Harika Fırtına
SERVET YILDIRIM – Dünyada uzun bir müddettir “mükemmel fırtına”nın şartları birikiyor. Bankacısından esnafına, emekçisinden patronuna kadar neredeyse herkes olup biteni anlamaya ve anlamlandırmaya çalışıyor.
Geçen hafta Memleketler arası İktisat Zirvesi’ni izlemek için Sapanca’daydım. Orada da olup-biteni manaya arayışı devam etti. CNBC-e’nin de sponsorları ortasında yer aldığı dorukta, Prof. Nouriel Roubini’den İspanya’nın eski Başbakanı José Luis Rodríguez Zapatero’ya, Sabancı Holding CEO’su Cenk Alper’den TAV Havalimanları İcra Kurulu Lideri Serkan Kaptan’a kadar birçok farklı ismi dinleme fırsatı buldum. Gelişmelere ışık tutan değerlendirmeler ve öngörüler yapıldı. Mesela, Roubini mevcut ekonomik tansiyonun yeni bir soğuk savaşa dönüşebileceğini, hatta Tayvan’da bir sıcak savaşın da çıkabileceğini söyledi.
Uluslararası İktisat Zirvesi’nde dikkatimi çeken pek çok açıklama oldu: Defterime not ettiğim bu değerlendirmelerden kimileri paylaşmak isterim.
Önce dünyanın durumuna ve jeopolitik konjonktüre dair birkaç açıklamayı paylaşayım:
Son periyotta yaşananları en güzel anlatan cümle benceRoubini’den geldi: “Stabilite periyodundan belirsizliğe istikrarsızlığa gerçek gidiyoruz. Bu dümdüz kaos. Kim haklıdan kim kuvvetliye gidiyoruz. Orman kanunu geçerli.”
EkonomistStephen King ise belirsizliğin yalnızca piyasaları değil, şirket yatırımlarını da derinden etkileyeceğini vurguladı.
“Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ifadesiyle: “Ülkemiz ve dünya değerli meydan okumalarla karşı karşıya. Ticaret savaşları olarak da bilinen korumacılık önlemleri nedeniyle global iktisatta korumacılık hiç olmadığı kadar arttı.”
Türkiye ise bu şoka birtakım kırılganlıklarla yakalandı. Bunları başında enflasyon geliyor.
Prof. Dr. Ali Hakan Kara’ya nazaran: “Enflasyonla gayret maalesef yavaş ilerliyor. Türkiye enflasyon konusunda çok hassas bir ülke değil. Türkiye enflasyonu düşürmek istemiyor. Bunu isteyip de düşüremeyen ülke yok. Daha uzun yıllar enflasyon ile yaşayacağız üzere görünüyor.”
Akkök Holding CEO’su İhsan Gökşin Durusoyise hem yüksek enflasyona hem de düşük araştırma ve geliştirme harcamalarına dikkat çekti: “Enflasyon düşecekse kur baskılansın bunda sorun yok. Enflasyon en zehirleyici şey. Karar vericilerden beklentimiz kurların yükseltilmesi değil daha öbür şeyler. Mesela en büyük meselelerden biri finansa erişim. Finansmana ulaşım için alternatifler olmalı… Türkiye’de AR-GE harcamaları dünyanın çok altında. Dünyada kimya bölümünde AR-GE’nin hissesi yüzde 3’lerdeyken Türkiye’de yüzde 1’in altında. Daha çok yolumuz var.”
Peki; Türkiye’nin güçlü yanları yok mu?
Elbette var.EBRD Türkiye ve Kafkasya Bölge Yöneticisi Elisabetta Falcetti’ye nazaran: “Türkiye tabiatı gereği çeşitliliği, farklı kesimlere yatırım yapmayı çok düzgün bilen bir ülke. Çok yüksek enflasyon oranı ve korumacılığa karşın ben optimistim. Türkiye’ye (yatırım yapmaya) hazırlanan şirketler var.”
Türkiye dostu siyasetçi ve devlet adamları ortasında ismi anılan Almanya eski Cumhurbaşkanı Christian Wulff da Türkiye’nin jeopolitik pozisyonuna dikkat çekerek şu teklifte bulunuyor: “Türkiye’nin genç nüfusu, NATO üyeliği iş birliğimizi daha da gerekli kılıyor. Bunun için ne yapılmalı? Gümrük Birliği’nin modernizasyonu ve genişletilmesi gerekiyor.”
Kısacası, dünya ekonomik ve jeopolitik manada bir dönüm noktasında. Bu “mükemmel fırtına” ortamında Türkiye, yapısal zayıflıklarıyla risk altında; lakin potansiyelleriyle fırsatlara da açık. Bu noktada sorulması öne çıkan soru şu: Türkiye bu fırtınadan güçlenerek çıkabilecek mi, yoksa bu dalga tarafından savrulacak mı?
