Stanley Fischer ve Türkiye…
Servet Yıldırım – Stanley Fischer bu ayın başında hayatını kaybetti. Mevti Türkiye’de geniş yankı bulmadı, lakin dünya iktisat ve finans etraflarında epeyce fazla konuşuldu. Meğer Fischer, hem Türkiye’yi yakından tanıyan hem de bulunduğu misyonlar nedeniyle Türkiye iktisadına direkt dokunuşları olmuş bir isimdi.
Biz onu, 1994-2002 yılları ortasında lider yardımcısı olarak vazife yaptığı IMF periyodundan tanıyoruz. Türkiye açısından kıymetli bir figürdür; hatta biraz abartılı olacak tahminen fakat “Türkiye’yi 2001 krizine sokan da odur, krizden çıkaran da” demek çok da yanlış olmaz. Anlatayım…
Fischer, Türkiye’ye 1999 yılında IMF ile yürütülen görüşmeler sırasında “emekleyen kur sistemi” (crawling peg) ismi altında sabit kur çıpasına dayalı bir program önerdi. 2000 başında uygulamaya konulan IMF dayanaklı bu program, beklenen sonuçları vermedi. İktisattaki kırılganlıklar nedeniyle krizin daha da derinleştiği görüldü. Bu noktada, sabit kurdan vazgeçilip 2001’de özgür kura geçilmesini öneren de yeniden Fischer oldu.
Katkısı var mıydı?
2001 krizinde Türkiye’yi tekrar yapılandırmak için yürütülen süreci IMF tarafında yöneten en üst seviye yetkiliydi. Yakın dostu Kemal Derviş’in Türkiye iktisadının başına getirilmesini tavsiye eden de oydu. Derviş’in gelişiyle birlikte Türkiye’nin teknik takımları IMF ile birlikte “Güçlü İktisada Geçiş Programı”nı hazırladı. Fischer’in takviyesiyle IMF, bu programın ardına milyarlarca dolarlık bir stand-by finansman takviyesi koydu.
Böylece Türkiye, krizden çıkmayı başardı. Gerçi Fischer’in katkısı olmakla birlikte, asıl muvaffakiyet; Hazine’den Merkez Bankası’na, DPT’den Maliye Bakanlığı’na kadar birçok kamu kurumunun teknik takımlarına aitti. Sonuçta bu kapsamlı program, Türkiye iktisadını 2010’lu yıllara kadar taşıyan temel yapı taşı oldu.
Fischer, IMF’den ayrıldıktan sonra da Türkiye ile olan bağını koparmadı. 2002-2005 ortasında Citigroup’ta lider yardımcılığı yaptı. 2005 yılında ise İsrail Merkez Bankası’nın başına geçti.
Sekiz yıl boyunca yürüttüğü bu vazife sırasında EDAM’ın bir toplantısına katılmak için Bodrum’a gelmişti. Berfu İnanç ile birlikte biz de o toplantıya katılmıştık; iki gün boyunca görüşlerini dinlemiştik. Bodrum’da Fischer ile sohbet etme imkanı bulmuş ve hatta CNBC-e için bir röportaj bile yapmıştık. Tüm bu temaslarda gördük ki; Türkiye iktisadını hala çok yakından takip ediyor ve isabetli tespitlerde bulunuyordu.
