Evvel Narin, sonra Rojin! CSI tesiri: Şuurlu failler mi yarattı?
Melike Sarıkaya / Milliyet.com.tr – Türkiye’de su kenarlarında bulunan cesetler kamuoyunda kaygı yaratmaya devam ediyor. 2020 yılında 4 yaşındaki Leyla Aydemir’in 18 gün sonra derede bulunması, bu yıl ise 8 yaşındaki Narin Güran’ın 19 gün sonra derede, akabinde 21 yaşındaki Rojin Kabaiş’in ise Van Gölü’nde 18 gün sonra bulunması birçok soru işaretini beraberinde getirdi. Üstelik akarsuda bulunan cesetler bu şahıslarla de hudutlu değil. Kızılırmak’ta 19 gün sonra cesedi bulunan Sevgi Gülden Yalçıner de bu örneklerden sadece biri. Çakıl taşı toplamak için çıktığı KYK yurduna bir daha dönmeyen Rojin Kabaiş’in vefatının ise öbür ölümlerle benzerlik taşıması pek çok bireye bu olayların birbirinden etkilenip etkilenmediğini düşündürttü. Medyaya yansıyan son haberlerde de Rojin Kabaiş’in arama kayıtlarına ulaşıldığı ve kütüphaneden son aldığı kitabın Sait Faik Abasıyanık’ın ‘Kayıp Aranıyor’ kitabı olduğu bilgisi yer alıyor. Bir güvenlik kamerası kaydı, ihbar, itiraf ve otopside bulunabilecek Rojin’in vefatına ilişkin kanıtların tüm gidişatı değiştirebileceğini ifade eden İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve İsimli Tıp Uzmanı Prof. Dr. Nevzat Alkan Milliyet.com.tr için kıymetlendirdi.
‘AMAÇ KANITI DEĞİL, CESEDİ YOK ETMEK’
Bu yıl ve bundan evvelki yıllarda gerçekleşen birçok mevt hadisesinde akarsulardan yahut gölden cesetler çıkarıldı. Geçtiğimiz ağustos ayında bu mevzu uzunca bir periyot Narin Güran olayıyla gündemde kaldı. Son örneği ise Van Gölü’nde meyyit bulunan Rojin Kabaiş oldu. Rojin Kabaiş (21), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Çocuk Gelişimi kısmı öğrencisiydi. Ailesinin Rojin’i KYK yurduna teslim etmesinden 3 gün sonra çakıl taşı toplamak gayesiyle KYK yurdundan ayrıldı. 15 Ekim günü Van Gölü’nde cesedi bulunan Kabaiş’in mevt nedeni cesetteki deformeler sebebiyle belirlenemedi ve İstanbul İsimli Tıp Kurumu’na gönderildi. Su kenarlarında bulunan cesetlerin isimli tıp açısından nasıl değerlendirildiğini ve suyun ceset üzerindeki tesirlerini ise Prof. Dr. Nevzat Alkan anlattı.
Bu çeşit olaylarda kıymetli bulguların suda kalma müddetine ve cesedin bulunduğu ortama nazaran değiştiğini vurgulayan Prof. Dr. Alkan, “Ölüm sonrasında cesedin nerede kaldığı isimli tıp açısından değer taşır. Zira vefat sonrası değişimler dediğimiz meyyit lekesi, meyyit katılığı ve cesedin çürümesi, cesedin bulunduğu yere nazaran değişkenlik gösterir. Ceset toprak altında, açık havada, bir meskende, su içinde ve otomobil içinde pek çok yerde bulunabilir. Durum bu türlü olunca da cesedin kaldığı yer, geçen vakit, olaya eklenen faktörler üzere sebeplerden biz cesette farklı bulgular bekleriz. Son vakitlerde kamuoyuna yansıyan olaylarda cesetlerin bilhassa ya da denk gelerek su içerisinde daha sık kaldığına şahit oluyoruz. Suya atılan cesetlerde maksat kanıtı değil, cesedi ortadan yok etmektir” dedi. Rojin Kabaiş’in bedenindeki deformeler nedeniyle vefat sebebinin kesinleştirilememesi ve kesin vefat sebebinin netleştirilmesi için İstanbul İsimli Tıp Kurumu’na gönderilmesini ise Prof. Dr. Nevzat Alkan şöyle kıymetlendirdi:
“Otopsi süreci Van’da yapıldı. Cesetten alınan numuneler (zehir, alkol, yasadışı unsur kullanımı olup olmadığını aramak için ve dokuların mikroskopla incelenebilmesi için) İstanbul İsimli Tıp Kurumu’na gönderildi. Suda kalan cesetlerde şayet kişi canlı iken suda kalmış ise suda boğulmaya ilişkin akciğer değişiklikleri bekleriz. Ceset suya atıldı ise el ve ayaklarda çamaşırcı eli görünümü, beden boşluklarında ise su olması üzere özellikleri bekleriz.”
Narin Güran’ın arama çalışmalarının 17’nci gününden bir fotoğraf
‘TÜM GİDİŞATI DEĞİŞTİREBİLİR’
Rojin Kabaiş’in mevt nedeninin kesin olarak belirlenememesi “Bu bir cinayet mi yoksa intihar mı?” kuşkusunu doğuruyor. Genç bayanın telefonunun takımlar tarafından incelendiği ve Google arama geçmişinde ‘Otopsi nasıl yapılır, ölen kişinin banka hesabına ne olur, öldükten sonra cennete nasıl gidilir’ üzere sözlere rastlandığı argüman edilmişti. Bunun yanı sıra Rojin Kabaiş’in Google Haritalar üzerinden Van Gölü kıyısını araştırdığı ve kütüphaneden son aldığı kitabın ise Sait Faik Abasıyanık’a ilişkin olan ‘Kayıp Aranıyor’ kitabının olduğu da tabir edilmişti. Bu bilgiler üzerine kamuoyunda Rojin Kabaiş’in intihar etmiş olabileceğine yönelik telaffuzlar artsa da Prof. Dr. Nevzat Alkan yeni bulunacak ve Rojin Kabaiş’in vefatını gösterecek bir güvenlik kamerası kaydı, ihbar, itiraf ve otopside bulunabilecek Rojin’in vefatına ilişkin kanıtların tüm gidişatı değiştirebileceğini söylüyor. Telefon incelemelerinin paylaşılması gerektiğini vurgulayan Alkan, Rojin’in son okuduğu kitabın hangi kütüphaneden alındığı ya da eşyaları ortasında bulunup bulunamadığı noktasında da bilgi verilmesinin aydınlatıcı olacağını söz ediyor.
Son devirlerde yaşanan suda ceset bulunmasının ve bu cesetlerin 18 ila 20 gün ortasında bulunmasına ait de değerlendirmede bulunan Prof. Dr. Nevzat Alkan, “Rojin kıyıya vurdu, cesedi de o denli bulundu. Narin’de de tahminen de bir ihbar alındı. Balıkesir Gönen’de kaybolan ekonomistin cesedi aylarca bulunamamıştı. Katiyetle bu olaylar birbirinden etkileniyor. Suda cesede çabucak ulaşılamadığını gören berbat niyetli bireyler benzeri metotlara yöneliyor” tabirlerini kullandı.
CSI TESİRİ, ŞUURLU FAİLLER Mİ YARATTI?
CSI tesiri kavramı, bilhassa 2000’li yıllarda tanınan hale gelen ‘Crime Scene Investigation’ (Olay Yeri İnceleme) gibi televizyon dizilerinin yaygınlaşmasına dayanıyor. Bu diziler, hata çözme sürecinde isimli bilimlerin rolünü abartılı bir biçimde yansıtarak geniş bir izleyici kitlesine ulaşmıştı. Gerçek dünyada karmaşık, vakit alan ve dikkat gerektiren isimli tıp süreçleri, televizyon ekranında süratle ve yanlışsız bir biçimde sunuluyordu. Bu durum izleyicilerin isimli delillerin toplanması, tahlil edilmesi ve kabahatlerin çözülmesi konusunda beklentilerini yanlış yönlendirdi. Halkın cürüm tahliline dair algılarını şekillendiren bu tesir, medya aracılığıyla adalet sisteminin işleyişine olan itimadı de dolaylı yoldan etkiledi ve ‘CSI sendromu’ olarak isimlendirilen fenomenin doğmasına neden oldu.
Türkiye’de bu bahiste yapılan çalışmalardan biri de İstanbul Üniversitesi İsimli Tıp Enstitüsü tarafından gerçekleştirildi. 2011-2012 yıllarında yapılan bu araştırma polis, isimli bilim uzmanları, yargıçlar ve savcılar üzere isimli süreçte rol alan 266 kişinin iştirakiyle yapılarak değerli sonuçlar ortaya koydu. Bu çalışmaya nazaran iştirakçilerin yarısı nizamlı olarak CSI dizilerini izlediğini, yüzde 40’lık bir kısmı ise bazen izlediğini ve yalnızca üçte birlik kesiti bu dizilerin mesleksel uygulamalarını olumlu etkilediğini belirtti. Ayrıyeten iştirakçilerin yarısı CSI tesiri nedeniyle toplumla olan etkileşimlerinin değiştiğini de tabir etti. Fakat bu dizilerin hatalı davranışını etkilediği ve daha şuurlu failler yarattığı istikametinde de genel bir kanı bulunuyor. Ayrıyeten dizilerin tesiriyle sanıkların olay yerinde daha az kanıt bıraktıkları tarafında bir algı da bu bireylerde oluşuyor.
BİLİMSEL TEKNİKLERİN YÜZDE 40’I GERÇEK DEĞİL LAKİN…
Prof. Dr. Nevzat Alkan ise Narin Güran olayına dikkat çekerek, “CSI Sendrom kamuoyu ve hukukçuların isimli tıp ve isimli bilimlerden her şeyi çözeceklerini beklemeleri manasına geliyor. Narin olayında bunu gördük. İsimli tıp, Narin olayında katkı sunamadı. Narin’in boğazının sıkıldığı söylemi ise şimdi bir yorum, net bulgusu kuşkulu. Bu olayların artmasının nedeni toplumdaki çaresizlik hissi. İnsanların burn-out yani tükenme durumuna girmesi bu olayların artmasının sebebi. O tıp diziler yalnızca gerçekleştirilen hareket ve sonrasında cesedi saklama ve gibisi üzere durumlara taraf veriyor” dedi. İsimli Bilimci Thomas Mauriello’nun CSI’da tasvir edilen bilimsel tekniklerin yüzde 40’ının var olmadığını varsayım etmesi hakkında yorumda bulunan Prof. Dr. Nevzat Alkan ise kelamlarını şöyle noktaladı:
“Thomas Mauriello’nun iddiası doğrudur. Zira CSI dizileri, bilim ve kurgudan oluşur. O sebeple senaryo eklenmesi olağan. Lakin Jules Verne’in yazdığı ‘Denizler Altında 20 Bin Fersah’ kitabında yer alanlar gerçek oldu. Ay’a seyahat edilecek demişti, gerçek oldu. Yani şu an yüzde 40 diye belirtilen ve var olmadığı düşünülen oranlar yarın gerçek uygulamaya dönüşebilir.”
