‘Temel dersimiz kız kardeşlik şuuru olmalı’
Ümran Avcı – Sibel K. Türker, “Cennette Gibiyim” isimli romanıyla “Duygu Asena Roman Ödülü”nün sahibi oldu. Mükafatını de geçen perşembe günü aldı. Muharrir kitabında ‘bir kurbanla bir katilin kızı’ olan Temenni’nin kıssası üzerinden bayan cinayetlerine yönelik bir anlatı sunuyor. Temenni, 14 yaşındayken annesinin babası tarafından öldürülmesine tanıklık eder. Bu tanıklığı polise yaptığı ihbarla resmileştirir. Annenin, hoş bir ömür sürmesi dileğiyle ismini koyduğu Temenni’nin hissesine öldürülme dehşetiyle sarmalanmış bir hayat düşer. ‘Hayatın uykusuzu, gecenin uyurgezeri’ hâline gelir.
■ “Hayatı Sevme Hastalığı” kitabınız 2013 yılında His Asena Roman Ödülü’nü almıştı. Birebir mükafatı ikinci kere aldınız. Hem His Asena hem de geçen müddette yaşananların değişmemesi üzerine neler söylersiniz?
Evet. Başlangıçta mükafata katılmak istemedim. Katılmayı düşünmeme sebebim aslında 12 yıl evvel ödül almış olmamdı, açgözlülükten nefret ederim, diğer müelliflere, genç bayanlara baht verilsin istedim. Yayın direktörüm Bilal Acarözmen çok ısrar etti. Lakin sonuçta katıldık ve beklentisiz olmama rağmen ikinci defa kucakladım mükafatı. Elbette ki onur duydum, gönendim. Türkiye’deki bayan hareketinde His Asena kıymetli ve kıymetli bir figür. Yazdıklarıyla, fikirleriyle, ömrünü bayan hakları konusundaki gelişmeye adamış bir öncü bayan. Ben onun samimiyetini, mevzuya adanmışlığını bir kısa sohbet esnasında bile fark edebildim. Türkiye çok az yol alan bir ülke maalesef. His Asena’yı kaybedeli neredeyse 20 yıl olacak. Ve son 20 yılda bayan cinayetleri sayısındaki inanılmaz artış yaşasaydı onu çok üzecekti, eminim. Bayanın hâlâ ismi yok fakat artık bayanın ömrü da yok. Hayattan koparılan bayanların ülkesi olduk maalesef. Bu bir utançtır künyemizde. Halbuki bayanlar insanca, hakça, eşit olarak onurlu bir hayat sürmekten öbür bir şey istemiyorlar. Bu bile reva görülmüyor bizlere ne yazık ki.
■ “Keşke küçücük bir çocukken ölebilseydim, cennetimi yanımda götürürdüm” diye başlıyor roman. Bayanların ruhları erken mi ihtiyarlıyor?
Ataerkil toplum tüm hoyratlığını bayanın üzerinde zalimce kullanıyor. Bunu açık seçik görebiliyoruz. Bıyık ağır bir mecliste bıyıklılar oturmuş, bayanın hakları üzerine ahkam kesip yasalar çıkarıyorlar. Bayanın potansiyelini kullanmasını istemiyorlar, dış dünyadan sakınıp evliliklerin, ağır işlerin, çocuk bakımının meczup gömleği üzere dünyasına hapsetmek istiyorlar. 30-40 yıl boyunca paklık, çocuk bakımı, yemek işlerini üzerine yıktıkları bayanlar yaşlanınca esasen ıskartaya çıkmış oluyor. Tüm bu hizmetleri karşılığı emekliliğe mi hak kazanıyorlar? Hangi iş yerinde 30 yıl bilâbedel çalıştırılabilirsiniz ki? Bu bir kölelik sistemi. Kelamım ona bayanlar güvenlik ismine bir erkeğe tüm hayatlarını teslim ediyorlar. Ayrılmak istediklerinde de kötü cezalandırılıyorlar, şiddet, tehdit, yıldırma ve elbette öldürülme. Bu türlü bir sistem olabilir mi?
■ Ödül üzerine yaptığınız açıklamada kız kardeşçe bir edebiyattır dediniz…
Artık dayanışmayı öğrenmeliyiz diye düşünüyorum. Bu bilince varmak bu yüzyılda çok sıkıntı olmamalı. Bayanlar aslında birbirini sevmez, kuyusunu kazarlar üzere bir bakış hâkim ülkemizde. Bu tahminen böyledir. Lakin bu türlü olmasının sebebi tekrar ataerkil nizamdır. Hoşluk, gençlik, zekâ, muvaffakiyet üzere birtakım kavramlar atılıyor ortaya, bayanlar da gladyatörler üzere dövüştürülüyorlar. Rekabet ve mutsuzluk içine çekiliyorlar. Komşusu kadar hamarat olmayan hamaratı kıskanıyor mesela. Uyumlu olamayan, uyumlu ve keyifli bir evliliği olanı kıskanıyor. 20 yıllık evliliğin üzerine “sen yaşlandın, köşene çekil” diyen erkek daha genç bir bayanı meskene getirebiliyor. Nedense erkekler hiç yaşlanmıyor. Güçlerini dinî ve klasik yapılardan alıyorlar. Karşımızdaki örgütlü erkek sistemine karşı bayanlara tek önerebileceğimiz şey kız kardeşlik şuuru olmalı. Temel dersimiz bu olmalı. Her bayan kendi pahasının ve biricikliğinin farkında olmalı, hayata sıkıca tutunmalı.
‘Kadınlar öldürülmekle kalmıyor bir de üstüne suçlanıyorlar’
■ Bizde meyyitin gerisinden konuşulmaz fakat öldürülen bayanların akabinde görülen duruşmalarda tam aksisi bir durum kelam konusu… Temenni’nin teyzesinin sarf ettiği, “Bir ölüyü suçlamak kolaydı” kelamı tam da bu durum için söylemiş gibi…
Tabii, bayanlar öldürülmekle kalmıyor bir de üstüne suçlanıyorlar. Şöyle dedi, bu türlü yaptı, kısa giydi, işe girdi, erkeklerle görüştü, sözümü dinlemedi. Bu utanmazlıkta sanırım son nokta. Katil erkeklerin savunmalarına şöyle bir bakmak kâfi. Haksız tahrike sokmak istiyorlar yapıp ettiklerini. Ben canavarım, meczubum, caniyim diyeceklerine bir de ölmüş bayanı suçluyorlar. Biliyorsunuz iki, üç kere eşlerini öldürmüş, içeriye girmiş çıkmış, yine evlenmiş ve yine öldürmüş erkekler var bu ülkede. Bu savunmalarla da toplumun genel ahlak yapısına oynuyorlar. Yani, “bakın namussuzdu cezasını kestim, siz olsaydınız yapmaz mıydınız?” a getiriyorlar işi. Görünmez bir heyete savunma veriyorlar güya. Bu heyet ise, üyeleri tıpkı kodlarla düşünen erkek ve bayanlardan oluşan koca bir toplumdur.
