Galatasaray – Fenerbahçe derbisinde Tosun Paşa: Slavko Vincic

Hepimizin tekraren sefer izlemiş olmamıza karşın karşımıza her çıktığında kayıtsız kalamadığımız sinemalar vardır. Nazım Hikmet’in bir hikayesinden yola çıkarak, Yavuz Turgul’un senaryolaştırdığı, Kartal Tibet’in yönettiği Tosun Paşa, benim için işte onlardan biri. Yeşil Vadi’ye sahip olmak isteyen iki ailenin rekabeti ve bunu Kahire’nin otoritesiyle çözme istekleri… Tosun Paşa’ya sıradan bir sinema muamelesi yapmak çok ayıp olur. “Rekabet” sözünü izleyenlere en komik haliyle aktaran bu sinemanın başrolündeki iki ailenin amansız çabası, bana yarın oynanacak G.Saray-F.Bahçe ailelerini hatırlattı. Sinemada iki ailenin uyuşmazlığına adaleti, Kahire’den gelen Tosun Paşa’nın getirmesi bekleniyordu, derbide ise bu role Slovenya’dan gelen hakem Vincic’in soyunmasını bekliyoruz.

O halde geriye tek bir şey demek kalıyor: Saldırın Seferoğulları! Yürüyün Tellioğulları!

Bamyacılar-Lahanacılar

Rekabetin tarihçesine ulaşmak neredeyse imkansız üzere. Zira insanoğlu var olduğundan bu yana daima bir şeylerle rekabet halinde… Tabiatla, hayvanlarla, hemcinsiyle, karşı cinsiyle… Lakin bir spor karşılaşmasında birinci büyük rekabet ne vakit diye bakacak olursak, tarih bizi Osmanlıya, Sultanahmet Meydanı’na götürüyor. Yıldırım Bayezid’in oğlu Çelebi Mehmet, babası ve Timur ortasındaki Ankara Savaşı’na katılmış, -hani meşhur Fetret Dönemi’ni başlatan savaş- babasının da esir düştüğü bu savaştan büyük dersler çıkarmıştı.

Babası öldükten sonra taht arbedesi sürerken, o 200 süvariyle Amasya’ya çekilmiş, onları eğitmeye başlamıştı. Bunların bir kısmı kendi ismine, bir kısmı da oğlu Murad ismine talim yapıyordu. Kendi ismine yapanlar, Amasya’nın bamyası meşhur olduğu için Bamyacılar, oğlu ismine yapanlar ise Merzifon’un lahanası meşhur olduğu için Lahanacılar ismini aldı. Bu iki kadro başta talim maksadıyla, fakat sonraları özel günlerde ciritten okçuluğa birçok karşılaşma yaptı.

Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u alınca bu yarışlar, Sultanahmet Meydanı’nda halka açık bir formda tezahüratlar eşliğinde devam etti. O denli ki tarafsız olması beklenen padişahlar bile, açıkça bu iki ekipten birine taraf olmuşlar. Mesela II. Mahmut’un Bamyacılar’ı, III. Selim’in ise Lahanacılar’ı tuttuğu biliniyor. Birden fazla padişah taraf oldukları grubun sembolleri olan zerzevat motiflerini mimari yapıtlarda bile kullanmış. Bugün Sultanahmet tarafına yolunuz düşerse, birçok tarihi yapıtta Lahanacılar ve Bamyacılara ilişkin figürlere rastlayabilirsiniz.

O vakitler da halk, bu iki kadrodan birini desteklemek için ikiye ayrılmış. Tıpkı yarın akşam saat 20:00’de ayrılacağı üzere. Anlayacağınız bu topraklarda rekabet, alışık olduğumuz bir durum. Sarıyı kendilerine ebedi dostluk belleyip, kırmızı ve lacivertle ayrılan bu iki ezeli rakip, birincisi 17 Ocak 1909’da Papazın Çayırı’nda olmak üzere sayısız sefer karşı karşıya geldi.

MATEMATİK Mİ, PSİKOLOJİ Mİ?

Süper Lig’in 25. haftasında gerçekleşecek bu derbi, yalnızca şampiyonluk yarışında belirleyici bir rol oynamayacak. Birebir vakitte iki kulübün ilerleyen aylarda almak zorunda kalacağı, erken bir seçim yahut teknik yönetici değişikliğine gitmek üzere kimi kıymetli kararların da kırılma noktası olacak.

İşin enteresan yanı, berbat sonuç kimi daha çok tesirler, kimin galibiyete daha çok gereksinimi var diye bakacak olsak, iki grup da birebir oranda çıkar. Ortadaki altı puanlık farkı kapatmak için matematiksel olarak galibiyete muhtaçlık duyan Fenerbahçe iken; Avrupa’ya veda eden, oyun gücündeki düşüş nedeniyle eleştirilen Galatasaray ise şampiyon olabilmek için ruhsal olarak bu üç puana muhtaçlık duyuyor. Yani anlayacağınız matematik ile psikolojinin çarpışmasını izleyeceğiz.

Geldiği günden beri kendisine verilen bilgiler ışığında hem Galatasaray’ı hem de hakemleri eleştiren Mourinho, bu yakınmalarının birinci meyvesini derbiye yabancı hakem atanmasıyla almış oldu. Artık sırada kendisinin de daima söylediği Mourinho tesirini gösterme vakti. O sebeple, hem birinci maçın intikamını almak, hem de büyük kelam söylemediğini göstermek için muhtemelen şu saatler taktiğini oluşturuyor. Lakin benim fikrim, maçın bahtını Okan Hoca’nın belirleyeceği tarafında. Haftalardır süren formsuzluğunu üzerinden atabilecek mi, derbilerin kazananı unvanını koruyabilecek mi, hepsinden kıymetlisi tenkitler ve gerilimle baş edebiliyor mu, bunu gösterebilecek mi?

Son haftalarda oynadığı her maçta kararlarıyla hayal kırıklığına uğratan Okan Buruk için bu maç tahminen de Galatasaray seyahatinde bir kırılma noktası olacak. Çünkü kaybeden taraf sarı-kırmızılılar olduğu takdirde; topluluğun, tekrar kendi topluluğu tarafından büyük bir tenkit girdabına gireceği kesin. Ve hepimiz biliyoruz ki, bu anaforlar bugüne kadar birçok idareler ve teknik yöneticiler yuttu.

Son olarak dönem başından beri, kendi kusurlarını örtmek için sonları zorlayan açıklamalar yapan, karşı ekibin topluluğuna akla sığmayacak ithamlarda bulunan yöneticilerin gerdiği taraftarlar, dilerim onların manipülasyonuna kapılmaz. Ülke olarak yaşadığımız kayıplar, aldığımız berbat haberler, solan gencecik canlardan artık nefes alamaz olduk. Bu yalnızca bir maç, yalnızca bir oyun. Kimsenin meskenine makus haberin düşmeyeceği, sağduyunun hakim olduğu bir maç olur. Bunu canı gönülden diliyorum.

“ANAMIZ BİZİ BUGÜNLER İÇİN DOĞURDU”

Hepimizin hafızasında, illaki unutamadığımız bir derbi, bir skor, öne çıkan bir oyuncu vardır. Yarın tahminen yeniden onlardan biri yaşanacak. Malum, İstanbul günlerdir kar tesirinde. Ankara’nın doğusunda yaşayanlar için ceviz kabuğunu doldurmayacak kar, İstanbul için beyaz felaket oluyor. Derbi tarihinde de hava kurallarının tesirinin hissedildiği maç sayısı hiç az değil.

17 Kasım 1922’de günlerce yağan yağmur Kadıköy’de sahayı adeta göle çevirince, Fenerbahçe Kaptanı Galip Kulaksızoğlu, Galatasaray’a maçın ertelenmesini teklif ettiğinde, Galatasaray Kaptanı Necip Şahin’in, “Anamız bizi bugün için doğurdu Galip Beyefendi. Gelip maçı oynayacağız” yanıtı, rekabetin tutkusunun ne kadar geçmişe dayandığını gösteriyor. Unutmadan, maçı Fenerbahçe 3-0 kazanmıştı.

1934 tarihinde Galatasaray rakibini kar fırtınası altında konuk etmiş, o devrin kurallarında maç güç bela tamamlanmıştı. Tekrar meşhur 1985 yılı İstanbul karının da ertelediği bir derbi olmuştu. 0-0 biten 2018 yılındaki derbi de kar yağışından nasibini alıp, tatsız tuzsuz geçmişti. Ben bu yazıyı yazarken dışarısı kar örtüsü altında. Pazartesiye sarkar mı göreceğiz lakin bu maçın her şartta oynanacağı kesin.