‘Hem bir imtihan hem de kırılma anı’
ASENA YATAĞAN / Ankara – Rapora nazaran; İsrail’in taarruz dizaynı, en yüksek rütbeli kumandanları amaç alması sebebiyle sırf İran’ın nükleer kapasitesine darbe vurmadı, tıpkı vakitte rejimi de içeride epeyce zorladı.
Tahran’ın verdiği karşılığın, İsrail içinde de önemli tahribata yol açtığı kaydedilen raporda, şu tespitler dikkati çekti:
“Bu savaş döngüsü ve bölgesel istikrarsızlık; Ortadoğu’daki öteki ülkelerin çabucak hemen tamamının, yıllardır süregelen yıkım döngüsünden çıkmak ve istikrarlı, barışçıl, ekonomik kalkınmayı önceleyen bölgesel tertibin inşasına odaklanmak istediği bir periyotta İsrail tarafından tekrar tetiklenmiştir. Hasebiyle bu savaş yalnızca iki ülkenin değil; bölgeyi yine tanımlamak isteyen tüm aktörlerin önünde hem bir imtihan hem de bir kırılma anı olarak durmaktadır.
Gelinen noktada, İran’la girilen bu çatışma denkleminin nasıl sonuçlanacağının, Netanyahu’nun siyasi mesleğinin nasıl devam edeceği açısından belirleyici olacağı kıymetlendirilmektedir.”
Gerilimde 4 ülkenin pozisyonu
Raporda; Türkiye ve dünyanın üç büyük gücünün konumu ile ilgili de şu görüşlere yer verildi:
■ TÜRKİYE: Türkiye, krizin sönümlendirilmesi için diplomatik inisiyatiflere öncülük etme arayışındadır. Bu kapsamda iki temel kanal öne çıkmaktadır: Birincisi; İsrail’in hücumlarına zımni takviye verdiği bedellendirilen ABD nezdindeki diplomatik teşebbüslerdir. Türkiye, Washington üzerinde baskı kurarak İsrail’in sonlandırılmasını sağlamaya çalışabilir. İkincisi ise Gazze sıkıntısında olduğu üzere, bölge ülkeleri arasında iş birliği ve İsrail’in saldırganlığına karşı ortak duruş ve mümkünse yaptırım uygulanmasını sağlayarak İsrail’in sonlandırılmaya çalışılması olacaktır.
■ RUSYA: En mümkün senaryo, Kremlin’in denetimli istikrar stratejisini sürdürmesidir; böylelikle Rusya, İran’a yönelik hava savunma modernizasyon mukavelelerini hızlandırsa dahi sevkiyatları sembolik ölçekte tutarak İsrail’le çatışma riskini minimize etmektedir.
■ ÇİN: Çin’in, gerginliğin azaltılması davetinde bulunurken birebir vakitte İsrail’i saldırgan davranışlarından ötürü kınayan daha İran yanlısı bir durum alması bekleniyor. Fakat bu telaffuzun direkt bir takviyeye dönüşme ihtimali Çin’in dış siyaset stratejisi açısından düşük bir ihtimal.
■ ABD: Gazze’de yapabileceği çok bir şey kalmamışken İran üzerinden İsrail’de inanılmaz durum oluşturma uğraşı Netanyahu’nun siyaseten çok fazla seçeneği kalmadığının göstergesi. Trump’ın taleplerine karşın İran’a saldırması da, İsrail’in alanda daha başına buyruk hareket edeceğinin işareti.
