Her şey Eminönü’de başlamış! İngiliz turist dünyaya duyurdu: ‘Kokusu akıldan gitmiyor’
Melike Sarıkaya / Milliyet.com.tr – Akide şekeri, Türk mutfağında kıymetli bir yere sahiptir. Kökeni münasebetiyle bağlılığı ve güçlülüğü tabir eden akide şekeri, Osmanlı döneminle devlete bağlılığında bir simgesiydi. Hatta padişahın siyasetlerinden ya da alınan kararlardan şad olmayan halk, sunulan akide şekerini reddederek reaksiyonunu gösterirdi. Bu şekeri Türk toplumuna kazandıran, Osmanlı’nın kadim sokaklarında başlayan Hacı Bekir’in hikayesi ise yalnızca bir tatlı ustasının değil, tıpkı vakitte bir kültür elçisinin de kıssası. 1777 yılında küçük bir dükkânda başlayan bu tatlı serüven, akide şekerinin mis üzere kokusu eşliğinde jenerasyonlardan nesillere yayılan bir mirasa dönüştü. Padişahların saray sofralarından, çocukların bayram sevinçlerine kadar uzanan bu seyahat hâlâ insanları geçmişindeki hoş anılara götürebiliyor.
PADİŞAHA GÖTÜRÜNCE ‘ŞEKERCİBAŞI’ OLDU
Akide şekeri, Türk ve Osmanlı mutfağının en eski şekerlemelerinden biri olarak biliniyor. O denli ki Osmanlı periyodunda her rengi farklı bir mana taşıyan akide şekeri birtakım kaynaklarda da ‘Konya şekeri’ yahut ‘Mevlâna şekeri’ diye geçiyor. Bu şekerin söz manasının akitleşmeden geldiğini söyleyen şube müdürlerinden Sefa Taşkın, “Arapça kökenli bu söz muahede, bağlılık manasına geliyor. Yani temelinde bu şekerleme de bağlılığı simgeliyor. Osmanlı devrinde bu yeniçerilere, ulufe merasimiyle devletin kıymetli bireyleri tarafından ikram edilirmiş. Sert ve renkli yapısının devleti simgelediği düşünülürmüş. Ulufe merasiminde ikram edilen akide şekerini yiyen askerler devlete olan bağlılıklarını deliller ve kelam verirlermiş. Osmanlı devri boyunca çok tanınan olan bu şeker ekseriyetle günümüzde bayramlaşmaya gelen çocuklara ve konuklara de ikram edilir” dedi. Taşkın, insanların geçmişle dönük anılarını taçlandıran akide şekerinin dünyada yalnızca Türkiye’de üretildiğine de değindi. Taşkın, ‘Tatlı yiyelim tatlı konuşalım’ kelamının de akide şekeriyle ortaya çıktığını ekledi.
1777 yılında Hacı Bekir’in Eminönü’nde birinci işletmesini kurduğunu kaydeden Taşkın, “Hacı Bekir’’n o devirdeki en büyük konukları saray mutfağıymış. Saray mutfağından gelenler bu şekeri padişaha götürmüş ve padişah da bu şekeri beğenince Hacı Bekir’e ‘Şekercibaşı’ unvanını vermiş. Evvel oğlu Mehmet Muhiddin’e, akabinde da torunu Ali Muhiddin’e devredilen lezzet günümüzde de hâlâ birebir ismi taşıyor” diye konuşarak kelamlarına şöyle devam etti:
“Osmanlı ve Türk kültürünün bir kesimi olarak Hacı Bekir, özellikle vaktin hayat stilini belgeleyen romanlarda ve yazılarda da yer almış. 19. yüzyılda İstanbul toplumunun mozaiklerini oluşturan bir yapı taşı haline gelmiş. Akide şekerleri aslında yaşayan kültürel bir mirastır. Periyodun Osmanlı idaresinde Avrupalılaşma yolunda Hacı Bekir Brüksel’de, Paris’te birçok fuara katılmış ve şekerleme alanında altın madalyayla ülkesine geri dönmüş. Şu an 6. nesilden aile üyeleri, bu şekerleri deformasyona uğramadan üretmeye devam ediyor.”
‘KOKUYU ALINCA ÇABUCAK BABASINDAN BAHSETTİ’
Akide şekerleri geçmişten günümüze birçok insanın hayatına dokundu. Sefa Taşkın, çabucak hemen her müşterisinin bir anısı olduğunu ve bu anıların birinden çok etkilendiğini lisana getirdi. Taşkın, “Unutamadığım çok anı var. Genelde buraya Beyoğlu civarının eski insanları çok gelir. Geldiklerinde de her vakit ikramda bulunurum. Kokudan yola çıkarak direkt geçmişe gidiyorlar. 70-80 yaşlarında olan bir beyefendi vardı, o an duygulanmıştı ve beni çok etkilemişti. Babasından bahsetti çabucak. Herhalde o vakit okulda bir muvaffakiyet elde etmiş ve babası da ona lokum getirmiş. Beyefendi bunu anlatırken geçmişteki hoş günlerini bize öylesine hissettirmişti ki benim için asla unutamayacağım bir an olmuştu. Her anı hoştur lakin çocukluk anıları başkadır. Buradaki birçok lezzet birbirinden farklı. Tarçınlıdan, sadeden, limonludan ikili kavrulmuştan, akide şekerlerinden birçok tadım var lakin bu şekerlerdeki kokular hiç unutulmuyor. Koku hafızası insanın aklından hiç çıkmıyor. Örneğin tarçın, akidenin bu derece ünlü olmasının sebebi. Çok vurucu, keskin bir kokusu var. O kokuyu alanlar direkt geçmişteki anılarına gidebiliyor. İşte bu koku hafızası bilhassa şekerleme eserlerinde çok olur. Muadil eser çok olabiliyor lakin vakit içinde karışıma uğrayıp gidebiliyor, koku ise her vakit akılda kalıyor” diyerek akide şekerin neden akıllarda kalıcı olduğunu anlattı.
Sefa Taşkın, bu şekerin öyküsünü anlatmak için etkinlikler yaptıklarını belirtiyor.
BİR İNGİLİZ TURİST DÜNYAYA DUYURDU
Akide şekerlerin hiçbir çeşidinde katkı hususu kullanılmadığını vurgulayan Taşkın, akide şekerin üretiminde temel olarak su, şeker ve nişasta bulunduğunun altını çizdi. Eserlerin aroma vericisinin aromanın ta kendisi olduğunu kaydeden Sefa Taşkın, “Akide şekerlerde tarçının aroması vardır. Gerçek tarçınlardan alınmıştır. Gülün aroması vardır, gerçek gülden alınmıştır. Limonun aroması vardır, o da gerçek limondan alınmıştır. Bu lezzetin unutulamamasının sebebi de budur zaten” dedi. Akide şekerinin unutulmaması gereken bir miras olduğunu vurgulayan Taşkın, bu şekerin kıssasını anlatmak için akide şeker aktiflikleri yaptıklarını da belirtti.
Akide şekerin yanı sıra Hacı Bekir’in lokumlarıyla da bilindiğinin altını çizen Taşkın, kelamlarını şöyle noktaladı:
“19. yüzyılda Hacı Bekir’den aldığı lokumları ülkesine götüren bir İngiliz turist Türk lokumlarını Avrupa’da konuklarına ve arkadaşlarına ikram ediyor. Bu lokumu tadanlar Türkiye’ye geldiğinde daima almaya başlıyor ve bu büyüdükçe ‘Turkish Delight’ terimi yaygınlaşıp günümüze kadar geliyor.”
