Korkutucu 3 senaryo ortaya çıktı! Türk bilim insanları yayınladı: Türkiye’yi korkutan kül bulutu
Raporda tekno-volkanik (magmatik) olduğu bedellendirilen sarsıntılarla gelişmesi mümkün 3 olasılığa değinilip, “Büyük ölçekli bir volkanik patlama olması durumunda, bunun Türkiye’nin Ege kıyıları, Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz boyunca, Kıbrıs’ı da kapsayacak halde İsrail’e kadar ulaşacak kül yağışlarına neden olması mümkündür. Bu cins bir patlama tıpkı vakitte deniz altı heyelanlarına neden olacağından Ege kıyılarında tsunami tehlikesini de tetikleyeceği öngörülmektedir. Ayrıyeten hava kirliliği ve volkanik kül yağışlarının gerçekleşeceği öngörülebilir” denildi.
Ege Denizi Santorini Adası etrafında, 28 Ocak’tan bu yana sarsıntı fırtınası sürüyor. Sarsıntılardan kimileri Türkiye’den de hissedilirken Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) İdare ve Danışma Kurulu üyeleri, Mühendislik Fakültesi Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği Bölümü, İzmir Meslek Yüksek Okulu ile Deniz Bilimleri Teknolojisi Enstitüsü’ndeki bilim insanları, sarsıntı raporunu tamamladı.
‘DEPREMLERİN SİSMOLOJİK ÖZELLİĞİ TEKTONO-VOLKANİK OLMASI’
Ege Denizi’ndeki sarsıntı fırtınasının başladığı 28 Ocak ile 7 Şubat 2025 tarihleri ortasında yapılan 10 günlük çalışmada, Ege Denizi’ndeki Santorini Yanardağı kuzeydoğusunda gelişen sismik aktivite incelendi. Bu aktivitenin ne manaya geldiği kıymetlendirilerek, Türkiye’yi nasıl etkileyeceği ve neler yapılması gerektiği özetlendi. Süregelen sismik aktivitenin Santorini Yanardağı’nın kuzeydoğusunda ve güneybatısında ağırlaştığına yer verildi. Bu alanın güney hududunda Kolumbo Volkanı, kuzey hududunda ise Amorgos Adası’nın bulunduğu söz edildi. Bu alanın İos Fayı ve Santorini-Amorgos Fayı tesirinde sarsıntılara maruz kaldığına dikkat çekildi. Büyük olasılıkla oluşan zelzelelerin kıymetli bir kısmının bu faylar üzerinde ve etkileşim bölgesinde gerçekleştiği kaydedildi. Sarsıntıların sismolojik özelliklerinin hem volkanik ve hem de tektonik tesirlerin birlikte geliştiği tektono-volkanik (magmatik) bir jeolojik sistemi ortaya koyduğuna dikkat çekildi.
‘TSUNAMİ TEHLİKESİNİ DE TETİKLEYECEĞİ ÖNGÖRÜLÜYOR’
Söz konusu bu tektono-volkanik ortam nedeniyle 3 farklı olasılığın gelişmesi beklenen olarak değerlendirildiği raporda ayrıyeten şu bilgilere yer verildi:
“Bunlardan birincisi sistemin 7’yi aşan bir sarsıntıyla rahatlaması ve akabinde volkanik bir aktifliğin başlaması. İkincisi ise sistemin volkanik bir aktiviteyle başlaması ve akabinde 7’yi aşan bir zelzelenin olması. Üçüncüsü ise sistemin rastgele bir volkanik aktivite göstermeden sarsıntı aktifliğinin azalacak formda ileriki bir vakitte tekrar bir zelzele fırtınası olana kadar süreksiz olarak sönümlenmesi. Büyük ölçekli bir volkanik patlama olması durumunda, bunun Türkiye’nin Ege kıyıları, Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz boyunca, Kıbrıs’ı da kapsayacak formda İsrail’e kadar ulaşacak kül yağışlarına neden olması mümkündür. Bu cins bir patlama birebir vakitte denizaltı heyelanlarına neden olacağından Ege kıyılarında tsunami tehlikesini de tetikleyeceği öngörülmektedir. Santorini volkanlarında M.Ö. 1600 ve M.S. 1950 yıllarında meydana gelen volkanik patlamalardan sonra, volkan küllerinin Türkiye’nin güney kıyılarını aşarak İsrail’e kadar ulaştığı ve Batı Anadolu karasında da Göller bölgesindeki ulusal ve milletlerarası yayınlardan anlaşılmaktadır. Bu türlü bir patlamanın tekrar etmesi durumunda, hava kirliliği ve volkanik kül yağışlarının gerçekleşeceği öngörülebilir. Bu türlü bir olayın gerçekleşmesi durumunda vatandaşlarımızın kamu kurum ve kuruluşlarının yapacağı bilgilendirmeler ve yönlendirmeler doğrultusunda hareket etmesi mümkün bir karmaşanın önüne geçeceği için hayati derecede değer taşımaktadır.”
‘DEPREMİN EGE KIYILARIMIZ BOYUNCA ŞİDDET MANASINDAKİ TESİRİ YÜKSEK OLMAYACAK’
Büyüklüğü 7’yi aşan bir zelzele olması durumunda ise yaşanacakların anlatıldığı raporda, “Çanakkale-Fethiye ortasında kalan kıyı bölgelerimizde tsunami yaşanması öngörülmektedir. Zira, 1956 yılında Santorini Adası’nın kuzeydoğusundaki Amorgos Fayı üzerinde meydana geldiği kabul edilen Amorgos Sarsıntısı sonrasındaki tsunami tesiri milletlerarası makalelerde modellenmiş ve tsunami dalgalarının Çanakkale ile Fethiye ortasındaki kıyı şeridi boyunca makul oranlarda küçük ölçekte tesirli olduğu anlaşılmıştır. Emsal bir zelzelenin oluşması durumunda, tsunami dalgasının batı-güneybatı kıyılarımızın muhakkak kısımlarında azamî 2 metre yüksekliğe ulaşacağı ve (özellikle dere, ırmak ve deltaların deniz ile buluştuğu alanlarda) 500 metre kadar içeri gireceği öngörülmektedir” denildi.
Raporun devamında ayrıyeten şu tabirlere yer verildi:
“Türkiye kıyılarının, zelzelesi üretmesi mümkün Santorini Adası kuzeydoğusundaki faydan 150-350 kilometre uzakta olmasından ötürü, Tsunami dalgası güneybatı kıyılarımıza en erken yaklaşık olarak 30 dakika sonra, kuzeybatı kıyılarımıza ise 3 saat sonra varabilecektir. Bu durumda Ege kıyılarımızda ve adalarımızda yaşayan insanlarımızın vaktinde uyarılması son derece kıymetlidir. Bugün ülkemizde AFAD başta olmak üzere milletlerarası seviyede de gerçek vakitli tsunami erken ihtar sistemleri bulunmaktadır. Vatandaşlarımızın ilgili kurumların uygulamalarını akıllı telefonlarına kurup, tsunami tehlikesi yaratabilecek büyüklükte bir sarsıntı olduğunda, saniyeler içinde cep telefonlarına gelecek ikazları takip etmesi önerilmektedir. Bu mevzuda AFAD tarafından vatandaşlarımıza SMS olarak duyuruların yapılacağı bildirilmiştir. Bu türlü bir zelzelenin Ege kıyılarımız boyunca şiddet manasındaki tesirinin de yüksek olmayacağı kıymetlendirilmektedir.”
Raporda Santorini merkezli 7.5 büyüklüğündeki bir zelzelenin yaşanması durumundaki senaryoya da değinilip, “Santorini civarında bu zelzelenin 9 şiddetinde yaşanacağı öngörülmektedir. Ülkemiz, zelzele odak noktasından 150-350 kilometre uzakta olduğu için bahse husus mümkün zelzele büyük oranda 5 şiddetinde yaşanacaktır. Lakin İzmir Körfezi, Kuşadası Körfezi, Söke Ovası, Gökova Körfezi üzere alüvyonal taban üzerindeki kısıtlı alanlarda, zelzelenin şiddet kıymeti 8’e varan bedeller alabileceği düşünülmektedir. Bu alanlarda bina envanterinin süratlice çıkartılması ve gerekli tedbirlerin alınması önerilmektedir” denildi.
‘AFET ŞUURU VE FARKINDALIĞI YARATMA NOKTASINDA TATBİKATLAR YAPILMALI’
Raporun sonuç kısmında ise şu tabirler yer aldı:
“Santorini-Ege sarsıntılarının volkanik patlama yahut aletsel büyüklüğü 7’yi aşan bir sarsıntı ile sonuçlanması durumunda afet idaresi noktasında toplumun risk azaltma çalışmalarına katkı koyabilecek bir afet şuuruna sahip olması gerekmektedir. Gerek tsunami ve gerekse de volkan patlama tehlikesini açıklayan memleketler arası standartlara uygun bir bilgi notunun düzenlenmesi ve toplumumuza iletilmesi değer arz etmektedir. Valilik, vilayet ve ilçe belediyeleri ile AFAD ve lokal üniversitelerimizin toplumun tüm katmanları ile ortak afet idaresi uyumunda yürütülecek tatbikatlar gerçekleştirmesinin son derece faydalı olacağı öngörülmektedir. Böylelikle gerek volkanik patlama ve gerekse de tsunami konusunda afet şuuru ve farkındalığı yaratma noktasında tatbikatların yapılması, sürdürülebilir afet idaresini daha üst düzeye çıkartacağı aşikardır.”
Raporu hazırlayan bilim insanları ortasında İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, DEÜ-DAUM Öğr. Gör. Dr. Özkan Cevdet Özdağ, DEÜ-DAUM Öğr. Gör. Dr. Sevinç Özel Füzün, ABD’den sarsıntı uzmanı Dr. Recep Çakır, DEÜ- DAUM Doç. Dr. Mehmet Utku, DEÜ-DAUM’dan Arş. Gör. Dr. Mustafa Softa, Arş. Gör. Dr. Özde Bakak ve Arş. Gör. Dr. Can Eytemiz yer aldı.
