığını duyurdu. Lakin örgütün bu kararları toparlanabilmek için aldığı ve ekseriyetle sadık kalmadığı görüldü. PKK, birinci sefer 20 Mart 1993’te ateşkes ilanında bulundu. En değerli ateşkes kararlarından biri 1 Eylül 1999’da tekrar Öcalan, İmralı’dayken alındı. Öcalan, terör örgütüne “Türkiye hudutlarının dışına çıkın” davetinde bulundu. Bu ateşkes, 1 Haziran 2004’e kadar sürdü. 2009 yılında Oslo’da MİT ile PKK ortasında görüşmeler yapıldı. 2009 ile 2015 yılları ortasındaki periyot, resmi olarak Ulusal Birlik ve Kardeşlik Projesi olarak isimlendirildi. Öcalan, 2013’te Diyarbakır’daki Nevruz kutlamalarında okunan iletisinde PKK’nın ateşkes ilan ederek Türkiye’den resmen çekileceğini duyurdu. 2015 yılındaki Ceylanpınar saldırısı ile süreç sona erdi.

MSB KAYNAKLARI: Silahlar terk edilene kadar gayrete devam

Öcalan’ın daveti, terörle gayrette değerli bir misyon üstlenen askerler tarafından da dikkatle izlendi. Türk Silahlı Kuvvetleri, terör örgütü PKK’ya karşı Irak’ın kuzeyindeki Pençe serisi operasyonları sürdürüyor. TSK, nisan ayından itibaren kilidin kapandığı Zap bölgesindeki faaliyetini ağırlaştırmayı planlıyor. Kandil üzere iç bölgelere yönelik hava harekatları kesintisiz sürdürülüyor. Suriye’nin kuzeyinde ise Fırat Kalkanı, Zeytin Kısmı ve Barış Pınarı harekat bölgelerinin yanı sıra Tışrin Barajı etrafında de SİHA operasyonları devam ediyor. PKK-YPG’nin silah bıraktığı güne kadar çabanın kararlılıkla sürdürüleceği belirtiliyor. MSB kaynakları, “Biz uygulamaya bakacağız. Terörle mücadelemiz devam edecek” dedi.

‘Öcalan İmralı’da kalmaya devam eder’

İmralı görüşmelerinin başından beri gündemde olan terör örgütü elebaşı Abdullah Öcalan’ın mahpus hayatında bir değişiklik olup olmayacağı da merak konusu. Kürt Çalışmaları Merkezi Yöneticisi Ruhavioğlu, “Öcalan’ın şartları bir ölçü daha güzelleştirilerek İmralı’da hayatına devam edebileceğini öngörüyorum. Kendisinin de olağan çıkayım, sivil hayata karışayım üzere bir beklentisi ve talebi olduğunu düşünmüyorum” dedi. Vahap Coşkun da “Öcalan’ın İmralı’da kalmak istediğine haberler var. Münasebetiyle kısa müddet içerisinde çok radikal bir değişiklik olacağını düşünmüyorum lakin bütün kadroyu gözeten bir düzenleme yapılırsa bu Öcalan’ı da kapsar” diye konuştu.

BEKLENTİ OLUMLU:

PKK davete uyar

Uzmanların beklentisi, terör örgütünün Öcalan’ın davetine uyacağı tarafında. Silahların bırakılması ve terör örgütünün feshedilmesinin akabinde atılacak adımların ise zamana yayılacağı düşünülüyor.

AK Parti eski milletvekili Ali İhsan Arslan: ‘Terörsüz Türkiye’ yolunda çok kıymetli bir uzaklık katetmiş olacağız. (Umut hakkı düzenlemesi, anayasa değişikliği vs) Bunları bu sürecin devamı üzere düşünmek çok hakikat değil. Yapılan çalışmalar Türkiye’deki tüm vatandaşları ilgilendiren ıslahatlar. Temel problem ‘silah bırakın’ davetiydi. O geldi. Elbette sabote etmek isteyen yapılar da olacaktır. Fakat kararlı ve milletçe de bu işin gerisinde durursak muvaffakiyetin geleceğini düşünüyorum.

İstihbarat örgütlerine dikkat

Özel Kuvvetler Komutanlığı’nın kurucu takımında yer alan, Stratejik Niyet Ensitüsü Savunma ve Güvenlik Koordinatörü Emekli Albay Mithat Işık: Bu davetin, bu barışın Türkiye’nin önderliğinde, Orta Doğu’da, Balkanlar’da, Kafkaslar’da da kan ve gözyaşını artık bitireceğini, emperyalist emellerin ve niyetlerin buradaki halkları kullanmasının da önünü keseceğini değerlendiriyorum. Doğal burada birtakım istihbarat örgütlerinin devreye girebileceğini, burada örgütün birtakım kimi kümelerinin, tahminen bu kongreyi toplayıp alınacak kararlara uymayabileceğini de düşünmek lazım. Başta ABD olmak üzere birçok istihbarat örgütü artık antenlerini bu bölgeye çevirecekler. Dikkatli olmamız lazım. Suriye ayağında Amerika’nın hali çok tesirli olacak. Bence orada da Trump daha çok olaya ekonomik nakdî gözle bakıyor. Suriye’deki örgüte olan takviyelerini de çekeceklerdir diye düşünüyorum.

Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi, Eski Akil Beşerler Heyeti Üyesi Vahap Coşkun: Bu süreç bir evvelki süreçten farklı. Çok kısa bir mühlet içinde sonuç alındı. Öcalan rastgele bir halde kendi kelamının yerine getirilmeyeceğini düşünseydi bu netlikte davet yapmazdı. Önemli bir itirazın gelmeyeceğini ve bu davete uygun bir biçimde hareket edecekleri kanaatini taşıyorum.

Hukuki yollar

Hem PKK’nin hem devletin yapması gerekenler var. PKK’nin yapması gereken kongreyi toplaması ve feshi ilan etmesi. Öcalan davetinde PKK’nin devletle, toplumla kaynaşması üzere bir söz geçiyordu. Bunun için devletin hazırlıklar yapması gerekiyor. Kamuoyuna yansıyan, Bahçeli’nin, fesih karşılığında Öcalan’ın ‘umut hakkı’ kullanması sıkıntısıydı ancak sorun yalnızca Öcalan değil. Kaçınılmaz bir formda kendilerinin toplumsal hayatta dönmelerinin hukuksal yollarını açılması…

‘Meşruiyetini kaldırdı’

Kürt Çalışmaları Merkezi Yöneticisi Reha Ruhavioğlu: Bugüne kadar bu açıklıkta bir silah bırakma daveti yapılmamıştı. Ben bugünden itibaren örgütün silahlı uğraşa devam etmesiyle ilgili şartların meşruiyetinin Öcalan tarafından ortadan kaldırıldığını düşünüyorum. Elbette ki bu tarihi davetin örgütün karşılığıyla daha güçlü bir mana kazacağını biliyoruz lakin beklentimiz o ki örgüt bu davete çok uygun bir yanıt versin. Zira bu mektuplaşma trafiği varsa bu pürüzleri çözmek içindi ve çözülmüş görünüyor. Örgütün silah bırakmasının Suriye Kürtlerinin Suriye ile diyalog trafiklerinde de Türkiye Kürtlerinin demokratik siyasette hak ararken karşılaştıkları mahzurlar bakımından da yol açıcı olacağını düşünüyorum. Bütün bu süreç boyunca gördüğümüz hiçbir hükümete nasip olmayan şey Tayyip Erdoğan iktidarına ve Cumhur İttifakı’na nasip olmuş oldu. Bu silahsızlanmayı başarmış olmanın morali Türkiye siyasetinde farklı bir şey söz edecek.

21 Mart’ta kongre beklentisi

Gazeteci Müellif İlhami Işık: PKK’nın tüm bileşenlerinin bu kongrede silahlara veda etmesi, ardından vedadan sonra da PKK’nın kendini feshetmesini istiyor. Bunu isteyen örgütün lideri, önderi. Şu ana kadar PKK’nın bütün bileşenlerinden davete uyacakları bildirisi gelmişti. Sürecin hızlanması için 21 Mart Nevrozu’nda kongrenin yapılacağına şahit olacağız. Demokratik atılımlar, toplumsal uzlaşı ise vakit alacak. Silahların bırakılmasının akabinde çok olmayan bir gelecekte, muhtemelen haziran, temmuz üzere af bekliyorum.

‘İç tartışma olur’

Doç. Dr. Murat Aslan (SETA Araştırmacısı): PKK’nın bir iç tartışmaya gireceğini düşünüyorum. Kongrede farklı kümeleşmeler olacaktır. Biz bunu tanımıyoruz diyen kümeler olabilir. Kandildekiler, olumlu yanıt verse bile marjinalleşen kümeler farklı karşılık verebilir.

Meydanlarda dinlendi

Van, Diyarbakır ve Mersin’de açıklama öncesi DEM Parti vilayet örgütleri tarafından partililerin meydanlara gelmesi daveti yapıldı. Davet üzerine Van’da binlerce kişi kent meydanına geldi. DEM Parti heyetinin açıklaması meydanda LED ekranda canlı olarak yayımlanacaktı ancak izin çıkmayınca açıklama sadece ses sistemi ile dinletildi. Diyarbakır Dağkapı Meydanı’nda da alan hazırlandı. Üst aramalarının akabinde demir bariyerlerle çevrilen alana alınanlar, halay çekerek açıklamanın yapılmasını bekledi. Toplanan küme, yapılan açıklamaları dinledikten sonra alandan ayrıldı.