Öcalan için ‘umut hakkı’ mümkün mü?
AYŞEGÜL KAHVECİOĞLU Ankara – 15 Şubat 1999’da yakalanan Öcalan, “devlete karşı işlenen suçlar”ı düzenleyen eski Türk Ceza Kanunu’nun 125. unsurunu ihlâl ettiği gerekçesiyle vefat cezasına mahkum edildi. Lakin idam cezası, 2001’de yapılan anayasa değişikliği ve akabinde hazırlanan yeni Türk Ceza Kanunu ile kaldırılınca Öcalan’ın cezası da ağırlaştırılmış müebbet mahpusa (36 yıl) çevrildi. 2004’de Terörle Gayret Kanunu’nda yapılan değişiklikle de bu cürümden ağırlaştırılmış müebbete çarptırılanların infazının ölünceye kadar devam edeceği karar altına alındı. Böylelikle Öcalan’ın “koşullu salıverilme” imkânından yararlanamaması sağlandı.
Bahçeli’nin Öcalan için işaret ettiği “umut hakkı” düzenlemesi, mahpus cezasına mahkum edilenlerin kanunla belirlenen müddetlerde âlâ halinden ötürü şartlı salıverilmesinin mümkün olup olmadığının kıymetlendirilmesi manasına geliyor. 2014’te “umut hakkı” konusunu pahalandıran AİHM, Öcalan’ın ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasının şartlı salıverilme hakkı olmaksızın infaz edilmesi ile tecrit uygulamasının AİHS’ni ihlâl ettiğine karar vermişti.
DÜZENLEME GEREKİYOR
“Umut hakkı” ile ilgili verilen ihlâl kararının Türkiye tarafından kabul edilmesi halinde, Ceza ve Güvenlik Önlemlerinin İnfazı Hakkında Kanun’daki “Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar”, “Anayasal Tertibe ve Bu Nizamın İşleyişine Karşı Suçlar”, “Milli Savunmaya Karşı Suçlar”dan birinin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi münasebetiyle ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına mahkûmiyet hâlinde, şartlı salıverilme kararları uygulanmaz” kararının yürürlükten kaldırılması gerekiyor.
Ayrıca bu istikamette bir düzenleme yapılsa bile Öcalan’ın “koşullu salıverilme” hakkından faydalanabilmesi için cezaevinde geçirmesi gereken müddet konusunda iki farklı görüş bulunuyor. Kimi hukukçular, Öcalan davasında “koşullu salıverilme” mühletinin 15 Şubat 2024’te dolduğunu savunurken, kimi hukukçular da bu müddetin 2035’te dolacağını ileri sürüyor.
‘UMUT HAKKI ÇAĞDAŞ CEZA HUKUKU KAVRAMI’
MHP Genel Lider Yardımcısı Feti Yıldız: “Modern Ceza Hukukuna yeni kavramlar girmiştir. Biri de ‘umut hakkı’ ya da mahkumun salıverilmeyi umut etme hakkıdır. Bu kavram müebbet ağır mahpus cezasına mahkum edilmiş mahkumun bir gün salıverilmeyi beklemek hakkını tabir etmek için kullanılmaktadır. Türk siyasetinde 22 Ekim bir milattır.”
HUKUKÇULAR NE DEDİ?
AYDIN HASAN Ankara – AİHM eski yargıcı İstek Türmen: AİHM kararı gündeme gelmiş oldu. TCK’da değişiklik yapılarak umut hakkı tarafında adım atılabilir. AİHM, hayat uzunluğu mahpus cezasını 3. husus ihlali sayıyor. AİHM’in üzerinde durduğu sıkıntı gözden geçirilme sisteminin getirilmesi, kanunda bu istikamette düzenleme yapılması. Ceza kanununa 25, 30 yıl üzere belli bir mühlet konarak bu mühlet sonrası gözden geçirme hakkı getirilebilir, uygun hali varsa koşullu tahliyeye gidilebilir.
Yeni TCK’nın mimarlarından Prof. Dr. İzzet Özgenç de 9 Şubat’ta toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, AİHM kararı doğrultusunda yasal düzenleme yapılmaması nedeniyle Öcalan’ın 2024 yılı içerisinde özgür bırakılmasının gündeme geleceğini ileri sürmüştü. Özgenç şunları kaydetmişti: “AİHM’nin kararına karşın, 5275 sayılı İnfaz Kanunu’nda gerekli düzenleme yapılmamıştır. Bu ihmal, Öcalan’ın 647 sayılı mülga Cezaların İnfazı Hakkında Kanun’un ilgili (m. 19, f. 1) kararına istinaden özgür bırakılmasının gündeme gelmesini sağlamıştır. Kelam konusu karar, ismi geçen kişinin 2024 yılı içinde özgür bırakılmasını gerektirmektedir.”
Ceza Hukukçusu Prof. Dr. Ersan Şen ise, “Öcalan’ın Umut Hakkı” başlıklı yazısında, görüşünü şöyle söz etmişti: “Öcalan’ın mahkumiyetine temel hatasını silahlı terör örgütü kapsamında işlendiğinden, şartlı salıverilme açısından m.107/4’ün uygulanması gündeme gelecek, yani şartlı salıverilmeden yararlanabilmesi için cezasının en az 36 yılını ceza infaz kurumunda geçirmesi gerekecektir.”
