Kritik eşik aşıldı! Barajların altından köyler çıkıyor: Türkiye’nin altı boşalıyor

Türkiye’deki barajların doluluk oranları, iklim değişikliğine bağlı olarak yağışların azalması ve yaşanan kuraklık nedeniyle geçen yıllara oranla düştü. Tedbir alınmasını isteyen uzmanlar, tasarruf davetinde bulundu.

İklim değişikliğine bağlı olarak son yıllarda yaşanan yağış azlığı ve kuraklık, su kaynaklarını da etkiledi. Bu yaz sıcaklık rekorlarının kırıldığı Türkiye genelinde barajların doluluk oranları düştü. Uzmanlar, suyun tasarruflu kullanılması için davette bulunurken, lokal idareler de buna yönelik tedbirler almaya başladı.

Megakent İstanbul’a su sağlayan barajların geçen yıl 1 Eylül’de 45,79 olan doluluk oranı, bu yıl tıpkı devirde 39,98 olarak ölçüldü. Başşehir Ankara’da ise geçen yıl 31 Ağustos’ta barajlardaki su ölçüsü 606 milyon 945 bin metreküp iken bu yıl tıpkı periyotta 291 milyon 323 bin metreküpe geriledi. Geçen yıl yüzde 38,28 olan doluluk oranı, bu yıl 18,38’e düştü.

İZMİR’DEKİ BARAJLARDA DA SU DÜZEYİ DÜŞTÜ

İzmir’de de kuraklık ve yağış azlığı nedeniyle barajlardaki su düzeyi, her geçen gün düşüyor. Barajlardaki içme suyu rezervinin yağışlı periyoda kadar dikkatli kullanılması ve büyük ölçekli su kesintilerinin önlenmesi için alınan önlemler kapsamında, 6 Ağustos’tan itibaren kent genelinde planlı su kesintileri uygulandı.

İzmir Su ve Kanalizasyon Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün (İZSU) datalarına nazaran; günlük ortalama 700 bin metreküp su tüketilen İzmir’de içme suyunun büyük bir kısmının karşılandığı Tahtalı Barajı’nda su düzeyi yüzde 5,67’ye düştü. Alaçatı Kutlu Aktaş Barajı’nın doluluk oranı yüzde 0,64, Ürkmez Barajı’nın yüzde 6,28, Balçova Barajı’nın yüzde 16,14, Güzelhisar Barajı’nda ise yüzde 53,2 olarak ölçüldü. Gördes Barajı’nda bu yıl hiç su kalmadı.

‘KÜÇÜK MENDERES HAVZASI’NDA OBRUKLAR BAŞLADI’

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Etraf, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Kümesi Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, “İzmir’de 2010’dan 2022’ye kadar barajlarımız, yüzde 80 doluydu. Lakin kusurlar yapıldı. Barajlar doluyken kuyulardan su çekildi. İzmir’in en değerli suyu kullanmasının nedeni de bu. Zira kuyulardan çekilirken çok güç harcanıyor. Doluyken suyun barajdan çekilmesi lazımdı. Akiferler dinlenmeliydi. Biz her seferinde suyun yüzde 60’ını kuyulardan çektik. Maalesef kuyularımız derinlere kaçtı. Manisa’nın altından her gün 220 bin metreküp su çekiliyor, Gölmarmara’yı kuruttuk. Yanlışlı su kullanımından ötürü Manisa’da obruklar başladı. Kuraklığın geleceğini biliyorduk, su da B ve C planları uygulanmaya başlanması gerektiğini söyledik. Amerika’da, İngiltere’de, Almanya’da, İspanya’da çim sulamak, havuz doldurmak, çok su isteyen bitkileri sulamak yasaklandı. Herkes tedbirini aldı, biz almadık. Su bitince tedbir almak aklımıza geldi. Birkaç sene elma ya da armut üzere çok su isteyen meyveleri yemeyelim, akiferler kendini toparlasın. Göller tekrar su tutmaya başlasın, tarımda yanlış eser desenleri siyaseti nedeniyle göller bölgesi, çöller bölgesi oldu. Konya Ovası, obruk ovası oldu. Şu anda Küçük Menderes Havzası’nda obruklar başladı, bütün Türkiye’nin altı boşaltılıyor” diye konuştu.

TURİZM İLÇESİ BODRUM DA KURAKLIĞIN ETKİSİNDE

Muğla’nın Bodrum ilçesine su sağlayan Geyik ve Mumcular barajlarında doluluk oranları düştü. Bodrum’da sonbaharda yağışın gelmemesi halinde suya muhtaçlık duyulacağına dikkati çeken MSKÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Su Kaynakları Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, “Ülke genelindeki yağış eksikliği şu anda kıyı bölümlerimizde hissedilebilir hale geldi. Son 9 ay içerisinde ülkemizde ortalama yüzde 26 civarında bir kuraklık kelam konusu. Bu da rezervuarlarımızı etkiliyor. Kentsel altyapısı dayanıksız olan kentlerimiz daha çok etkileniyor. Bodrum da bu noktalardan biri. Bodrum’da 2 içme suyu kaynağı Geyik ve Mumcular barajlarında su düzeyi azalmış durumda” dedi. Halkın tankerle su aldığına dikkati çeken Doç. Dr. Özçelik, “Sonbaharda yağışların gelmemesi durumunda, barajlarımızda önemli manada kurumayla karşı karşıya kalabileceğimizi söyleyebilirim. Geçtiğimiz yıllarda da Milas’ın suyundan Bodrum’a verilmişti. Susuzluğun kaynak manasında giderilebileceği öngörülebilir lakin Bodrum’da temel sorun kaynaklardaki su ölçüsünden fazla kente suyun iletilememesinden kaynaklanıyor. Kullanılan iletim çizgilerinde binler mertebesinde patlaklarla karşı karşıyayız. Bir patlağın onarılması tekrar devreye alınması basıncın sisteminin düşük olması nedeniyle üst noktalara su verilememesi üzere nedenlerle kent günlerce susuz kalıyor” diye konuştu.

TAHIL AMBARI KONYA’DA BARAJLARIN DOLULUK ORANI KRİTİK SEVİYEDE

Türkiye’nin tahıl ambarı olarak bilinen Konya Ovası’ndaki barajlarda su düzeyi, kritik noktaya geldi. Konya’ya içme suyu sağlayan barajlardan biri olan Altınapa Barajı’nda su ölçüsü, 3 milyon metreküpe geriledi. Konya Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Fetullah Arık, son 30-35 yılının en kurak yazlarından birinin yaşandığını belirterek, “Afşar Barajı, Bağbaşı Barajı ve Bozkır Barajı’nda da kuraklıktan kaynaklı olarak istenilen su hacmi gerçekleşmedi. Bağbaşı Barajı’ndaki suyun ölçüsünü çok önemli bir halde düştü” dedi.

‘KUŞLARIN DOĞAL HAYAT ALANLARINI YİTİRMİŞ VAZİYETTEYİZ’

Kuruyan göllerle birlikte doğal hayatın da ziyan gördüğünü belirten Prof. Dr. Arık, “Kurak alanlar içerisinde, kuşların doğal hayat alanlarını yitirmiş vaziyetteyiz. Önemli manada kuruyan göllerimiz kelam konusu. Akşehir, Çavuşçu ve Meke Gölü’nden bahsedebiliriz. Ancak barajlarımızda da çok önemli problemler yaşıyoruz” sözlerini kullandı.

ADANA VE HATAY’DAKİ BARAJLAR DA ALARM VERDİ

Hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyrettiği Adana’da da içme suyu ve ziraî sulama muhtaçlığını karşılayan 7 barajından 5’inde faal doluluk oranı gözle görülür oranda azalırken, 2’sinde ise az da olsa yükseldi. Hatay’da Antakya, Defne ve Samandağ ilçelerinin içme suyunu sağlayan Karaçay Barajı’nda doluluk oranı yüzde 13’e düştü.

BOLU’DAKİ GÖLKÖY BARAJI’NDA ADACIKLAR OLUŞTU

Bolu’nun içme ve kullanma suyu gereksiniminin karşılandığı Gölköy Baraj Gölü, ilkbaharda kar sularının erimesiyle yüzde 100 doluluk oranına ulaşmıştı. Sıcak hava, yağışların azalması ve suyun ziraî sulamada kullanılması nedeniyle barajın doluluk oranı yüzde 25’ler düzeyine düştü. Suyun çekildiği alanlar gözle görülür hale geldi ve adacıklar oluştu.

KURAKLIKTAN VAN DA NASİBİNİ ALDI

Kuraklıktan Van da nasibini aldı. Van Gölü üzere kente su sağlayan Zernek, Sarımehmet, Koçköprü ve Morgedik baraj göllerinin su düzeylerinde düşüş gözlendi. Alabalık üretimi yapan barajdaki tesiste su eserleri mühendisi olarak vazife yapan Nihat Yılmaz, kafes balıkçılığı yapılan Zernek Baraj Gölü’nde yılın 8 ayı alabalık üretimi yapıldığını belirterek, “Böyle devam ederse 2021-2022 ile karşılanan birebir meseleyle karşı karşıya gelebiliriz. O periyotta balıklar ve öbür canlılar ölmüş, oksijen pik noktaya düşmüştü” diyerek tedbir alınmasını istedi.

BARAJ ÇEKİLDİ, KÖY GÜN YÜZÜNE ÇIKTI

Sivas’ta kent şebeke suyuna da takviye sağlayan ve geçen sene su düzeyi önemli oranda düşen Pusat İtina Barajı’ndaki doluluk oranı, bu yılki ağır kar yağışı ve bahar yağmurlarına karşın beklenen seviyeye ulaşmadı. Suyun azalmasıyla birlikte baraj altında kalan eski Pusat köyü geçen yıl tekrar gün yüzüne çıktı. Su çekilen bölgelerdeki kuruma nedeni ile eski köy kalıntısı, içinde rahatlıkla gezilebilir hale geldi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nden (SCÜ) Öğretim Üyesi Dr. Fatih Kartal, tarımsal sulamanın barajlarda önemli tesiri olduğunu belirterek, “Sivas’ın, yarı kurak ve kurak bir topoğrafyaya sahip olması hasebiyle burada çok önemli tarım siyasetleri uygulanması lazım. Önemli boyutta tarım alanlarına ilişkin revizyonlar yapılması lazım” dedi.

‘SU ŞEHRİ’ BURSA’DA BARAJLARIN DOLULUK ORANI 14,29

Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde, ‘Su ve havasının hoşluğundan Bursalıların yüzü kırmızıdır. Kısacası Bursa sudan ibarettir’ kelamlarıyla tanımladığı su kenti Bursa’da barajların ortalama doluluk oranı yüzde 14,29’a geriledi. Nüfusu 3 milyon 271 bin olan kentin içme suyu gereksinimini karşılayan Doğancı Barajı ile Nilüfer Barajı’nın su düzeyleri düştü.

TRAKYA’DA DA KURAKLIK VAR

Kuraklık Trakya’da da kendisini gösterdi. Tekirdağ’ın Süleymanpaşa ilçesine içme suyunu sağlayan Naip Barajı’nda su düzeyi yüzde 1’in altına düştü. Tekirdağ Su ve Kanalizasyon Yönetimi (TESKİ), vatandaşlara tasarruf davetinde bulunuldu. Yeniden kentte ziraî emelli kullanılan Yazır Göleti de kuraklık nedeniyle kuruma noktasına geldi.