Kültürel dönüşüm mü süreksiz trend mi?

Melisa vardar – Yaz aylarında kültür-sanatın adresi büyük kentlerden kıyı beldelerine kayıyor. Bodrum, Alaçatı, Kuşadası, Kaz Dağları, Datça üzere bölgeler sadece deniz ve güneşle değil, açılan stantlar ve kurulan kültür merkezleriyle de isminden kelam ettiriyor. Türkiye’nin dört bir yanındaki oteller ve yeni açılan kültürel yapılar, tatil anlayışını dönüştüren sanatsal buluşmalara mesken sahipliği yapıyor. Bodrum Torba’daki Casa dell’Arte, 11 genç sanatkarın yapıtlarından oluşan “Birlikte Geleceğe” standıyla dönemi açarken, Zai Yaşam’daki Anna Laudel Bodrum galerisi “Yerle ‘Bir’ Olmak”la sanatseverleri ağırlıyor. Bodrum’un bir başka dikkat cazibeli durağı olan Bobo By The Stay, bu yaz “Earth Remembers” isimli açık hava heykel standına mesken sahipliği yapıyor. Zeynep Koçal’ın Onno Mare’deki “Tellere Dokunan Düşler” standı de açık havada sanatın bir öbür buluşma noktası. Kuşadası’nda Ada Çağdaş Sanat Galerisi, Cenk Mısırlıoğlu’nun “Adanmış Vakitlere Bir Dönüş” standıyla geçmişin izlerini tuvale taşıyor. Kaz Dağları’nın eteğindeki Simurg Inn, İstanbul merkezli x-ist işbirliğiyle düzenlediği “Walls Embraced”la taş duvarlarını çağdaş sanatla dönüştürüyor. Son yıllarda tatil beldelerinde açılan stantların sayısı kadar çeşitliliği de artıyor, pekala bu artış kalıcı bir kültürel dönüşümün habercisi mi, yoksa süreksiz bir yaz trendi mi? Sanatçı Gökçe Çelikel, “KıraARThane” sanat köyünün kurucularından Simay Dinç ve küratör Melike Bayık okurlarımız için yanıtlıyor. 

“Sanat kıyılarda nefes alıyor”

Simay Dinç: Sanatın tatil beldelerinde görünür hâle gelmesinden çok, bu bölgelerin mahallî kültürüyle ve antik ömrün izleriyle harmanlanmasını değerli buluyorum. Benim için ‘tatil’ yalnızca dinlenmek değil; ilham almak, üretmek ve kendini beslemek manasına da geliyor. Ayvalık, Assos, Bodrum, Datça üzere kıyı bölgelerinde bir sanatkarın bir köye yerleşip üretmesi, stant açması, köy çocuklarıyla tecrübelerini paylaşması… Biz de Küçükköy’de kurduğumuz KıraARThane ile sanatı galeri duvarlarından çıkarıp yaşamın tam ortasına, köyün içine taşıdık. Genç sanatkarlar burada üretim yaparken köy halkı ve ziyaretçilerle doğal bir etkileşim kurabiliyor. Hedefimiz, tarihi kapılar arkasında sanata yeni alanlar açmak. Bu süreksiz bir trend değil; bizim için bir hayat ve üretim biçimi. Yeni kuşak tatil anlayışında artık stant gezmek, bir atölyeyi ziyaret etmek ya da performansa tanıklık etmek de var. Beşerler tabiatla ve kültürle tıpkı anda temas etmek istiyor. Sanat, kıyılardan uzaklaşmıyor; bilakis oralarda yine nefes alıyor.

“Sanatın izleyicisi önemli”

Melike Bayık: Türkiye’de sanat alanındaki birden fazla sanat ve kültür profesyoneli ile birlikte koleksiyonerler de güney bölgelere seyahat ediyor ve otellerde ya da alternatif alanlarda açılan yaz devrindeki bu stantlar seyahat eden, orada bulunan izleyiciler için muhakkak bir sanat destinasyonu oluşturuyor. Kısa müddetliğine giden ya da orada olan sanatseverler bu stantları ilgiyle takip ediyor. Elbette bilhassa otellere ve bu bölgelere yurt dışından tatil için gelen bireyler için de Türkiye’deki sanat üretimini görmesi açısından çok taraflı bir durum olduğunu düşünüyorum. Açıkçası tatil bölgelerinde kısa müddette, yalnızca yaz devrinde stantların yapılmasının tatil anlayışına dair bir dönüşümden fazla hangi bölgelerde yapıldığı ve bu bölgenin izleyicisi ile alakalı olduğunu düşünüyorum. Sanatın hangi kitle ile nerede buluşturulduğunun alakası burada ön plana çıkıyor bana kalırsa.

“Albenili eserler, seçkin açılışlar”

Gökçe Çelikel: Pandemi sonrası Bodrum’a yönelen göçle birlikte, burada hem sanatçı hem de sanatseverlerden oluşan kitlenin büyüdüğünü görüyoruz. Büyük kent galerilerinin koleksiyoner kitlesi yazın Bodrum’da vakit geçirince, kent curcunasından uzak, yeme içme dalını de kapsayan yazlık galeriler cazip bir pazara dönüştü. Kimi stantlarda görsel bir gösteri üzere sunulan albenili sanat yapıtlarının lüks tüketim biçiminde ayrıcalıklı bir kitlenin görebileceği ve erişebildiği bir elitizme büründüğüne şahit oluyoruz. İçerik olarak buradaki coğrafyaya ya da burada yaşayan kitleye sahiden ne kadar büyük bir katkısı var; yoksa bu gayretler duvarları sanat yapıtları ile doldurup dekorasyona bir nebze katkıda bulunmaktan öteye geçebiliyor mu tartışılır. Tatil beldelerin sanat manasında daha fazla kelam sahibi olması, yerli ve yabancı önemli bir sanatsever kitleyi buraya çekmesi ve halkın sanata yakınlaşıp dahil olması için lokal ile merkezi kültür siyasetlerine muhtaçlık var. Bu etkinlikler yazın yalnızca ayrıcalıklı bir sanat kitlesinin görkemli ve seçkin açılışları dışında burada yaşayan, üreten sanatkarları içine katabiliyor mu, onlara kültürel ve ekonomik manada katkı sağlayabiliyor mu tartışılmalı.