‘Hitler bıyığı’nın ardında ne var? Şaşırtan gaz maskesi ayrıntısı: ‘Yarığı örtüyordu’
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Hitler’in ikonik bıyığı, Nazilerin akabinde birçok kişinin gözünde olumsuz bir izlenim bırakmış olsa da bu tarihin her periyodunda bu türlü değildi. Hitler ile bütünleşen ve ‘diş fırçası bıyık’ olarak tanımlanan bu bıyık şeklinin geçmişi, 20. yüzyılın başlarına kadar yani 1900’lü yılların başına kadar uzanıyor. Tarihteki birçok moda ikonu üzere diş fırçası bıyık üslubu da aslında bir sınıf farkını temsil ediyordu. Kaiser II. Wilhelm Almanya’sında tanınan olan kalın ve uzun bıyıklardan farklıydı. Birçok şahsa nazaran daha modernist bir görünüme sahipti ve bu sebeple o devirlerde yüklü olarak daha varlıklı ve eğitim düzeyi yüksek şahıslar tarafından tercih edilen bir kesim şekliydi. Bu bıyık modeli, çoklukla aristokratlar, iş dünyası önderleri ve sanatkarlar ortasında yaygındı.
Daha evvel Alman ordusunda misyon almış olan ve Almanya’nın birinci dünya çapında araba rallisine katılan Hans Koeppen üzere değerli isimler bu bıyık şeklini kullanmaya başlamış ve bu durum diş fırçası üslubu bıyık kesitinin daha yaygın hale gelmesini sağlamıştı. Giderek yayılan bu moda kısa müddet içinde Almanya kraliyetine kadar ulaştı. 1910 yılına gelindiğinde Alman Veliaht Prensi Wilhelm, bıyıklarını diş fırçası modelinde kesmeye başlamıştı. Bu usul bıyık kesitine o devir yalnızca Almanya’da değil, dünyanın farklı noktalarında da sıkça rastlanabiliyordu.
Diş fırçası bıyık kesiti, Adolf Hitler ile bağdaştırılıp popülerliğini yitirmeden evvel sık karşılaşılan bir moda halini almıştı. Genç Walt Disney bile 1925 yılında girdiği iş görüşmelerinde kendini daha yaşlı ve deneyimli göstermek için diş fırçası bıyığı bırakmıştı.
HİTLER’DEN EVVEL CHARLIE CHAPLIN VARDI
Hitler’in yükselişinden evvel, bu bıyık hem Amerika Birleşik Devletleri’nde hem de Avrupa’da ünlü İngiliz oyuncu Charlie Chaplin ile ilişkilendirilirdi. Hatta Chaplin’in bıyığı, Amerika’da kısa bir müddetliğine tanınan bile olmuştu. Chaplin’in ünlü karakteri “Tramp” (Serseri) bu bıyığı taşıyordu ve Chaplin, bu tarzın popülerleşmesine katkıda bulunmuştu. Chaplin, 1910’lar ve 1920’lerde sinema dünyasında değerli bir figürdü ve “Tramp” karakterini canlandırırken bu bıyık tarzını kullanıyordu. Chaplin’in karakteri, düşük gelirli ve halk ortasında tanınan bir figürdü, bu nedenle onun bıyığı hem eğlenceli hem de tanınabilir bir sembol haline geldi. Bazılarına nazaran Hitler de bu akımdan etkilenmiş ve bıyığını bu halde bırakmıştı. Fakat bu vakte kadar bunu kanıtlayan rastgele bir bilgiye ulaşılmadı.
Charlie Chaplin
Hitler’in bu bıyık tarzını benimsemesi, onunla ilişkilendirilmesini sağladı. Adolf Hitler, 1920’lerin sonlarından itibaren Nazi Partisi’nin lideri olarak tanınmaya başladı ve kısa bir mühlet sonra bu bıyık tarzı, karakterinin ve imajının ayrılmaz bir modülü haline geldi. Bu bıyık, bilhassa Hitler’in kamuoyundaki görünümlerinde sıklıkla yer aldı ve böylelikle onunla düzgünce özdeşleşti. Hitler’in bu bıyık şeklini benimsemesi çok vakit almadı. Hitler’in yakın arkadaşlarından Ernst Hanfstaengl, Hitler’i “çirkin” bıyığından vazgeçmeye zorladığında, Hitler’in kendisine “Şimdi moda değilse, ileride moda olacak zira ben kullanıyorum” yanıtı verdiğini tabir etmişti. Farklı görünmesini sağlayan bu bıyık bölümü, onun kalabalıklar ortasında kolaylıkla fark edilmesini sağlıyordu ve kolay akılda kalan birine dönüşmesine katkıda bulunuyordu.
BIYIKLARINI GAZ MASKESI İÇİN Mİ KESTİ?
Adolf Hitler’in bu bıyık usulünü benimsemesinin gerisinde yalnızca bir biçim anlayışı mı yoksa bir mecburilik mu olduğu net olarak bilinmiyor olsa da bunun bir mecburilik sonucunda yapıldığına yönelik anlatılar da mevcut. Birinci Dünya Savaşı’nda Adolf Hitler’le tıpkı birlikte misyon yapan Alman gazeteci ve muharrir Alexander Moritz Frey’in anlattıkları bu bahiste verilebilecek en net örneklerden biri. Hitler’i “beyaz hızlı, uzun uzunluklu bir adam” olarak tanımlayan Frey’e nazaran Hitler, düşman askerlerine karşı çok hassas olan ve düşmanın özel olarak kendisini maksat almaya çalıştığını düşünen bir askerdi. İkonik bıyık modeli de tam da bu anlayışın eseri olarak ortaya çıktı. Frey’e nazaran Hitler, bıyıklarını gaz maskesinin yüzüne düzgün oturmasını sağlamak için kesmişti. Hitler, bıyığının uçlarını kesmesinin akabinde yeni görünümünü beğenerek bu stili sürdürmüştü.
Hitler’in Birinci Dünya Savaşı sırasında bıraktığı bıyık
“Her gün akşam vakti nizamlı olarak yapılan topçu akınlarının birinci mermileri siperlerimize düşmeye başladıktan sonra soluk, uzun uzunluklu bir adamın yuvarlandığını gördüm. Gözlerinde kaygı ve öfkeyle karışık bir parlama vardı. O vakitler çok zayıf olduğu için uzun görünüyordu. Yeni gaz maskeleri nedeniyle daha sonra kesilmesi gereken gür bir bıyık, ağzındaki berbat yarığını örtüyordu. – Alexander Moritz Frey”
Hitler’in bıyık tarzının, gaz maskesi kullanımına bağlı olarak formlandığı argümanları, kimi tarihi anlatılarda yer alıyor. Lakin bunun yalnızca bir imaj anlayışının sonucu olduğunu düşünenler de mevcut. Bu bıyık tarzı, o periyotlarda sık karşılaşılan bir stil olsa da bilhassa Nazilerle bütünleşmesinin akabinde günümüzde popülerliğini yitirmiş ve komik olarak görülen bir tarz olarak hatırlanıyor.
