Kırılan yarar yeni senaryolar! Beklenen zelzele İstanbul’a yaklaştı mı?

Hilal Öztürk – Eren Koca / Marmara Denizi’nde, Silivri açıklarında evvelki gün yaşanan ve 13 saniye süren 6.2’lik sarsıntının akabinde artçı sarsıntılar devam ediyor. Faylar yalnız artçı sarsıntılar değil, yeni sorular da üretiyor. Bu soruların başında da beklenen “büyük İstanbul depremi” geliyor. Milliyet’e konuşan kimi sarsıntı uzmanları kesin bir tarih verilemese de beklenen zelzelenin hem fizikî hem de zamansal olarak İstanbul’a yaklaştığını belirtiyor.

‘7’nin üzerinde olmaz’ 

Gazi Üniversitesi Zelzele Araştırma Merkezi Kurucu Lideri Prof. Dr. Süleyman Pampal, beklenen büyük sarsıntısı üretecek, Orta Marmara’da yer alan Kumburgaz fayındaki kırılmanın, zelzelesi İstanbul’a hem fizikî hem de vakit olarak daha fazla yaklaştırdığını söyledi: “Bu fay 1766 yılında iki yıkıcı sarsıntı üretti. Burada 250 yıldır güç birikiyordu. Sarsıntıların yaklaşık 250 yılda bir tekrarlandığı tespitleri var. Buna nazaran 2025 yılında birinci kırılma gerçekleştiğine nazaran, 250 yıl baremini dokuz yıl geçtikten sonra oldu demektir. Artık ikinci kırılmayı bekliyoruz, elbette kesin bir tarih vermek muhtemel değil lakin daha fazla yaklaştığını söylemizde de bir sakınca yok. İkinci kırılmayı bu fayın doğuya olan kısmında bekliyoruz. Bu da beklenen zelzelenin merkeze daha fazla yaklaştığı manasına geliyor. Kesin olarak tabir edemem lakin bu kırılmanını 7’nin üzerinde olacağını öngörmüyorum. Beklenen sarsıntı İstanbul’un Avrupa Yakası’nda, Haliç’ten başlayarak Silivri’ye kadar olan bölgede, Çekmece, Avcılar etrafını risk altına alacak. Bu bölgenin yeri nedeniyle heyelan üretme ihtimali çok yüksek. Bu durum hasarın artmasına neden olabilecektir.” 

‘Büyük zelzele yok’ 

Yer Bilimci Prof. Dr. Şener Üşümezsoy ise İstanbul’da büyük bir zelzele beklemediğini tekrarlayarak şunları kaydetti: “İkinci bir kırılma olacak fakat bunun da büyüklüğü tekrar 6.2 büyüklüğünde olabilir. Güç boşalttıkça doğuya yanlışsız bir gerilim yüklemesine neden olabilir. Bu durumda daha yakın bir vakitte gerçekleşebilir. 23 Nisan’da yaşanan zelzele kuzey-güney taraflıydı, ikinci zelzelenin doğu-batı taraflı olmasını bekliyorum. Bu da bilhassa kıyı şeridindeki mevcut taban nedeniyle heyelan ihtimalini artırır ve bu nedenle hasarın bu sarsıntıdan daha büyük olmasına neden olabilir. Büyük İstanbul sarsıntısı diye bir sarsıntı yok. Bu zelzeleyle gerilim boşaldı. Bir kırılma daha olacak ancak düşünüldüğü kadar büyük bir yıkım oluşturabilecek bir zelzele olmasını beklemiyorum.” 

Farklı görüşler var

Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan ise beklenen zelzelesi “İstanbul depremi” olarak söz etmenin büyük bir yanılgı olduğunu söz ederek “Beklenen büyük sarsıntı Kuzey Marmara sarsıntısıdır. 2045-2065 yıllarında biri Küçükçekmece’de 6.4, oburu Silivri’de 7-7.2 büyüklüğünde, 7 kilometre derinlikle gerçekleşecek” dedi. Ercan, “6..2 büyüklüğündeki sarsıntı beklenen zelzelesi ne öne çekti ne de geciktirdi. Fakat beklenen zelzelenin 22’de 1’i kadar güç boşalttı. Yeniden eski kurgu değişmeden motamot sürüyor. Fakat bu hususta bilim adamları ikiye bölündü. Yalnızca Türk değil yabancı bilim adamları da ikiye bölündü. Kimisi ‘6.2 bitti diyor’ ki ben ben bu görüşteyim. Bu sarsıntı oldu ve bitti. ‘Bu zelzeleden sonra sürüklenme formunda büyük sarsıntı eli kulağında’ diyenler var ki hiçbir delil yok. Doğal üçüncü bir görüş olarak da ‘İstanbul sarsıntısı bitmiştir’ diyen de var. Sarsıntı olumlu bir bilim kısmı değil, 13 km derinde bir şeyler oluyor ve bizler fikir yürütüyoruz” tabirlerini kullandı.

‘Tek taraflı kırılması şaşırtıcı’ 

Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, artçı sarsıntılar konusunda da şunları söyledi: “İstanbul’a gerçek kayıyor. Büyükçekmece’nin önüne kadar geldi. Sürünme üzere bir olaya dönüştü. Bu sürünme yaklaşık 20-25 kilometrelik bir yol aldı. Ya bunun altı kırıldı ya da sürükleniyor. Büyükçekmece-Çatalca kırığının olduğu yerde durdu. Bunun Büyükçekmece Gölü’ne atlayıp da İstanbul önüne yanlışsız ilerleyeceğini düşünmüyorum. Burada kalır, gerginlik düşer beklentisi içerisindeyim. Beni şaşırtan olaylardan bir tanesi sarsıntı odağından sarsıntı yayılmaya başladığı vakit hem doğuya hem batıya kırması gerekirdi ancak Şarköy’e yanlışsız, batı istikametine kırmadı. Orada sızıntı çok az. Ekseriyetle doğuya yanlışsız, İstanbul’a hakikat kırdı. Bu biraz şaşırtan olay. Tek istikametli kırılmayla karşılaştık. Misal olayı 6 Şubat’ta da görmüştük.” 

50 km’lik fay duruyor

İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Ziyadin Çakır, “Kırılması gereken beklenen fayın bir kısmı kırıldı. 10-15 kilometrelik kısmı kırıldı. Geri kalan 50 kilometre duruyor. Kırılma yeri değişmedi. Yeni kritik nokta Kumburgaz açıklarından İstanbul Boğaz açıklarına kadar olan kesim. Oradan Adalar’a da ulaşabilir” dedi. 

ABD’Lİ KURUM TAHLİL ETTİ

Hangi ilçe nasıl hissetti?

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS), Silivri açıklarında meydana gelen 6,2’lik zelzelenin tesirlerini ilçe ve mahallelere nazaran tahlil etti. Sarsıntının en şiddetli formda Tekirdağ’ın Çorlu ilçesinde hissedildiği belirtildi. Çorlu’nun Esentepe ve Kazımiye mahallelerinde MMI (hissedilen sarsıntı) 8.1 olarak ölçüldü. Mahalle sakinleri ise zelzelesi olağan hissettiklerini söyledi.
Esentepe Muhtarı Nigar İlgün, “8.1 üzere hissetmedik. Kimseye bir şey olmadı” derken, Kazımiye Muhtarı Yıldız Çelik de “Mahallede çok eski binalarda bile hasar yok” diye konuştu. USGS datalarına nazaran İstanbul’da sarsıntının en çok hissedildiği ilçe 6.1 ile Beylikdüzü. Beylikdüzü’nü 6 şiddeti ile Esenyurt ve Büyükçekmece takip ediyor.