Kültürel miras meskeninde hoş
MELTEM GÜNEŞ/ANKARA- Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Gayret Daire Başkanlığı takımları, kaçak hafriyatlar ve yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırılan yapıtların izini sürmeye devam ediyor. Bakanlık uzmanları, dünya çapındaki müzeleri, galerileri, müzayede meskenlerini, direkt satış süreçlerini ve öbür kaynakları nizamlı olarak tarayarak, kaçırılan kültür varlıklarını tespit ediyor. Yürütülen titiz çalışmalar sonucunda 2018’den itibaren 8 bin 967 yapıtın Türkiye’ye iadesi sağlandı. 2002’den bu yana Türkiye’ye iadesi sağlanan yapıtların sayısı ise 13 bin 282’yi buluyor.
Marcus da gelecek
Bu yıl içerisinde iadesi beklenen eserler ortasında ABD’den Marcus Aurelius heykeli var. ABD’nin Ohio eyaletindeki Cleveland Sanat Müzesi’nde sergilenen bronz heykelin, 1960’lı yıllarda Burdur’da yer alan Boubon Antik Kenti’nden yasa dışı yollarla yurt dışına çıkarıldığı anlaşıldı.
Mısır birinci sırada
Anadolu tarihine ilişkin eserler yurda dönerken, Türkiye’ye yasa dışı yollarla getirilen ve öbür bir ülkeye ilişkin olduğu tespit edilen eserler için de titiz çalışmalar yürütülüyor. Bu yapıtların Türkiye’nin taraf olduğu UNESCO’nun ilgili kontratının kararları mucibince ilişkin olduğu ülkeye iadesi sağlanıyor.
Türkiye’de yakalanan ve öbür ülkelere ilişkin kültür varlıklarıyla ilgili olarak şayet Türkiye’de isimli yahut tüzel süreçler varsa öncelikle bu süreçlerin tamamlanması bekleniyor. Akabinde ilgili ülkelerle bağlantıya geçilerek yapıtların iadeleri gerçekleştiriliyor. Bu kapsamda da son 10 yılda Türkiye Mısır’a 156, Irak’a 87, İran’a 55, Çin’e iki, Kazakistan’a bir adet olmak üzere toplam 301 tarihi yapıtın iadesini sağladı.
ABD’li bir koleksiyonerde bulunan ve Burdur’daki Bubon Antik Kenti’nden kaçırıldığı saptanan Roma İmparatoru Lucius Verus’un bronz heykeli Türkiye’ye dönen eserler ortasında. Antik Devir bronz heykellerin birçoğunun eritilip günümüze kadar öbür alanlarda kullanılmış olması, bu heykele farklı bir kıymet kazandırıyor.
Yasal süreçten evvel diyalog
Yasa dışılık tespiti yapılmış yapıtların yurda geri dönüşü için girişimler Kültür Bakanlığı koordinasyonunda, Dışişleri, Adalet ve İçişleri bakanlıkları aracılığıyla gerçekleştiriliyor. İade için öncelikle müzakere ve diyalog sistemi tercih ediliyor. Sonuç alınamazsa kültür varlığı kaçakçılığına husus olmuş eserler için diplomatik ve hukuksal teşebbüsler devreye giriyor.
