Sarsıntılar peş peşe geldi! 2024’te Japonya’yı vurmuştu: Uçak kazalarının sebebi mi?
Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Yeryüzünün her noktası tıpkı karakteristik özelliklere sahip değildir. Yer kabuğunun bu farklı yapısı faylarda da kendini gösteriyor. Her zelzeleden evvel ‘öncü’ aktivite gözlenmediği üzere her güneş tutulmasından sonra zelzele de olmuyor. Bu farklı durumlar birçok vakit suçsuz bir denk geliş olsa da bazen de birbirinden haber veren olaylar olabiliyor. Pek çok kişi uçak kazalarındaki artışı da zelzele öncesi ve sonrası gözlemlenen manyetik dalgalanmalara bağlıyor. Deprem öncesi, zelzele anı ve zelzele sonrası jeomanyetik alan bileşenlerinde birtakım anomaliler meydana geldiği saptanmış olsa da sayısız çalışmada, sarsıntıların elektromanyetik öncüllerine dair ikna edici bir delil bulunmadı. Jeomanyetik fırtına durumunda voltaj denetim meseleleri ve esirgeyici sistem meseleleri üzere sorunlar gözleniyor. Birtakım şebeke sistemleri çökebiliyor ve elektrik kesintileri yaşanabiliyor. Uçaklardaki hassas ve karmaşık sistemlerin bu fırtınalardan etkilenip etkilenmeyeceğine gelince ise pek çok soru soruluyor. Depremler ve uçak kazalarının bir ilgisi var mı? Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şerif Barış uçak kazalarının sarsıntının işareti olup olmadığını Milliyet.com.tr’ye anlattı.
BİR KAZA BİR SARSINTI, DAİMA PEŞ PEŞE GELDİ
2024 yılı, 1 Ocak’ta Japonya’nın Suzu kentinin 7 km kuzeybatısında meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki sarsıntıyla başlamıştı. Saat 16.10’da meydana gelen sarsıntıyı Japonya Denizi boyunca 6.58 m’ye varan tsunami takip etti. Deprem sonucunda 241 kişi öldü, 1286 kişi yaralandı ve 19 kişi kayboldu. Japonya 2024’e pek de hoş başlamamıştı. 1 Ocak günü ve takip eden günlerde Japon gündeminin en kıymetli unsurlarından biri olacaktı, natürel 2 Ocak’ta sarsıntı kadar makûs öteki bir şey daha yaşanmazsa…. Ancak tüm temennileri boşa çıkaracak acı haber, 2 Ocak’ta Tokyo’daki Hanede Havalimanı’ndan geldi. Japan Havayolları’nın 516 sefer sayılı uçuşunu yapmak üzere pistte harekete geçen Airbus A350-900, Japonya Kıyı Güvenliği’ne ilişkin bir ‘De Havilland Canada Dash 8-Q300 (JA722A)’ uçağına çarptı. Pistteki çarpışmadan kısa müddet sonra, kazada kıyı güvenlik takımlarından 5 kişinin yaşama veda ettiği bilgisi geldi. Senenin birinci 2 gününde Japonya’da peş peşe yaşanan olaylar binlerce insanı yaralamıştı. Ocak ayı içinde uçak kazalarını zelzeleler, zelzeleleri de uçak kazaları takip etti. 24 Ocak’ta, içinde Ukraynalı esirlerin de bulunduğu Rus uçağının Ukrayna tarafından atılan roketle düşmesi takiben Adıyaman’da yaşanan 5 büyüklüğündeki sarsıntı ortasında bir bağlantı yoktu. Ancak uçak kazaları her seferinde sarsıntılarla peş peşe geliyordu. Tıpkı Filipinler ve Nepal gibi!
11 Temmuz 2024 günü saatler 02.13’ü gösterirken, Filipinler’de 7,1 büyüklüğünde bir sarsıntı kaydedildi. 12 Temmuz’da ise sarsıntının yaşandığı noktanın 4 bin 500 km kuzeybatısında, Nepal’de bir uçak kazası yaşandı. Büyük bir sarsıntının çabucak akabinde bir kaza yaşanmıştı. Lakin yaşanan uçak kazasının sebebi çok geçmeden ortaya çıktı. Kalkıştan sonra sağa yuvarlanan uçak, daha sonra keskin bir halde sola yanlışsız eğilmişti. Sağ kanat ucu üzerinde yere saplanmadan evvel sağa gerçek bir takla daha atan uçakla ilgili bir havalimanı görevlisinin farklı tezi vardı. 18 kişinin vefatıyla sonuçlanan çarpışmadan evvel uçaktan gelen çatlama sesleri duyulmuştu. Soruşturma evrakı için kıymetli bir ayrıntı olan bilgi araştırıldı ve uçağın Saurya Havayolları’nın yükleri düzgün bir formda sabitleme ve tartma üzere süreçleri gerçek formda yapmadığı ortaya çıktı. Ek olarak, hava yolu uçuşu gerçekleştirmek için gerekli müsaadeleri de almamıştı. Yani yaşanan sarsıntıyla kazanın ilgisi yoktu.
YILDA 20 SARSINTI, 50 KAZA! ‘BİLMEYENLERİN UYDURMALARI’
Uçak kazaları ve sarsıntılar, her ne kadar birbirinin peşi sıra yaşanmış olsa da hepsinin sebebi vardı. Dünyadaki tektonik katmanların hareketi sonucu meydana gelen zelzeleden sonra ya da evvel, yetersiz bakım, savaş, pilotaj kusuru, hava durumu ya da teknik arızalar nedeniyle yaşanan uçak kazaları olabiliyordu. Küresel havacılık sanayisi günde yaklaşık 100 bin uçuş yapıyor. Bu, yılda 36 milyondan fazla uçuş manasına geliyor. Yılda ortalama 50’den az ticari havacılık kazası meydana geliyor. 2024’e zelzele ve uçak kazasıyla başlayan Japonya’dan sonra yılı uçak kazası ile kapatan Güney Kore, 179 kişiyi uçak kazasında kaybetti. Hidrolik arızası nedeniyle iniş grupları açılmayan ve motorundaki patlamanın akabinde gövde üstüne başarılı formda iniş yapmış olmasına karşın, Jeju Air’ın ‘HL8088’ kayıt numaralı uçağı pist sonundaki duvara çarparak 179 kişinin vefatıyla sonuçlanan kazaya karıştı. Yetersiz bakım ve evvelki arızasından sonra gerçek halde onarılmayan uçak, pistin sonunda olmaması gereken duvara çarpmıştı. Kazanın öncesinde ve sonrasında ise rastgele bir sismik aktivite gözlemlenmedi. Bu yıl içinde pek çok kazanın ve sarsıntının birbirini takip eden tarihlerde yaşanıyor olmasının nedeni apayrıydı. Prof. Dr. Şerif Barış, zelzeleleri ve elektromanyetik dalgaların uçak kazalarını tetikleme ihtimalini şöyle anlattı:
“Şu an dünyada meydana gelen uçak kazalarının zelzelelerle direkt ilgisi yok. Her ikisi birbirinden bağımsız olaylardır. Dünyada 7’den büyük sarsıntılar yılda ortalama 20, 6’dan büyük sarsıntılar 200 adet, 5’ten büyük sarsıntılarda yılda 2 bin adet oluyor. 5’ten büyük zelzeleleri yılın 365 gününe böldüğünüzde, günde yaklaşık 7’ye yakın sarsıntı oluyor. Ayrıca ülkemizde de son yıllarda meydana gelen büyük zelzeleler öncesi ve sonrasında, Japonya’da da 2011 yılında meydana gelen mega sarsıntı öncesi ve sonrasında da rastgele bir uçak kazası meydana gelmemiştir. Hasebiyle sarsıntıları uçak kazalarıyla ilişkilendirmek isterseniz kesinlikle bir uçak kazasından evvel yahut sonra kimi zelzelelerle eş vakitli bu olayları ilişkilendirebilirsiniz. Lakin gerçekte zelzelenin tabiatı gereği, yerin derinliklerinde olan bir olay olup, rastgele bir halde elektromanyetik dalga olarak ya da uçakları kazaya sürükleyecek, kazaya zorlayacak öbür bir sinyal yahut öteki bir tesir yaratmıyor. Bunlar çoklukla yer bilimleri bilmeyen, zelzelelerin tabiatını bilmeyen, sarsıntılarla öbür olayları ilişkilendirmeye çalışan şahısların uydurmalarıdır.”
‘UÇAK KAZAZLARIYLA DİREKT BAĞ BULUNAMADI’
Ne olursa olsun, yaşanan kazalar ve sarsıntılar daima tıpkı sebepler ve dönemlerle yaşanmıyordu. Yani hem sistemsiz hem de kesin ilgisi kanıtlanamayacak halde yaşanan kaza ve zelzeleler için birbirini tetiklediğine dair bir şey bulunamadı. Ancak tartışmalar sürdü ve elektromanyetik dalgaların zelzele öncesi ve sonrasında günlük ömürde olumsuz kazaların sebebi olabileceği argümanı korkutucu bir hâl aldı. Bazı olaylar zelzelelerin belirtisi olsa da bu her vakit mutlaklık taşımıyor ya da her sarsıntıdan evvel belirti gözlenmiyor.
Prof. Dr. Şerif Barış, sarsıntısı evvelden kestirim etme çalışmalarına değinerek tartışmalara neden olan mevzuya açıklık getirdi. Prof. Dr. Barış, “Bizler dünyada zelzelenin nerelerde olduğunu biliyoruz. Lakin bilemediğimiz zelzelelerin oluş vakti, bunlarla ilgili de uzun vakittir dünyada sarsıntı evvelce belirleme araştırmaları var. İşte bu dünyada meydana gelen zelzelelerin evvelce haber verilmesiyle bağlantılı birçok öncül belirti dediğimiz yani sarsıntıdan evvel tabiatta görülen kimi değişimler, yerkürenin içerisindeki birtakım değişimler incelenmiş, hatta bunların içerisinde insan davranışları, hayvan davranışları ve bitki davranışları dahil olmak üzere incelemeler de devam ediyor. Tekrar emsal halde yerkürenin içerisinde meydana gelen sarsıntıları, iyonosfer katmanındaki değişimlerle evvelce belirlemeye çalışan yeniden birçok araştırmacı dünyada bulunmaktadır. Bunların hiçbirinde uçak kazalarıyla direkt alakası olabilecek bir elektromanyetik sinyal ve bu sinyalin uçakların çeşitli denetim sistemleri etkileyecek bir belirti görülmedi” dedi. Prof. Dr. Barış, sözlerini güneş ve ay tutulması üzerinden örnekler vererek kelamlarını noktaladı.
“Başta söylediğim üzere bunlar tesadüf yapıtı, birbiriyle ilişkilendirebilecek olaylardır. Bizler yerkürede meydana gelen sarsıntıların tabiatını biliyoruz lakin bu işi uzmanı olmayan şahıslar farklı olaylarla farklı tesirlerle sarsıntıları birbirleriyle ilişkilendiriyor. Bunlardan birtakımı ay tutulması, güneş tutulması üzere birtakımı gezegenlerin dizilimi üzere yer çekimindeki çok çok minik değişimlerle sarsıntıları ilişkilendirerek güya sarsıntıları evvelce biliyormuş üzere bir yanılgıya düşüyorlar.” – Prof. Dr. Şerif Barış
