Leyla Asım’ın ilham dolu hikayesi
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Cumhuriyetimizin 102. Yılında 102 Müddetli Stant: Anadolu’nun Kültürel Mirasına Yolculuk” projesinin 51’incisi sergisi, Cumhuriyet’in ilham veren bayanlarından Leyla Asım Turgut’a odaklanıyor. “Bir Tutkunun Peşinde: Leyla Asım Turgut” standı Türk ve İslam Yapıtları Müzesi’nde ziyarete açıldı.
Sergi, Cumhuriyet’in birinci devirlerinde hem mimari hem de atlet istikametiyle öncü olan Leyla Hanım’ın şahsî ömrünü, entelektüel birikimini ve kültürel katkılarını göz önüne seriyor. Mimari çizimlerden klasik giysilere, ferdî eşyalardan aile evraklarına ve arkeolojik nesnelere uzanan 140 yapıtı ziyaretçiyle buluşuyor. Bu yapıtlardan 135’i birinci kere sergileniyor.
İlkleri yaşadı
Devlet Hoş Sanatlar Akademisi Mimarlık Kısmı akademik takımında yer alan birinci bayan mimar olan Turgut, İstanbul Okmeydanı IETT Memur Meskenleri Gökdelen Projesi’ne imza attı. Yüzmede Türkiye’de 100 ve 400 metrelerde kırdığı rekor, 22 yıl boyunca kırılamadı.
Açılışta konuşan Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı, Turgut’un birçok bayana ilham olduğunu belirterek “Leyla Asım Turgut Osmanlı kültürü içerisinde yetişmiş önemli bir koleksiyoner. Ayrıyeten bir arşivci. Kültürel bedellerine sahip çıkmaya çalışan, bu tarafıyla etrafında de anılan bir koleksiyoner. Bu türlü bir insanı tanıtmak istedik. Birebir vakitte bir hayırsever. Elindeki tüm koleksiyonu başta Türk ve İslam Yapıtları Müzesi olmak üzere, birçok müzeye bağışlamış” diye konuştu.
Müze müdürü Ekrem Aytar ise Turgut’un 850 civarında yapıtının vefatından sonra müzeye bağışlandığını kaydetti. Aytar, “Tarihimizin birinci bayan mimarı, birinci bayan yüzücüsü. İstanbul Yelken Kulübü’nden madalyalarını, yaptığı faaliyetlere dair fotoğrafları de bu stantta görmeniz mümkün. Bu stantta Bohemia kristalleri, Osmanlı’nın son periyodundan Cumhuriyet’e geçiş periyodunda bayan kıyafetleri, bayan şapkaları var. Babası Asım Bey’in İran elçiliği devrinden Kaçarlar’a ilişkin yapıtları de burada görmeniz mümkün. Yani standımızı ziyaret eden ziyaretçilerimiz birinci sefer standa çıkan birçok yapıtla burada karşılaşacak. Birebir vakitte Turgut’un, arkeoloji müzelerine bağışladığı arkeolojik yapıtları de burada izleyiciyle buluşturuyoruz” diye konuştu.
Sergi, 1 Eylül’e kadar görülebilecek.
Çok istikametli bir kültür insanı
1911 yılında Osmanlı’nın son Hariciye Nazırı Mustafa Asım Turgut ile Viyanalı Letta Hanım’ın kızı olarak dünyaya gelen ve 1988 yılında İstanbul’da vefat eden Leyla Asım Turgut; mimar, ulusal yüzücü, koleksiyoner ve arşivci kimlikleriyle öne çıkan çok istikametli bir kültür insanı. Genç yaşta Türkiye’yi temsilen yüzme müsabakalarına katılan Turgut, aldığı mimarlık eğitiminin akabinde uzun yıllar bu alanda vazife yapmış, estetik hassaslığı ile evrak ve nesne toplama tutkusu sayesinde varlıklı bir şahsî arşiv oluşturmuş. 1890’lardan 1980’lere uzanan bu özel koleksiyon, sadece ferdi bir hayat kıssasını değil birebir vakitte Osmanlı’dan Cumhuriyet’e, gelenekten çağdaşlığa geçişin çok katmanlı kültürel dönüşümünü de belgeleme özelliği taşıyor.
