Son 50 yılın en makûs krizi! Tahran adeta kurumak üzere, tahlili 3 günlük ‘tatil’
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – İran’daki barajların büyük kısmında su düzeyleri alarm veriyor. Aşırı tüketim ve uzun müddettir tesirli olan kuraklık, ülkenin en büyük barajlarını bile sığ göletlere çevirmiş durumda. Kimi bölgelerde su düzeyinin kritik seviyeye inmesi, kentlere su taşıyan pompaların durmasına yol açtı. Artan muhtaçlığın karşılanamaması ise birçok kentte önemli ıstıraplara neden oluyor.
ABD merkezli basın kuruluşu The New York Times’ta yayınlanan haberde, İran’da son yılların en sıcak günlerinin yaşandığı bilgisi paylaşıldı. Haberde yer alan ve hava olaylarını takip eden sitelere dayandırılan bilgilere nazaran, geçen ay yapılan ölçümlerde ülkenin birtakım bölgelerinde hissedilen sıcaklıkların 65 dereceye kadar çıktığı argüman edildi. Bu bilgilerin tespit edildiği bölgeler, dünyanın en sıcak bölgeleri ortasında yer alıyordu.
ENERJİ KAHRININ AKABİNDE SU DÜŞÜNCESİ DA BAŞLADI
İran’ın bir müddettir güç tedariki ve dağıtımı konusunda da önemli külfetler yaşadığı ve bu sebeple İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan tarafından gereksiz kullanımdan kaçınma davetleri yapıldığı biliniyordu. Yakın vakitte, halihazırda devam eden güç sıkıntısına ek olarak su ıstırabı da baş gösterdi. İran, aylardır süren güç ıstırabının yanı sıra önemli bir su kriziyle boğuşuyor ve bu da ülke genelinde günlük elektrik kesintilerine yol açıyor. Geçen ay, İsrail ve ABD ile 12 gün süren savaşın yaralarını sarmaya çalışan İranlılar, artık temel gereksinimlerinden mahrum bir hayatla karşı karşıya kalabilir.
Hükümet yetkilileri, hafta içinde yaptığı açıklamalarda bilhassa başşehir Tahran’a içme suyu sağlayan birçok kaynağın kuruduğunu duyurdu. Yetkililer, Tahran’ın su kaynaklarının birkaç hafta içinde tükeneceğinin iddia edildiğini belirterek halktan su tüketimini azaltmalarını istedi. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ise ülkenin başşehrinin taşınması fikrini tekrar lisana getirerek, mevcut su meselesinin hafifletilebileceğini söyledi.
TAHRANLILARA TATİLE GİTMELERİ ÖNERİLİYOR
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, yakın vakitte gerçekleştirilen kabine toplantısında yaptığı açıklamada su krizinin bugün konuşulandan daha önemli olduğunu söz ederek, “Bugün acil kararlar almazsak gelecekte tedavisi mümkün olmayan bir durumla karşı karşıya kalacağız. Bu halde devam edemeyiz” dedi. Mevcut krizin tesirlerinin azaltılabilmesi için hükümet, geçen hafta Tahran ve ülke genelindeki 20’den fazla kentte tüm devlet dairelerini ve hizmetlerini kapatarak, su ve elektrik kullanımını azaltmak gayesiyle üç günlük bir hafta sonu ilan etti. Hükümet sözcüsü Fatıma Mohajerani, bu uygulamanın ilerleyen haftalarda da devam edebileceğini söz ederek insanlara büyükşehirlerden ayrılıp tatile gitmelerini önerdi.
Tahran’da su ve atık su hizmetlerinden sorumlu Tahran Su ve Kanalizasyon Şirketi, hafta başında yaptığı açıklamada 10 milyonluk nüfusun birçoklarının yüksek binalarda yaşadığını belirterek, Tahran’a su sağlayan kaynaklarda su basıncının düşük düzeylerde olduğunu ve bu sebeple apartmanların ikinci katından üstüne su sağlanamadığını bildirdi. Tahran sakinleri, kimi mahallelerde su kesintilerinin 48 saate kadar uzadığını söyledi. Birçok kişi, ilerleyen günlerde planlanan su kesintilerinden daha az etkilenebilmek için su deposu satın alma yarışına girdi.
DURUM ÖNEMLİ: GÜÇ KRİZİYLE DE BOĞUŞUYORLAR
Dünyanın en büyük doğal gaz ve ham petrol rezervlerinden birine sahip olan İran, devam eden su meşakkatine ek olarak yaklaşık 7 aydır önemli bir güç kriziyle boğuşuyor. Bu duruma karşı tedbir maksatlı okullar, üniversiteler ve devlet daireleri kapatılıyor yahut çalışma saatleri kısaltılıyor. Fabrikalarda elektriğin karneye bağlanması ise üretimi azaltarak İran iktisadını önemli formda etkileyen bir döngüye sebep oluyor. Ülkede arka arda yaşanan birçok kriz, birçok İran vatandaşında önemli tedirginliklere yol açıyor.
Hükümetin tasarruf davetleriyle halkın işini zorlaştırdığını söz eden Güney İran’ın Huzistan eyaletindeki Su Mühendisleri Birliği Lideri Hamidreza Khodabakhshi, “Krizin yalnızca bir istikametini ele almak boşuna; hem elektrik hem de su idaresi ıslahattan geçirilmeli. Yetkililerden rastgele bir adım atılmadan tekrarlanan tasarruf davetleri, haksız yere vatandaşlara yükleniyor” diyerek yaşanan krize karşı önemli ıslahatlar yapılmasının temel tahlil olacağını söyledi.
Çevre uzmanları, su krizinin onlarca yıldır su kaynaklarının makus yönetilmesi, kentsel alanların çok gelişmesi, tarım için yeraltı suyunun çok kullanılması ve çok baraj inşaatı üzere yanlış siyasetlerden kaynaklandığını söylüyor. İran ayrıyeten, hükümete ilişkin çelik üretimi üzere suyu ağır formda kullanan sanayileri beslemek için de uzak aralardan boru sınırları kullanarak önemli ölçüde su tüketiyor.
İran’da devam eden su krizi, iklim değişikliğinin de tesiriyle daha da ağırlaşmış durumda. Enerji Bakanlığı yetkilileri, son 5 yılda yıllık yağış ölçüsünün önemli biçimde düştüğünü ve bunun da son 50 yılın en berbat kuraklığına yol açtığını belirtiyor. Tahran Valisi Muhammed Sadık Mutamiyan, mahallî basına yaptığı açıklamada başşehre içme suyu sağlayan dört barajın su rezervlerinin, kapasitelerinin yaklaşık yüzde 14’üne düştüğünü söyledi. Devam eden krizin, önümüzdeki günlerde İran’da ne üzere sıkıntılara yol açacağını ise vakit gösterecek.
