Marmara Denizi’nde sessiz tehlike! ’24 metreye kadar yayıldı’
Müsilajın nedenlerini kıymetlendiren Prof. Dr. Sarı, Marmara Denizi’nin uzun yıllar ortalamasına nazaran 2 derece daha sıcak olduğunu belirtti. Sarı, “Deniz yüzeyindeki su sıcaklığı 21 derece olarak ölçülürken, 40 metre derinlikte ise bu sıcaklık 16 dereceye düşüyor” diye konuştu. Karadeniz’den gelen akıntıların durağanlaştığını ve kirlilik yükünün hala kritik düzeyde olduğunu vurgulayan Sarı, “Müsilaj, denize bırakılan atıkların ve durağan deniz kurallarının bir sonucu. 2021’de alınan tedbirler yetersiz kaldı; Marmara Denizi tekrar risk altında” dedi.
Marmara Denizi’ni müdafaanın tek yolunun kirlilik yükünü azaltmak olduğunu belirten Prof. Dr. Sarı, aksi halde müsilajın balıkçılık ve turizmi önemli halde etkileyeceği ihtarında bulundu.
Prof. Dr. Mustafa Sarı İHA muhabirine durum ile ilgili şu açıklamalarda bulundu:
“2021 yılından beri nizamlı dalışlarla daima olarak müsilajı takip ediyorum ben. Bu müddet esnasında her hafta nizamlı dalışlar yapıyoruz. Kıyıdan giriyoruz bazen yüzeyden tabana apiko dalışlar yapıyoruz. Son geçen hafta çarşamba günü 23 Ekim 2024’te yaptığım dalışta 10 metre ile 13 metre ortasında ne yazık ki müsilaj ile karşılaştık ve etrafı dolaştığım vakit aslında bir bölgede değil o alanın Erdek körfezinin birçok yerinde olduğunu gördüm. Cuma günü 25 Ekim 2024’te tekrar Erdek körfezinde öbür bir noktasında 27 metreye kadar bir dalış yaptım orada da 10 metreden 24 metreye kadar ne yazık ki her tarafın müsilaj olduğunu gördüm. Artık kamuoyu müjilajı denizin yüzeyine çıkan sarı köpükler olarak biliyor o ilkbaharda çoklukla müsilajın üst çıkmasıyla gördüğümüz bir görünüm. Şu anda temelinde müsilaj yüzeyden 24 metre derinliğe kadar çoğalmaya yayılmaya başlamış durumda. Burdan bir kaç hafta içerisinde Marmara Denizi’nin başka bölgelerinede yayılma potansiyeli var. Umut edelim ki yanılalım ki yalnızca Erdek körfezine mahsus kalsın ve Marmara Denizi’nin öbür bölgelerine yayılmamış olsun. Lakin geçmiş deneyimlerimiz ve daha evvel yapılmış bilimsel çalışmalar bunun ne yazık ki yayılacağını gösteriyor. Pekala neden biz yineden müsilaj ile karşılaştık? 2021 yılında yüzeye çıktığında korktuk telaşlandık. 22 hareketten oluşan bir Marmara Denizi Hareket Planı hazırladık ve ondan sonra Ağustos üzere 2021’in Ağustos’u üzere müsilaj yüzeyden kaybolunca da yaşasın kurtulduk zannettik. Israrla ben ve benim üzere bir sürü bilim insanı müsilajın bitmediğini ve nedenlerini ortadan kaldırmadan bir sonuç olarak Marmara Denizi’ni tehdit edeceğini daima söyledik. Şu anda ortaya çıkan durum aslında bizim söylediklerimizin bilimin söylediklerinin ortaya çıkmış hali ispatı niteliğinde. Zira müsilaj bir sonuç, nedenlerini ortadan kaldırmadan sonuç olan müsilajdan kurtulamayız.”
MÜSİLAJI TETİKLEYEN 3 ETKEN
Müsilajın bir sürü nedeni olduğunu söz eden fakat 3 tane tetikleyiciye dikkat çeken Prof. Dr. Sarı, “Birincisi Marmara Denizi’ni kirletiyoruz. Marmara Denizi’nin etrafındaki 25 milyon insanın atıklarının en düzgün ihtimal ile yüzde 55’ini arıtıyoruz. Geri kalan yüzde 45’i yani yaklaşık yarısı hiç arıtılmadan Marmara’ya boca edilmeye devam ediliyor. Sanayinin zehirli atıkları yani neredeyse yarısı bile arıtılmadan Marmara Denizi’ne akıtılıyor. İnanmayan varsa gitsin Bursa Nilüfer çayına baksın, Gönen çayına baksın, Biga çayına baksın yahut gitsin bir tünel ile bağlanan Ergene’ye baksın nasııl zehir aktığını görecekler. Bir tetikleyici bu.
İkincisi deniz kurallarındaki durağanlık. Şu anda Karadeniz’den Marmara Denizi’ne İstanbul Boğazı aracılığıyla gelen su en az seviyede deniz kurallarındaki durağanlıkta azamî seviyede münasebetiyle ikinci tetikleyici de bu.
Üçüncü tetikleyici ise global iklim değişikliğine bağlı olarak bütün dünya denizleri yüzey sıcaklıklarında gözlenen ortalamanın çok üstündeki sıcaklıklar şu anda Marmara Denizi uzun yıllar ortalamasına nazaran 2 buçuk derece daha sıcak. Yani 30 yıllık 40 yıllık ortalama bilgiye baktığımızda Marmara Denizi olması gerekenden 2 buçuk derece Ekim ayının sonuna geldiğimiz şu günlerde daha sıcak. Ya bu üçlü tetikleyici devreye girdiği için biz şu anda müsilaj ile karşı karşıyayız. İklim değişikliğine müdahale edemiyoruz. Durağandan müdahale edemiyoruz. Elimizde müdahale edebildiğimiz tek parametre Marmara Denizi’nin kirlilik yükünü azaltmak 2021 yılında lisanımızda tüy bitti.
Kirlilik yükünü azaltalım, kirlilik yükünü azaltalım, kirlilik yükünü azaltalım diye üzgünüm kirlilik yükünü azaltamadık ve bugün erdek körfezinde müsilaj başlamış durumda bunun üstesinden nasıl geleceğiz şu anda şayet hemen önlem almazsak kış boyunca bu müsilaj Marmara Denizi’nin derinliklerinde devam edecek. Evvel balıkçılık kesimini vuracak, gırgır ağları ince gözlü küçük gözlü ağlar bir şey üzere kıvamlı yapıda olduğu için müsilaj bu gırgır ağlarının gözlerini kapatacak kısa mühlet içerisinde balıkçılar balık avlayamaz hale gelecekler. ikincisi bu üretim devam edecek ilkbaharda su sıcaklıkları yeterlice yükselmeye başladığında müsilaj üretimi de azamî seviyeye çıkacak ve biz o vakit müsilajı yüzeyde göreceğiz deniz yüzeyinde göreceğiz. Deniz yüzeyinde gördüğümüzde bu sefer iç turizme hizmet eden Marmara Denizi etrafındaki tüm turizm tesisleri bundan etkilenecek daha vaktimiz var yani çabucak çok acil bir halde vakit kaybetmeden kirlilik yükünü azaltmak için harekete geçelim.
3 günde, 3 ayda, 1 yılda arıtma tesisi yapamayız lakin sanayi tesislerinin derelere akarsulara yahut direkt denizlere saldıkları atıkları derhal denetleyip durdurmamız lazım. Öteki taraftan belediyelerin mahallî idarelerin işlettiği arıtma tesisleri organize sanayi bölgelerinin işlettiği arıtma tesisleri bunlar faal çalıştırılıyor denetlememiz lazım. Şayet var olan bir arıtma tesisi çalışmıyorsa derhal onun çalışmasını sağlamamız gerekiyor. Böylelikle kirlilik yükünü azaltırsak tahminen hem balıkçılığa olan tesirlerini hem de turizme olacak tesirlerini bahar, yaz aylarında bir modül azaltmış oluruz lakin uzun vadede müsilajdan kurtulmak istiyorsak Marmara Denizi’ne 1 litre bile atığı bırakmamamız lazım. Marmara Denizi atık çukuru değil foseptik değil, Marmara Denizi balıkların, yengeçlerin, pinaların, deniz çayırlarının meskeni. Ben evimdeki çöpleri toplayıp bir diğerinin meskenine atabiliyor muyum var mı bu türlü bir şey? Ben konutumda biriktirdiğim çöpleri balıkların meskenine, yengeçlerin konutuna, pinaların konutuna, deniz çayırlarının konutuna atmıyorum bu anlayıştan vazgeçmemiz, deniz ile kurduğumuz yanlış bağlantıyı değiştirmemiz gerekiyor” dedi.
