İsrail’in işgal planı, Türkiye’nin diplomatik gayretinin haklılığını ortaya koydu: Türkiye haklı çıktı

AYDIN HASAN / ASENA YATAĞAN- Hamas, 7 Ekim 2023’te İsrail’e karşı Aksa Tufanı operasyonunu düzenledi. İsrail’in bu operasyona karşı yaptığı misilleme operasyonları, kısa bir vakit içinde sivillere yönelik şiddet ve bir soykırım harekatına dönüştü. İsrail’in kara harekatının yanı sıra hava operasyonları da ile Gazze şeridi bir harabeye dönüştü. Hayatını kaybedenlerin sayısı 61 bini aştı. Türkiye, 7 Ekim’in çabucak sonrasında taraflara itidal davetinde bulundu. Lakin İsrail’in akınlarının sivilleri de gaye alarak şidditlenmesi üzerine Türkiye, 15 Ekim’den itibaren İsrail’in akınların karşı çıkan ve bunu engellemeye yönelik bir diplomatik efor içine girdi.

Yardım gönderildi

Türkiye; 20 Ekim 2023’te birinci yardım materyallerini Koca Yusuf uçağı ile Mısır’ın El Ariş Havalimanına gönderdi. Türkiye diplomasisini; Gazze’de ateşkesin sağlanması, insani yardımların ulaştırılması, sivillere yönelik devlet terörünün, ve halkın sürgün edilmesinin önlenmesi ve tansiyonun öbür ülkelere yayılarak bölgesel bir çatışmaya dönüşmesinin engelenmesi üzerine oturttu. İki devletli tahlil için teşebbüslerini etkin olarak sürdüren Türk diplomasisi, bölgesel sahiplenme anlayışını da öne çıkardı. Türkiye, İsrail’in akınlarının durmaması ve giderek katliamı aşarak bir soykırıma dönüşmesi üzerine reaksiyonunu de artırdı.

Büyükelçi Ankara’ya çağrıldı

Dışişleri Bakanlığı, 4 Kasım’da Tel Aviv Büyükelçisi Şakir Özkan Torunlar’ı geri çağırdı. Dışişleri açıklamasında, “İsrail tarafının ateşkes davetlerini kabul etmeyerek sivil halka yönelik hücumları sürdürmesinden, kesintisiz ve daima insani yardım girişine müsaade vermemesinden ötürü Gazze’de yaşanan insani trajedi dikkate alınarak, Tel Aviv Büyükelçimiz Şakir Özkan Torunlar’ın istişarelerde bulunmak üzere Ankara’ya çağrılması kararlaştırılmıştır” sözleri kullanıldı.

10 Kasım’da İstanbul’da düzenlenen Büyük Filistin Mitingi ile Türk devletinin yanı sıra Türk halkının kitlesel reaksiyonu de dünyaya yansıtıldı. Türkiye, Aralık 2023’ten itibaren İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi ile koordineli bir biçimde teşebbüsleri öne çıkardı.

Ticaret durduruldu

11 Kasım 2023’te Riyad’da düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Ligi Ortak Zirvesi’nde bir temas kümesi kurulması kararlaştırılmıştı. Türkiye, kararın bu unsurunun metinde yer almasını bilhassa savunmuştu. Türkiye, 7 Mayıs 2024 tarihinden itibaren ise İsrail ile ticareti durdurduğunu açıklamıştı.

Ankara’dan BMGK’ya çağrı

Dışişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamada, “İsrail’in bölgedeki yayılmacı ve soykırımcı siyasetinin yeni bir etabını teşkil eden, Gazze’deki askeri harekatını genişletme istikametindeki kararını en güçlü biçimde kınıyoruz” denildi. Açıklamada, şu sözlere yer verildi: “İşgalci İsrail, savaş planlarını derhal durdurmalı, Gazze’de ateşkesi kabul etmeli ve iki devletli tahlil doğrultusunda müzakerelere başlamalıdır. Gazze’yi yaşanmaz hale getirmek suretiyle Filistinlileri kendi topraklarından zorla göç ettirmeyi amaçlayan bu kararın uygulanmasını önlemek üzere memleketler arası toplumu sorumluluklarını yerine getirmeye ve BM Güvenlik Konseyi’ni İsrail’in memleketler arası hukuka ve insani bedellere karşıt aksiyonlarını önleyecek bağlayıcı kararlar almaya çağırıyoruz.”

Soykırım destekçisi korkusu sardı

İsrail’in daha evvel dayanak bulduğu birtakım Avrupa başşehirlerinde, kamuoyu baskısı ve siyasetçilerde ortaya çıkan ‘soykırım destekçisi’ kaygısı nedeniyle hava değişmeye başladı. İsrail’in çocukları öldürmesi ve hastaneleri bombalamasına bile dayanak veren birçok Avrupa ülkesinin tavrında vakit içinde değişiklikler ortaya çıktı.

ALMANYA: Almanya;7 Ekim’den sonra İsrail’e Gazze operasyonları nedeniyle tam ve şartsız takviye vermişti. İsrail’in Gazze’yi işgal planını onaylamasıyla Almanya kamuoyunda hava değişti. Periyodun Alman Şansölyesi Scholz, “İsrail’in güvenliği Alman devlet politikasıdır” demişti. Almanya; Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki saldırısından 2025 Mayıs ortasına kadar geçen müddette İsrail’e 485 milyon euro bedelinde askeri teçhizat ihracatını onayladı. Almanya, Gazze’nin işgaline yönelik kararın akabinde silah ihracatını durdurma kararı aldı. Almanya Başbakanı Friedrich Merz, “Gazze’de kullanılabilecek savaş araç ve gereçlerinin ihracatını derhal durdurduk. Bu kaideler altında Alman hükümeti Gazze Şeridi’nde kullanılabilecek hiçbir askeri teçhizatın ihracatına ikinci bir emre kadar müsaade vermeyecek” dedi.

İNGİLTERE: İngiltere, 7 Ekim saldırısının akabinde Tel Aviv’e takviye vermiş Londra’da Parlamento ile hükümet binaları İsrail bayraklarıyla ışıklandırılmıştı. Lakin İngiltere’nin tavrı, İsrail’in katliamları nedeniyle değişmeye başladı. İngiltere Başbakanı Keir Starmer, “İsrail hükümetinin Gazze’deki akınlarını daha da şiddetlendirme kararı yanlıştır. Bu aksiyon, sırf daha fazla kan gölü yaratacak” dedi. İngiltere, eylül ayındaki Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Filistin devletini tanıyacağını açıklamıştı.

FRANSA: Cumhurbaşkanı Macron, Ekim 2023’te İsrail’e dayanışma ziyaretinde bulundu. Fakat İsrail’in Gazze’deki soykırımı, Fransa’daki tavrı vakit içinde değiştirdi. Macron, 24 Temmuz’da eylül ayında yapılacak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantısında ülkesinin Filistin devletini resmen tanıyacağını açıkladı.

BELÇİKA: Belçika Dışişleri Bakanı, İsrail’in Gazze’yi işgal etme planını münasebet göstererek İsrail Büyükelçisi İdit Rosenzweig-Abu’yu Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, Belçika’nın bu kararın geri alınması için “şiddetle savunuculuk yapacağı” belirtildi.

HOLLANDA: Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, “Netanyahu hükümetinin Gazze’deki İsrail operasyonlarını ağırlaştırma kararı yanlış bir adım” dedi.

İSVEÇ: İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmr Stenergard, İsrail’in Gazze topraklarını ilhak etme planının milletlerarası hukuku ihlâl ettiğini ve büyük kaygı kaynağı olduğunu söyledi.

Avrupa Birliği: İsrail’in Gazze siyaseti, son bir yıl içinde AB içinde tartışmalara neden olmuştu. AB Konseyi Başkanı Antonio Costa, İsrail’in Gazze’yi ele geçirme kararının “AB-İsrail alakaları açısından sonuçları olması gerektiğini” belirterek, bunun Kurul tarafından değerlendirileceğini ve İsrail hükümetini kararı tekrar değerlendirmeye çağırdığını söyledi.

Yüzüne söylemişti

Tel Aviv idaresinin en sıkı savunucu olan Almanya, bugün İsrail’e Gazze’de kullanılabilecek silah satışını durdurdu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kasım 2023’te Berlin’deki basın toplantısında Başbakan Scholz’a “Bizim İsrail’e borcumuz yok. Ancak borçlu olanlar, rahat konuşamıyorlar” diyerek Almanya’nın halini eleştirmişti.

Geri adım atmayan tek ülke

Uzmanlar, Türkiye’nin Gazze diplomasisiyle ilgili Milliyet’e şu değerlendirmede bulundu:

Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Türkiye, Gazze konusunda bugüne kadar geri adım atmadan, gerçekleri en kolay formuyla lisana getirerek dünyaya aktaran ve bu doğrultuda diplomatik uğraş veren tahminen de tek ülke oldu. Gelinen noktada Türkiye’nin haklılığı bir kere daha ortaya çıktı. Avrupa cephesinde ise Fransa ve İngiltere üzere ülkeler harekete geçmeden evvel ebediyen tasayla davrandı. Almanya, İkinci Dünya Savaşı’nda Musevilere yapılan zulüm nedeniyle hâlâ “eziklik” hissi taşıyor ve bu yüzden İsrail’e topyekûn karşı çıkmıyor. Buna karşılık İspanya başta olmak üzere birtakım Avrupa ülkeleri açıkça karşı çıkarak tavırlarını ortaya koydu

Haklılığı ortaya çıktı

Dumlupınar Üniversitesi Memleketler arası İlgiler Kısmı Lideri Prof. Hüsamettin İnaç: Türkiye, 7 Ekim ve sonrasındaki süreçte Gazze konusunda, diplomatik gayret veren ülkelerin başında geldi. İslam İşbirliği Teşkilatı’nı ve Arap Ligi’ni toplayarak ortak bir toplantı yapılmasını sağladı; İsrail’in hava alanının ve kara sonlarının kapatılması, ticaret ambargosu uygulanması ve diplomatik olarak dışlanması tarafında teklifler sundu. Kendini garantör ülkelerden biri olarak önermesi de bu uğraşın kesimiydi. Lakin Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Mısır ve Ürdün üzere bölge ülkeler, bu adımları desteklemedi. Türkiye, İslam dünyasını Batı ile birlikte tek bir potada birleştirip somut ve tesirli bir reaksiyon oluşturamadı. Buna karşın gelinen noktada Türkiye’nin haklılığı bir kere daha ortaya çıktı. Avrupa cephesinde ise 7 Ekim sonrasında Fransa ve İngiltere üzere ülkeler, hücumun ‘Batı dünyasına yönelik dini motifli bir terör eylemi’ olduğu yaklaşımıyla İsrail’e şartsız dayanak verdi.

Siyasilerden reaksiyon yağdı

İsrail’in Gazze’yi işgaline yönelik karara, politikler tepki gösterdi. Karara tepkiler şöyle:

Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş: Siyonist terör devleti İsrail’in kelamda ‘Güvenlik Kabinesi’ tarafından onaylanan, Gazze’nin tamamını işgal etmeye yönelik kanlı plan, yalnızca memleketler arası hukukun değil, insanlığın da açıkça ayaklar altına alındığını ilan eden karanlık bir adımdır. Soykırım ve savaş hatalısı İsrail hükümetinin bu kanlı planı asla kabul edilemez, dünya buna da sessiz kalmamalıdır. Bu hain planı en sert biçimde lanetliyor ve reddediyoruz.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz: Sıkıntının rastgele bir direniş örgütüne yönelik olmadığı, topyekûn Filistin halkını gaye aldığı açıktır. Dünya kamuoyunda İsrail’e karşı yükselen reaksiyonlar, çeşitli ülkelerin aldığı kararlar umut vericidir. Bu lanetli siyasete karşı insanlık ittifakı vakit geçirmeden harekete geçmelidir. 

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Burhanettin Duran: İnsan hakları ihlalleri ve insani krizlerin daha da derinleşmesine yol açacak olan, İsrail’in Gazze’yi işgal kararını şiddetle kınıyoruz. İsrail’in planları, akınları; tüm insanlığı, barış ve istikrarı amaç almaktadır. İsrail’in işgalini kalıcılaştırması, milletlerarası hukuk normlarına ve insani değerlere aykırıdır.

AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik: Soykırımcı Netanyahu hükümetinin Gazze’yi işgal etme kararı lanetli bir karardır. Bu lanetli karar, insanlığı işgal etme teşebbüsüdür. Tüm dünya tek bir insanlık cephesi olarak bu Nazi işgaline karşı durmalıdır. –ANKARA Milliyet