Google, 2 milyar Android telefonla zelzeleleri evvelden tespit etmeyi hedefliyor
Google, 2021 ile 2024 yılları ortasında iki milyardan fazla Android telefonun hareket sensörlerini kullanarak global çapta bir zelzele ikaz sistemi kurdu. 98 ülkede milyonlarca beşere erken ihtar gönderen bu sistemin sonuçları, tezlere nazaran klasik sismolojiye önemli bir alternatif oluşturabileceğini ortaya koyuyor.
Android Zelzele İkazları ismi verilen bu sistem, kıymetli ve sabit sismik istasyonlara gereksinim duymadan, dünya genelindeki akıllı telefonlardan toplanan dataları tahlil ederek 11 binden fazla zelzelenin kaynağını ve büyüklüğünü tespit etmeyi başardı. Google’ın Science mecmuasında yayınladığı rapora nazaran, sistem kapsamlı halde değerlendirilebilen bir bilimsel inceleme niteliği taşıyor. Üç yıl içinde erken ihtar alan kişi sayısının katlanarak arttığı ve daha evvel bu türlü bir erişimi olmayan topluluklara ulaşıldığı raporlanmış.
Sistemin gücü tek bir aygıtın doğruluğundan değil, sayısal üstünlükten geliyor. Google’ın geliştirdiği algoritmalar, farklı bölgelerdeki telefonlardan gelen sarsıntı bilgilerini bir ortaya getiriyor. Böylelikle mahallî jeolojik farklara ve aygıt modellerinin hareket algılama farklılıklarına nazaran genel bir sarsıntı modelini tanımlayabiliyor. Sonuç olarak çok hafif sarsıntılar bile toplu bilgilerle tespit edilebiliyor.
Ancak sistemin kusursuz olduğu söylenemez. 2023 Şubat ayında ülkemizde meydana gelen iki büyük zelzele sırasında sistemin zelzelelerin büyüklüğünü gerçek halde öngöremediği de rapor ortasında yer alıyor. Şubat zelzelesinde 4.5 milyondan fazla aygıtın ikaz gönderdiği, lakin tahlillerde daha fazla “Hemen Tedbir Alın” ikazlarının tetiklenmesi gerektiği ve potansiyel olarak 10 milyon telefona ulaşılabileceği görülmüş. Yani ortada 5.5 milyonluk bir fark oluşmuş.
Washington Üniversitesi’nden sismolog Harold Tobin, sistemin vakitle geliştiğine ve Google’ın bu mevzuda daha şeffaf olması gerektiğine dikkat çekiyor. Çünkü, algoritmaların kapalı kaynaklı olması ve kullanıcı bilgilerine dair zımnilik tasaları, sistemin bilimsel olarak daha geniş çapta değerlendirilmesinin önünde yer alan mahzurlardan yalnızca birisi. Tekrar de bilim dünyası bu teşebbüsü olumlu karşılıyor. Genel kanı “Pek çok ülkenin erken ihtar sisteminin olmadığı, bu sebeple bu sistemin kıymetli bir boşluğu doldurabileceği istikametinde.
Google ise bu sistemi resmi devlet sistemlerinin yerini alacak bir tahlil olarak değil, tamamlayıcı bir güvenlik tedbiri olarak tanımlıyor.
