Hayattan sezgiler sanattan izler

Seray Şahinler  – Hakikat ile hafıza ortasındaki akışkan ve meçhul süreçten ‘sezgiler ve izler’, Temür Köran’ın yapıtlarında yeni sorgulamalara kapı aralıyor. Sanatkarın 23’üncü şahsî standı “Sezgiler ve İzler”, Evin’de ziyarete açıldı. İki kata yayılan stantta Köran’ın son iki yılda ağır üretim sürecinde ortaya koyduğu işler yer alıyor. Birinci kat, karakteristik boyutlardaki işlerine yer verse de üst katta Köran’ın birinci kere bu kadar küçük ölçekte çalıştığı yapıtlarına rastlıyoruz. Her bir eser ferdî ve toplumsal olarak sıklıkla çıkmazda hissettiğimiz, felaketlerle dolu bir çağı, sanatkarın tanıklığıyla söz ediyor. 

■ “Sezgiler ve İzler”in serüveniyle başlayalım… İki yıl üzere müddette inanılmaz eserler çıkmış ortaya… Nedir standın sıkıntısı? 

Ben bugüne kadar -birçok sanatçı gibi- kendimi bulma gayreti içindeydim. Lakin bugün artık o eforun bir iç seyahate gittiğini ve sezgisel bağlar kurduğunu düşünüyorum. Arayış alışılmış ki insanı canlı tutuyor. Üretimin devamını sağlıyor. Zira yaptığınız bir şeyi sözcüklerle ifade edemeyebilirsiniz lakin bir manzara ya da ‘şeyler’ pürüzleri ortadan kaldırır. Zira manzara o şeyi bazen tanım edemeyebilir ancak bir hissin sözü olduğu kesinlikle anlaşılır. O bakımdan stantta birbirinden farklı arayışlar var. Aslında hepsi birer not. Birçoğu sanat tarihiyle de organik bağ içerisinde. Post-empresyonizm de var sürrealizm de. Biraz Goya ve Matisse de var Avni Lifij neslinden etkileşim de… Sanat tarihiyle alışveriş hâlindesiniz lakin bu belleğe dayalı bir alışveriş. Ondan süzülen tortulardan fotoğraf yapıyorsunuz. 

■ Büyükten küçüğe bir geçiş tercihi var ancak fotoğrafınızın daima bir arayışı takip ettiğini de biliyoruz. Bu stant özelindeki üretim tercihiniz nasıl şekillendi?  

Bir fotoğraf küçük de olsa başlayıp bitmiyor bende. Bir süre sonra ilerleme ismine elinizdekini görmemeye başlıyorsunuz ve onu donduruyorsunuz. Sonra öteki bir resme geçiyorsunuz, o da bitmiyor. Bu türlü küçük heyecanlarla süreç devam ediyor. Birkaç fotoğraf sonra ruh hâlim değişince, o değişen hâl ile birinci resme dönüp baktığımda bu sefer onun tezatını, tamamlayıcılığını, karşılığını daha güzel görmeye başlıyorum nedense. Finali görmüyor muyum, elbette görüyorum. Ancak daha öteki finaller olabilir mi diye düşünüyorum ve beklemeye bırakıyorum. Öbür iştigaller epey oradan yeni artılar geliyor, yeni hayaller ve hisler geliyor. Bu ekletik durum, fotoğrafın hem espasını hem zamansal kurgusunu çok geniş tutuyor. 

■ Fotoğraflarda Temür Köran’ın insanlarını ve durumlarını görüyoruz. Bazen çok karanlık, sislerin arkasında bazen çok canlı. Fotoğrafınıza neler form veriyor? 

Mutlaka ya okuduğum bir kitaptan ya dinlediğim bir müzikten ya da izlediğim bir sinemadan etkilenmişimdir orada. Zira farklı disiplinlerden beslenince görsel hafıza daha çok gelişir. Benim zihnim görsel çalışıyor. Kıssanın içindeki tek bir söz beni diğer bir yere götürüyor. Ben hiçbir vakit figüratif fotoğrafın dışına çıkmamıştım, fotoğraflarım daima betimlemeye dayalıydı bugüne kadar, stantta ise salt soyut kesimler da var. Küçük küçük notlar alınca bu sefer fotoğrafın kendi gerçekliğiyle uğraşmaya başlıyorsunuz. O vakit salt soyuta giriyorsunuz. Natürel ki tekrar kompozisyon yeniden ışık yeniden resmi oluşturan ögeler devreye giriyor. Hasebiyle bu stanttaki soyut işlerde bu türlü bir flört oldu. Lakin tekrar dayanamıyorsunuz, hayattan bir modül koyuyorsunuz içine. Buradaki fikirler vakitle bir kavrayışa, bir kanıya dönüşebilir. Bütün bunların sonucunda ben bir fikre varıp yeni çalışmalar yapabilirim. 

‘Sonuç yok, yol var’

■ Sanat tarihindeki ve hislerdeki referanslardan bahsettiniz. Fotoğraflarınızda gerçekliği ve fantastiği ya da devingen bir düaliteyi yansıtan atmosfer var. Hafızanızı şekillendiren ve bunu fotoğrafınıza yansıtan nedir?

Kişiliğimin oluşması biraz da erken yaşlarda Latin Amerika edebiyatına bağlanmamla başladı. Gündüz görünen düşlerle ilgiliydim. Cortazar, Borges, Fuentes beni çok büyülüyordu. Hayalle gerçeğin iç içeliği beni şekillendirdi. Bugün yaptığım fotoğrafları biraz da oraya bağlıyorum. O yaşlarda o denli şekillenmişim demek. Aslında hoş de oldu zira ortada bir sonuç yok. Yalnızca varmak istediğiniz bir nokta var; her şeyin bir seyahat olduğunu ve duraklardan oluştuğunu biliyorsunuz.

Deprem anlatısı

“Depremden sonra yaptığım bir parça… Her ne kadar atölyenizde çalışsanız da dışarıda olan bitene ve toplumsal hassaslığa kayıtsız kalamıyorsunuz. O dönemin bir dışavurumu orada da bir soyutlama, anıtsal bir binanın çöküşü ve yüzey üç boyut ilgisi orada da var.”