Hoşluk A4 kâğıdına sığdı! Belden kişiliğiniz taranıyor: ‘Trend geçer, data kalır’
Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – Birinci olarak Çin’de başlayan A4 kâğıdı akımı kısa müddette Instagram, TikTok ve X üzere platformlarda da yayılmaya başladı. Çinli genç bayanlar, bellerinin bir A4 kâğıdından daha geniş olmadığını kanıtlamak için toplumsal medyada tuhaf bir moda akımı başlattılar. Bu akım, iştirakçilerin bel ölçülerinin ortalama bir yazıcı kağıdının genişliğine eşit yahut daha dar olduğunu göstermeye çalışmalarıyla ortaya çıktı. Kızlar, kot pantolonlarının gerisine bir modül kâğıt sıkıştırarak poz veriyor, zayıflıklarını ortaya koyuyor ve kaygı verici sonuçları internette paylaşıyorlar. Kâğıdın gerisinde büsbütün kaybolan gövdeler, ‘ince olmanın’ ölçüsü olarak sunuluyor. Bu akım, görünüşte saf bir meydan okuma üzere görünse de altında yatan bildiri, vücut algısı açısından tartışmalı. Kullanıcılar, bu ‘yarışa’ katılarak kendi vücutlarını ölçülebilir bir şeye indirgemeye başlıyor. Paylaşılan görüntülerin ve görsellerin birçoklarında, kağıdın gerisinde kalan bedenler övülüyor, sığamayanlar ise çeşitli etiketlerle dalga konusu olabiliyor.
‘YÜZ TANIMA SİSTEMLERİ İÇİN BİLGİ SAĞLIYOR’
‘Kâğıda sığmak’ üzere sembolik fakat tesirli bir görselin yaygınlaşması, kullanıcılar ortasında görünmeyen bir rekabet yarattı. Kendi vücudunu yetersiz ya da ‘uygunsuz’ hissedenler, akıma katılmadıklarında bile baskı duyabiliyor. Lakin bayan vücudu üzerinden algı oluşturan bu akım ferdî dataların korunması açısından birtakım tehlikelere yol açabilir!
Bu şekil akımların yüz tanıma sistemleri için data sağladığına da dikkat çeken Teknoloji ve Siber Güvenlik Uzmanı Osman Demircan, “A4 kağıdı sabit bir ölçek sunuluyor olması, fotoğraftaki tüm yüz oranlarının, başın gerçek boyutunun, tam beden ölçüsünün çarçabuk çıkartılmasını sağlıyor. Bu toplumsal medyada paylaşılan öteki fotoğraflardan farklı olarak tam yüz ve vücut ölçülerinin tespit edilmesini sağlayabiliyor. Mevcut manzaralar, yüz tanıma algoritmalarının gerçek ölçülerle eğitilmesinde çok rahat bir biçimde kullanılabilir. Her şeyden evvel toplumsal medya platformlarında bu imgeler, uygulamayı kullanmaya başlandığı anda kabul edilen mukavele gereği istekli data sağlanması üzere görüldüğü için kullanıcının açık isteğiyle paylaştığı varsayılıyor” bilgisini paylaştı.
‘DİJİTAL SAHTEKARLIKLARA TABAN HAZIRLAR’
Kimlik tespitinin önemli manada kolaylaştığını söyleyen Siber Güvenlik Uzmanı Demircan, “Arka plandaki objeler, ortam ışığı, yüz netliği ve A4 kâğıt üzerinde bulunan yazılar, pozisyon, kimlik, ruh hali üzere çıkarımlara yol açabilir. Takıntılı bir sevgili, takıntı haline getirdiği kişiyi bu dataları kullanarak çarçabuk bulabilir. Bilhassa yapay zekâ takviyeli lokasyon belirleme, manzaradan kişi bulma üzere sistemleri de kullanılarak fotoğraf sahibi çarçabuk tespit edilebilir. Birçok platformdan sızdırılan ve bir havuzda toplanan şahsî bilgiler bu stil özel fotoğraflarla eşleştirilerek kişinin tam kimliğine erişim sağlanmasına neden olabilir. Ayrıyeten yapay zekâ dayanaklı nezaret sistemleri için de bu stil görseller kusursuz bilgi sağlama kaynakları olarak kullanılabilmektedir” diyerek şunları söyledi:
“Deepfake ve geçersiz kimlik oluşturma riski önemli manada bulunmakta. A4 akımında ekseriyetle tam yüz ve beden önden pozlandığı için bu manzaralar, deepfake teknolojileriyle dijital sahtekârlıklara taban hazırlar. Olmayan müstehcen imgeler yapay zekâyla oluşturulup servis edilebilir. Okul ve meslek manasında makûs maksatlar için kullanılabilir. Bu oluşturulan imajlar ses verisiyle birleştirildiğinde hiç konuşulmamış, söylenmemiş kelamlar o akıma katılan ve fotoğrafını paylaşan kişi tarafından söylenmiş üzere gösterilebilir. ‘A4 kağıdına sığma’ üzere trendler, birinci bakışta zararsız cümbüşler üzere görünse de aslında siber cürümler için benzersin altın bedelinde görseller sunuyor. Bilhassa yüz, vücut, duruş ve ölçek bilgisi içeren bu tıp paylaşımlar, siber hatalıların gelişmiş yapay zekâ algoritmalarıyla kimlik kopyalama, yüz tanıma sistemlerini kandırma ve deepfake üretimi için kullanabileceği datalar sağlıyor.”
‘PAYLAŞ TUŞUNA BASMADAN BU SORULARI SORUN’
“Özellikle ergenlik çağındaki gençler, toplumsal kabul görme ve çok beğeni toplama isteğiyle bu akımlara daha kolay dahil olabiliyor” diyen Siber Güvenlik Uzmanı Demircan, “Bu noktada ailelerin, okulların ve dijital platformların doğabilecek problemleri, bu gençlere aktarması büyük kıymet taşıyor. Gençler, ‘görünür olma”’arzusunun onları nasıl savunmasız hale getirebileceğini kesinlikle öğrenmeli. Hatta ebeveynler toplumsal medya platformlarının onlara sunduğu ve 16 yaş altı çocukların her türlü hareketlerini ve paylaşımlarını denetim edebilmeleri için eklediği nezaret alanlarına çocukların hesaplarını ekleyerek daima denetim altında tutmalı” diye konuştu.
Kızların kamera karşısında yaptığı garip hareketler ortasında, kolunu arttan beline dolayarak göbek deliğine dokunmak da yer alıyor.
“Bir toplumsal medya trendine katılmak eğlenceli olabilir, lakin unutulmaması gereken gerçek internetin hafızasının sonsuz olduğu gerçeğidir” diyen Osman Demircan, “Bu yüzden paylaş tuşuna basmadan evvel kendimize kimi soruları sormamız gerekiyor. Yüzüm, vücudum ya da özel bir alanım görünüyor mu? Bu sorunun karşılığı ‘evet’ ise başta yüz tanıma sistemleri olmak üzere yapay zekâ eğitimi için altın madeni olan pozları vermekten kaçının. Fotoğrafın çekildiği alanın art planında pozisyon bilgisi yahut yaşadığım ya da olduğum pozisyonla ilgili ipuçları var mı? Pencere görüntüsü, orada görünen net bir yapı üzere ayrıntılar kimliğinizin ve oturduğunuz pozisyonu açık edebilir. Bu içerik yıllar sonra bir halde bana karşı kullanılabilir mi? İş müracaatlarında, alakalarda yahut toplumsal hayatta bu görsellerin karşımıza çıkması imkansız değil. Zira internette hiçbir şey silinmez” dedi ve paylaşılan içeriklerin dijital izlerinin kalıcılığına dair şunları söyledi:
“Trendler geçer, meydan okumalar geçer lakin bilgiler kalır. Bugün cümbüş için ya da biraz beğeni almak için yapılan paylaşımlar, yıllar sonra bir işe başvururken, bir imtihana girerken, kamuya açık bir misyon alınırken karşımıza çıkabilir. İnternette paylaşılan her içerik bir dijital ayak izidir. Bu nedenle toplumsal medyanın artık hayatın rutin akışının bir kesimi olduğu da düşünülürse, ‘dijital ayak izi farkındalığı’, çocuk yaşta öğretilmesi gereken ve öğrenilmesi gereken bir maharete dönüşmüş durumda.”
‘BEN NEDEN BU TÜRLÜ DEĞİLİM?’
Bu usul akımlar yalnızca dijital mecrada sıkıntılara yol açmakla kalmıyor, bu davranışların bir de ruhsal tarafı bulunuyor. Mevzuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz Uzman ruhsal danışman / müellif Enes Çelik, “İdeal vücut algısının toplumsal medyada daima değişmesi, bireylerin kendilerini daima yetersiz hissetmelerine yol açabiliyor. Bilhassa ergenlik ve genç yetişkinlik periyodundaki bireyler, kimliklerini ve benlik algılarını oluştururken dışsal onaya daha açıktırlar. Toplumsal medyada karşılaştıkları kusursuz ve filtrelenmiş vücut imgeleri, gerçeklikten uzak standartlar oluşturur. Bu da ‘Ben neden bu türlü değilim?’ sorgusuyla birlikte özgüven kaybına, vücut memnuniyetsizliğine ve kronik kıyaslama davranışına neden olur” tabirlerine yer verdi.
‘AYNADAKİ HALİNİ KABUL ETMEKTE ZORLANIYORLAR’
Sürekli kıyaslama halinin, depresyon, anksiyete, vücut dismorfik bozukluğu ve yeme bozuklukları üzere önemli ruhsal sıkıntılara taban hazırlayabileceğine dikkat çeken Çelik, “Kişi vakitle kendi vücudundan uzaklaşır, kendini olduğu haliyle kabul edemez hale gelir. Bu da özdeğerin sırf görünüşe bağlı olarak inşa edilmesine neden olur. Uzun vadede toplumsal geri çekilme, toplumsal medyaya bağımlılık ya da daima onay arayışı üzere davranışlar da gelişebilir” diyerek şu sözleri kullandı:
“Filtreler ve meydan okumalar, gerçek vücut imajını saptırarak kişinin kendi fizikî gerçekliğine olan algısını çarpıtıyor. Bu çarpıtılmış algı, bireyin ‘olması gereken’ formundaki idealize edilmiş bir versiyonla kendi halini daima karşılaştırmasına neden oluyor. Kendi yüzünü ya da vücudunu filtreli görmeye alışan birey, aynadaki gerçek halini kabul etmekte zorlanıyor. Bu da benlik hürmetini önemli formda zedeleyebiliyor ve ‘Yetersizim’ fikrinin kökleşmesine neden olabiliyor.”
Çelik’e nazaran bu gayret, vakitle kişinin hayat kalitesini direkt etkileyebilir. “Takıntılı formda yeme sistemlerini değiştirme, çok idman yapma, toplumsal ortamlardan uzak durma, fotoğraf çekimlerinden kaçınma üzere davranışlar sık görülür” diyen Enes Çelik, “Ayrıca birtakım bireylerde daima diyet denemeleri, kilo takibi ya da dış görünüşle ilgili daima tasa duyma hali gelişebilir. Tüm bunlar kişinin toplumsal ilgilerinden akademik başarısına kadar birçok alanda fonksiyonelliğini düşürebilir” diyerek kelamlarını noktaladı.
