Mangal yasağı tavuğu vurdu
Duygu Erdoğan – Yılın birinci beş ayında kesilen tavuk sayısı yüzde 11, tavuk eti üretimi yüzde 14.1 arttı. Talep geçen yıl ile misal seyrederken; beyaz et endüstrisinin 2024’e nazaran yüzde 15’ten fazla üretim artışı gerçekleştirmesi piyasayı olumsuz etkiledi. Ziyan beyanı artan beyaz et üreticileri, geçen yıl kanatlı etine getirilen ihracat yasakları ile kaybedilen pazarların tesiriyle fazla arza talep bulamadıklarını belirtiyor. Yanı sıra iç piyasada da beklenen oranda bir tüketim artışı olmaması, orman yangınları nedeniyle ağırlaşan mangal yasakları üzere pek çok etken de talebi daraltıyor. Bu nedenle yetiştirilen tavuklar daha süratli ve düşük fiyatla kesite gidiyor.
Türkiye genelinde tavuk eti üretimi, mayısta geçen yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 11.7 artarak 241 bin 782 tona yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), mayıs ayına ait kümes hayvancılığı üretimi istatistiklerine nazaran mayısta 241 bin 782 ton tavuk eti üretimi yapıldı. Üretim, yıllık bazda yüzde 11.7 artış gösterdi. Ocak-mayıs periyodunda ise geçen yılın tıpkı devrine kıyasla kesilen tavuk sayısı yüzde 11, tavuk eti üretimi yüzde 14.1 arttı.
‘Pazar kaybı var’
Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Lideri Naci Kaplan, iç piyasada yeterlilik derecesinin fazla olduğu beyaz ette büyümenin genel olarak ihracat odaklı olduğunu söyledi. Geçen yıl mayıs-aralık ayları ortasında ihracat kısıtlaması getirildiğini hatırlatan Kaplan, “Kırmızı etteki fiyat artışının beyaz ete yönelik artacak taleple kendini gösterebileceği değerlendirildi ve bu türlü bir uygulama yapıldı. Lakin ihracatta şunu unutuyoruz; en ufak bir yasak bile pazarları elimizden alıyor. İnanç sarsıyor. Yasak yerine politikalarımızı daha uzun devirli yürütmemiz lazım. İç piyasada bir talep daralması yok, kırmızı etteki meseleler ve fiyat artışı aslında beyaz ete yöneltiyor. Fakat örneğin orman yangınları nedeniyle pikniklerin, mangalın yasaklanması bizi huzursuz ediyor. Bunlar denetimli olarak sürdürülebilir. Mesela belediye kendisi mangal için alan yapmış orada bile yasaklamaya gidiyor. Bunlar yaz aylarında dalı çok daraltıyor” dedi.
‘Spotçu olmayalım’
Piliç kilo fiyatı genel olarak 70 lira bandında olsa da kesim alanlarında 50-60 liraya kadar düştüğünü belirten Ege İhracatçı Birlikleri Su Eserleri Ve Hayvansal Mamüller Başkanı Bedri Girit, pek çok işletmenin ziyan açıkladığını söz etti. İhracatın olağan bir döneme nazaran yüzde 30 geriden gittiğine dikkat çeken Girit, şu bilgileri verdi: “İçeride görece geldiğimiz nokta sevindirici. Avrupa Birliği ortalaması olan kişi başı 27 kilo hududuna geliyoruz; bizde kişi başı 25 kilo tüketim var. Bilhassa kırmızı et fiyat artışı talebi beyaz ete yöneltiyor. Kuş gribi üzere bir sorun vardı. Artık bunlar geride kaldı. Dünyada artık ihracat yasakları uygulamadan yerimizi belirleyip muteber bir tedarikçi olarak devam etmeliyiz. İhracatta yasaklarla spotçu pozisyonuna düşeriz. Fiyatlar düşer, kimseye yararı olmaz. Tarım eseri, hayvansal eserde her sorun olabilir. Yani az olduğunda kapat, çok açtığında kapıyı aç üzere bir sistem dünyaya uymaz. Bunu diğer biçimde sürdürülebilir hale getirmek lazım.”
Fahiş fiyat kontrolü yapıldı
Kümes hayvancılığı eserleri 2023 yılının mayıs ayı içerisinde İhracı Kayda Bağlı Mallar Listesine alınmıştı. Akabinde spekülatif fiyat hareketleri ve kırmızı etteki fiyat artışına karşılık olarak tüketimdeki artış öngörüsü ile tavuk eti ihracatı 1 Mayıs 2024 tarihinden 31 Aralık 2024 tarihine kadar, aylık bazda azami 10 bin ton, toplamda ise bu yıl sonuna kadar 80 bin ton olacak halde sonlandırılmıştı. Bu periyotta firmalar, pek çok kıymetli alıcılarını kaybettiklerini, toparlanmanın ise 2026 yılını bulabileceğini söz etmişti. Birebir periyotta ihracat kısıtlamasıyla birlikte ‘fahiş fiyat’ şikâyetleriyle başlayan denetimlerde 16 üretici firmaya müfettişlerce kontroller gerçekleştirildi. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından karşıtlık yaptığı tespit edilen 8 firma hakkında idari para cezaları verildi.
