Vicdan yangını
Bolu Kartalkaya’da 79 kişinin hayatını kaybettiği yangın faciası, sırf can kaybıyla değil, vicdanları sızlatan olaylarla da gündeme geldi. Faciadan sonra Abant İzzet Baysal Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin morg kapasitesi yetersiz kaldı. Bunun üzerine cenazeler, soğuk hava deposu olan bir TIR’a yerleştirildi. Lakin bir besin firmasına ilişkin olan TIR’ın dorsesindeki kızarmış piliç görsellerinin kapatılmaması büyük reaksiyon çekti. Manzaralar, toplumsal medyada eleştirildi. Yansılar üzerine TIR’ın üzerindeki görseller branda ile kapatıldı. TIR’ın, Bolu Belediyesi Afet İşleri Müdürlüğü tarafından olay yerine gönderildiği öğrenildi.
Eğlenceye devam…
Bölgedeki tatilcilerin yaşanan büyük faciaya karşın, şimdi yanan otelde çalışmalar sürerken kayak yapmayı sürdürmesi de vicdanları yaraladı. Facia sonrası toplumsal medyadaki “Sadece yoksullar ölmez. Zenginler de ölür. Kimse mevt yokmuş üzere yaşamasın”, “Neyse ki bu sefer zenginler öldü” gibi yorumlar da reaksiyona neden oldu.
Nakil fırsatçıları
Facianın akabinde reaksiyon çeken öbür bir olay ise cenaze nakil fırsatçılığı oldu. Kent dışından gelen kimi özel cenaze nakil firmalarının, vefat edenlerin ailelerinden astronomik fiyatlar talep ettiği ortaya çıktı. Ankara ve İstanbul’a nakiller için talep edilen fiyatların 100 bin TL’ye kadar çıktığı öğrenildi. Bolu’dan Ankara’ya çekiciyle arızalı araç taşımanın fiyatının 6 bin lira; taksiyle Bolu’dan Ankara’ya gitmenin 7 bin lira, İstanbul’a gitmenin 8 bin lira olduğu düşünülünce fırsatçıların talep ettiği ücretlerin yüksekliği daha uygun anlaşılıyor…
ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ SOSYOLOJİ KISIM LİDERİ PROF. DR. Barış ERDOĞAN ’E YAZDI:
Yas ve dayanışma üzere kavramlar aşınmaya uğradı
Kartalkaya’da bir yandan yangın enkazından yükselen dumanlar içinde cesetler aranırken başka yanda etraf otellerde olan bitene kayıtsız keyifle piste kayan tatilcilerin olması toplum olarak vicdanlarımızı bir defa daha yaraladı. Acıyla eğlenceyi birebir karede buluşturan bu görüntü bugün empati ve toplumsal hassaslık ismine hangi noktada durduğumuzu sorgulamamıza vesile olmalı.
Toplumumuzun kültürel belleğinde derin yer tutan yas, dayanışma, komşuluk üzere kavramların maalesef büyük bir aşınmaya uğradığını söyleyebilirim. Evvelden yakın etrafımızda bir cenaze olduğunda konutumuzda televizyon ve radyo açmaz, eğlenmeyi bir yana yüksek sesli gülmeyi bile aklımızdan geçirmezdik. Böylesine kolay bir davranış hali bile aslında Anadolu irfanının yansımasıydı, derin bir empati kültürünün dışavurumuydu.
Değişimin nedenleri
Ancak son yıllarda bu hassaslık gittikçe kaybolmaya başladı. Orman yangınları ya da zelzeleler üzere felaketler karşısında kimi bölümler hiçbir şey olmamış üzere hayatlarına devam ediyorlar. Adeta vur patlasın, çal oynasın eğleniyorlar. Bu da evvelce toplumumuzda güçlü bir halde bulunan tasada ve sevinçte bir millet olma şuurunun giderek zayıfladığını ortaya koyuyor. Bu değişimin ardında birçok neden var.
Öncelikli olarak çağdaş kentleşmenin ve bireyselleşmenin yaygınlaşmasıyla birlikte kendimizi toplumun bir modülü üzere görmeyi bıraktık. Kendi özel alanlarımıza çekiliyoruz ve kendi hayatlarımıza çok fazla odaklanıyoruz, bencilleşiyoruz. Bu durumda da toplumsal hassasiyet ve hassaslık seviyelerimiz zayıflıyor.
Bunun yanı sıra günümüzde “anı yakalamak” ve “hayattan keyif almak” mottoları tanınan kültürün en baskın öğelerinden biri hâline geldi. Tüketim kültürü ne olursa olsun bizleri daima cümbüşe, alışverişe ve süratle değişen tecrübelere teşvik ediyor.
Sosyal medyanın rolü…
Öte yandan toplumsal medyanın rolü de bu süreçte ehemmiyet kazanıyor. Toplumsal acılar ve kayıplar ile ilgili haberler çok süratli sirkülasyona giriyor. Fakat bunlar medya ve toplumsal ağlarda kısa müddetli gündem olduktan sonra yerini öteki olaylara bırakıyor. Bu haberlerin çok süratli sirkülasyona girmesi ve tüketilmesi maalesef vakit zaman “duyarsızlaşmaya” kapı aralıyor. Evvelden lokal olarak yaşanan acılar daha yakından ve uzun vadeli hissediliyordu. Günümüzde ise dünyanın her köşesinden felaket imgeleriyle karşılaşmak insanların “olağan dışı” durumlara bile alışmasına neden oluyor. Bununla birlikte insanların oburlarının acıları karşısındaki bu duyarsız hallerinin, “Bana bir şey olmadı, demek ki şanslıyım” fikrinden kaynaklanan bir rahatlamayla bağlı olabileceğini de göz gerisi etmemek gerekiyor.
Tüm bu gelişmelere karşın unutmamamız gereken temel bir gerçek var. Acılar paylaşıldıkça azalır. Yas tutmak ya da en azından yas tutanlara, ölenlere hürmet göstermek yalnızca eski bir adet değildir. Bu birebir vakitte bir toplumu toplum yapan temel kıymetlerden biridir. Bu kıymetleri hatırlamak ve geleceğe taşımak ise hepimizin ortak sorumluluğudur.
Dünyadan Türkiye’ye taziye mesajları
Bolu’daki yangında hayatını kaybedenler için birçok ülkeden taziye mesajı geldi.
Avrupa Birliği Kurulu Lideri Ursula von der Leyen: Kalplerimiz ömrünü yitirenler ve aileleriyle birlikte. Avrupa bu trajedide Türkiye ve halkıyla birlik içindedir.
Avrupa Parlamentosu Başkanı Roberta Metsola: Hayat kurtarmak için alanda ellerinden geleni yapan yiğit müdahale takımlarına minnettarım. Yaralılara acil şifalar diliyorum.
Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier yangının akabinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a taziye iletisi gönderdi. Steinmeier, yangınının kendisini çok üzdüğünü belirterek, “Sayın Cumhurbaşkanı, size ve vatandaşlarınıza, vatandaşlarım adına da en derin taziyelerimi tabir etmek istiyorum” ifadelerini kullandı.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot: Türk halkının yasını paylaşıyoruz.
Belçika Dışişleri Bakanı Bernard Quintin, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile telefonda görüştüğünü, Fidan’a ülkesi ismine yangında hayatını kaybedenler için başsağlığı dileğini ilettiğini aktardı. Quintin, “Belçika, Türkiye ve halkının yanındadır” açıklamasını yaptı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC), yangın hasebiyle 22 Ocak’ta bir günlük ulusal yas ilan edildi. KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu,taziye mesajında, “Yangın faciası, Kıbrıs Türkleri olarak bizlerin de yüreğini dağladı. Allah Türk milletini her türlü afetten korusun” sözlerine yer verdi.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy: Dost Türkiye’deki bir kayak merkezinde çıkan yangında çok sayıda can kaybının yaşandığı müthiş trajediden ötürü derin keder duyuyoruz. Ukrayna,Türk halkının acısını paylaşıyor.
Suriye Dışişleri Bakanlığı: KardeşTürk halkı, her vakit en güç anlarımızda yanımızda olmuş ve bizi desteklemiştir. Bugün ve yarın, Suriyeliler de Türk kardeşlerinin yanındadır ve bu güç devri en kısa müddette atlatmalarını dilemektedir.
Çin Halk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği, 22 Ocak’ta Türkiye’de bir günlük ulusal yas ilan edilmesi üzerine, bugün (dün) düzenlenecek “Bahar Bayramı Kutlu Olsun” aktifliğini iptal ettiğini duyurdu.
Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Çekya Başbakanı Petr Fiala, Slovakya Dışişleri Bakanı Juraj Blanar, Mısır Dışişleri Bakanlığı, Irak Dışişleri Bakanlığı, Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanlığı, Filistin Dışişleri Bakanlığı gibi daha birçok ülkeden başsağlığı iletileri iletildi.
