Bir kentin 2 ilçesi için dikkat çeken zelzele raporu! ‘Binaların yüzde 35’inin yıkılma ihtimali yüksek’
Türkiye’nin üçüncü büyük kenti İzmir’de, yapıların çoğunluğunun, zelzele riski teşkil ettiği belirtiliyor. İzmir’de 117 kişinin hayatını kaybettiği 30 Ekim 2020 sarsıntısından sonra İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şubesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından kentteki yapı stokunun envanterini çıkarmak için yapılan çalışmalar devam ediyor.
Depremde en çok yıkımın yaşandığı Bornova ve Bayraklı ilçelerinde yapılan envanter çalışmaları sonucunda 2 ilçede bulunan 60 bin yapının yüzde 35’i, ‘Depreme dayanıksız olma ihtimali yüksek’ olarak tespit edildi. İzmir’de 950 bin 490 yapının bulunduğunu tabir eden İMO İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Lideri Bengi Atak, “İzmir’in sarsıntıya dayanıksız yapılar için bakanlık ve belediye çeşitli sayılar zikretti. İzmir’deki yapı stokunun yüzde 70’inin soru işareti taşıdığı biliniyor” dedi.
‘ÖNCELİKLİ OLARAK İLERİ TAHLİL EDİLMESİ GEREKEN GRUPTA’
30 Ekim 2020’de Samos’ta yaşanan, İzmir’i etkileyen sarsıntıda kentte 12 binanın yıkıldığını hatırlatan Atak, “İzmir merkezli bir sarsıntı yaşandığında binalarımızın ne kadarının dayanabileceğini anlayabilmek için envanter çalışmaları yürütüyoruz. 30 Ekim zelzelesinden en fazla Bornova ve Bayraklı etkilendiği için envanter çalışmaları birinci olarak bu 2 ilçede başladı. Yapı stoku toplam 60 bin olan 2 ilçede yapılan envanter çalışmalarında binaların yüzde 35’inin sarsıntıya dayanıksız olma ihtimali yüksek ve en öncelikli olarak ileri tahlil edilmesi gereken kümede yer aldığını söyleyebiliriz. Bu öncelikli yapıların ortasında 2000 yılı öncesinde yapılmış olan binaların oranı başkalarına nazaran daha fazla, bu da 1999 zelzelesinden sonra hazır betonun zarurî olması, sarsıntı yönetmeliği revizyonları üzere yapılan esaslı değişikliklerden kaynaklanıyor olabilir. Envanter çalışmaları bir önceliklendirme çalışması, hasebiyle elimizdeki bütçeyle gerçek yerden, hakikat işleri yaparak en fazla sayıdaki yapıyı korumak amaçlanıyor” açıklamalarında bulundu.
‘BÜYÜK BİR FİKİR ELDE ETMİŞ OLACAĞIZ’
Karşıyaka’da da envanter çalışmalarının başlaması için geçen ay belediye meclisinde karar alındığını söyleyen Atak, “Karşıyaka’da yaklaşık 23 bin bina var. Envanter çalışmalarına yakın vakitte başlanarak, bu yıl içinde biteceğini düşünüyorum. Envanter çalışmalarına başladığımız ilçelerdeki yapılar karakteristik ve yıkıma maruz kalması en çok beklenen bölgede. Karşıyaka’dan sonra Konak’ta da envanter çalışmaları bittiğinde İzmir geneline dair büyük bir fikir elde etmiş olacağız. Her ilçeyi tek tek tamamlamayı beklemeden bu datayla İzmir’e dair bir şey söyleyebilir hale geleceğiz” tabirlerini kullandı.
‘BİNANIN TAŞIYICI SİSTEMİNDE DEĞİŞİKLİK YAPMAK, CİNAYETLE EŞ BEDEL TUTULMALI’
İzmir’de imar barışı ile affedilen yapı sayısının bilinmediğine dikkati çeken Atak, “İmar Barışı’ndan faydalanan yapıların kesinlikle denetim edilmesi lazım. Yüksek ihtimalle riskli çıkacağını söylemek çok yanlış olmaz. Zira bina tasarlanıp üretilirken belli bir yük taşıyacağı varsayımıyla üretiliyor. Binaya ekleme, taşıyıcı sistem daha güçlü hale getirmeden yapılırsa riskli çıkma mümkünlüğü çok yüksek” dedi.
Yapıların periyodik olarak bakım ve tamirattan geçmesi gerektiğini lisana getiren Atak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Araçların trafiğe çıkabilmesi için her yıl muayeneye giriyor. Buna emsal halde yapılar da yasal prosedürlerle denetim altına alınarak, 3-5 yılda bir bakılabilir. Binalar dış tesirler nedeniyle durup dururken de ziyan görebiliyor. İzmir’de nemli havadan, denizden ötürü sülfata dayanıklılığı olmayan betonlarda aşınmalar daha fazla oluyor. O nedenle periydik denetimler bireylerin cahilce yaptıkları değişikliklerin önüne geçecektir. Kat eklemeleri ya da kolay bir duvar tadilatı üzere görünen şeyler taşıyıcı sisteme büyük bir ziyan verebiliyor. Pencereleri büyütmek, odaları ortasındaki duvarları yıkmak yahut binanın kullanım emelini değiştirmek tek başına verilebilecek bir karar değil. Konut olarak kullanılmak üzere üretilmiş bir binayı dershaneye ya da okula çevirmek binanın zelzele performansını zayıflatıyor. Binanın taşıyıcı sisteminde değişiklik yapmak, cinayetle eş kıymet tutulmalı.”
‘İZMİR ZELZELEYE HAZIR DEĞİL’
İzmir’in zelzeleye hazır olmadığını vurgulayan Atak, “Atılan somut adımlar epeyce az. Kentsel dönüşüm ekonomik gücü yüksek olan kısımlarda yapılıyor. Örneğin zelzeleden sonra Karşıyaka’da kıyı meskenlerinde daha çok dönüşüm oldu. Temel gereksinim sahiplerinde bunu yapacak güç yok. Devlet kurumlarının da desteklemeye çok fazla niyeti yok. Yeniden unutma eğilimindeyiz. İzmir’de yapılan envanter çalışmaları, Sarsıntı Master Planı, çalıştaylar umut verici lakin somuta dönüştüğü vakit daha doyurucu hale gelecek. Acil durum hareket planlarının süratli biçimde ortaya koyulması lazım. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, belediye, sivil toplum örgütleri, AFAD üzere kurumlar bu hususta birebir lisanı konuşmalı. İzmir’de yalnızca zelzele değil, ağır yağışları ya da denizin kabarmasını afet olarak hissediyoruz. Hasebiyle da kent bize daha hazırlıklı ve iş birliği halinde olmamız gerektiğini söylüyor. Gayret var lakin maalesef kâfi değil” diye konuştu.
