Evvel kurşunladılar, mescide ve minibüse bile almadılar! ‘Kılıbık’ kıssası yayıldı: Mahalle türbeye döndü

Trabzon’un Maçka ilçesine bağlı Coşandere mahallesinde yaşayan Şahin ailesi, aile içindeki tartışmalardan doğan “kılıbık” telaffuzunu vakitle toplumsal bir iletiye dönüştürdü. Ailenin 5 erkek çocuğu Batı vilayetlerinden evlenince, gelinlerin Trabzon’a geldiklerinde bağ ve bahçe işlerinde çalışmaması babaları tarafından reaksiyonla karşılandı. Baba Halil İbrahim Şahin, çocuklarını “kılıbık” olarak nitelendirirken, anne Emine Şahin ise eşine karşı çıkarak çocuklarının yanında durdu.

“Kadına bedel verilmeli” diyerek gelinlerine ve oğullarına sahip çıkan anne, bu sürecin başlangıç noktası oldu. Başlangıçta olumsuz bir yakıştırma olan “kılıbık” sözü, aile tarafından sahiplenilerek “eşine hürmet gösteren, bayanı üzmekten çekinen erkek” anlayışının sembolü haline getirildi. Bu niyetle 5 kardeş, mahallenin ismini “Kılıbıklar” olarak değiştirdi. Birinci devirlerde yörede büyük yansılarla karşılanan teşebbüs nedeniyle mahalle tabelaları kurşunlandı, aile dışlandı.

Ancak vakitle bu isim benimsendi, hatta birinci başta karşı çıkanlar bile eşlerine ‘Kılıbıklar Mahallesi’nden alınan sertifikaları armağan etmeye başladı. 

“BU ÇEŞMEDEN SU İÇENİN KILIBIK OLMASI MUHTEMELDİR”

Sosyal medyada yürütülen mizahi içerikler ve projeler sayesinde mahalleye ilgi giderek arttı. Coşandere resmiyette birebir ismini taşımaya devam etse de halk ortasında artık “Kılıbıklar Mahallesi” olarak bilinmeye başladı. Bilhassa gençlerin dikkatini çeken bu farklı yaklaşım, Karadeniz’de bayanın pahasına dair güçlü bir bildiri verirken, ziyaretçilere gülümseten anıların yanı sıra gelen ziyaretçilere ‘kılıbıklar sertifikası’ veriliyor.

Kılıbıklık onaylı sertifikada, “Hani bilirsiniz sertifika alanlar için yeni ve etkileyici cümleler kurarlar süslü sözlere taklalar arttırılar, işte bizde bunlar yok. Ne yazıyorsak inandığımız için. Buralıyız. Trabzon’luyuz. Bu mahalleye ve bayanlarımıza gönlümüzü vermişiz. Bahçelerimiz var. Patates ekeriz, mısır toplarız. Lahana ve hamsiyi farklı severiz. Tabiata ve beşere hürmet duyarız. Daima deriz. Güzel insan olacaksın arkadaş. Elinden gelenin en yeterlisi. Bir damla katkı sunacaksın insanlığın hoşluğuna. Hepsi bu. Yapmaya çalıştığımız da hepi topu bu. Bu mahallenin havasını soluyan, suyunu içen ve hoşluklarına şahit olan arkadaşımızı da hayat uzunluğu memnunluk garantisi altına aldığımızı belirtmek isteriz” sözlerine yer verilirken, mahalleye gelenlerin en çok ilgisini ise üzerinde “Bu çeşmeden su içenin kılıbık olması muhtemeldir” yazılı çeşme çekiyor. Ziyaretçiler burada durup yazıyı okuyarak, fotoğraf çektiriyor. Meskenlerin duvarlarına çizilen karikatürler ve her köşede görülen “Kılıbıklar Mahallesi” yazısı, mahalleye eğlenceli bir kimlik kazandırıyor. 

“YILLARCA EŞİMLE ÇOCUKLARIMA ‘KILIBIK’ DEDİĞİ İÇİN HENGAME ETTİK”

Kılıbıklar mahallesinin öyküsünü anlatan Emine Şahin (72), “5 çocuğum Trabzon’da doğdular. Tabi Batı’lı kızlarla evlenince ortalarında kültür değişikliği oldu. Her gelişlerinde bizim yaşayamadığımız şeyleri gelinlerde görünce babaları reaksiyon gösterdi. Bende bu reaksiyona takviye değil köstek oldum. Bayan kıymet görmeli diyerek eşime reaksiyon gösterdim. Bayan bedel görüyorsa kocası neden kılıbık oluyor dedim. Bayan her şeyi hak ediyor. Bende reaksiyon gösterince ‘senin 5 çocuğunda kılıbık, bir adedinde taş fırın erkekliği yok’ dedi. Olması gerekeni yapıyorlar dedim. Bu nedenle yıllarca eşimle arbede ettik. Çocuklarıma dayanak verdim, daima gerilerinde oldum. Bu halde buranın mazisi başladı. Gelenler bayana bedel konusunda olduğunu anlayınca keyifli oluyorlar. Buranın suyundan, basılan sertifikadan alıp konutun bir köşesine koyuyorlar. Bu benim hoşuma gidiyor. Mahalleye gençlerden çok ilgi var. 72 yaşındayım paha ve taktir bekliyorum ancak bizim erkeklerimiz ‘yüz verirsem şımarır’ diye onu dışarı atmazlar. Önünü alamam niyetiyle söylemezler” dedi. 

“BABAM BİZE LAKAP TAKTI, HOŞ SONUÇLAR OLDU”

Kılıbıklar mahallesinin mimarlarından Tuna Şahin, “Burada doğup büyüdük. 5 erkek kardeşiz. Burada okuduktan sonra üniversitesi için diğer vilayetlere gittik. Evliliklerimiz orada tanıştığımız şahıslarla oldu. Eşlerimizin Batılı olmasından kaynaklı babam bize bir lakap taktı. Çocuklarım eşleri bağda, bahçede çalışamıyor, buraya adapte olamıyorlar derken babamın gözüne batıyor. Bize de kılıbık lakabını takıyor. Kılıbık denilen olay aslında eşine merhamet eden, eşini üzmekten korkana diye bir mana vererek hem yöreye örnek olalım, bir sevgi lisanı oluşturalım diye bu türlü bir isim koyduk. Hem de turizm işletmelerimiz var. Onları da ön plana çıkarmak için proje yürütüyoruz. Birinci başlarda bir zorluğu vardı. Yöre kabul etmedi. Erkeği aşağılayıcı üzere bir şey gördü. Hoş sonuçlar oldu. Amacımıza ulaştık. Umarım bütün Karadeniz’de yöresel olarak bayan zorluğuna dikkat çeker” halinde konuştu. 

“TABELALARI KURŞUNLADILAR, SÖKTÜLER; KUZENLERİMİ MESCİDE VE MİNİBÜSE ALMADILAR”

Kılıbıklar mahallesinin birinci vakitlerinde tabelaların kurşunlandığını lisana getiren Şahin, “İlk başta önemli reaksiyonlar oldu. Buna çok farklı manalar yüklediler. Hatta tabelaları kurşunladılar, söktüler. Kuzenlerimi mescide ve minibüse almadılar. Daha sonra bunun merhamet projesi olduğunu görünce de hakikaten çok olumlu hale döndü. Burada artık gülümseten bir hava oluştu. Espri olsun diye gelenlere dünyanın her tarafında geçerli bir sertifika veriyoruz. Toplumsal medyada eğitimlerimiz devam ediyor. İlgi çok yeterli. Mahalle türbeye döndü diyebilirim. Bayanlar gelip buradan su dolduruyorlar. Karadeniz bayanı için çok dikkat çekiyor. Kimi bayanlar gelip su alıyorlar, kimi erkekler ise bizi değiştirir diye mahalleden içeri girmiyorlar. Bu türlü esprili anılar oluyor” diye konuştu. 

“RESMİYETTE KILIBIKLAR DEĞİL LAKİN BEŞERLER BURAYA O DENLİ BİLİYOR”

Yöre sakinlerinden Erdinç Şahin ise, mahalleye son aylarda ağır ilginin olduğunu kaydederek, “Eski jenerasyon bayanlara berbat davranmış tahminen herkes o denli davrandığı için bu olağan karşılanmış. Bu vakit ki kuşak yani biz bunun olması gereken olmadığını kılıbık olmanın erkeği basitleştirmediğini bayana olması gereken kıymetin verilmesi gerektiğini düşüneniz. Bayan yoksa mesken yok. Bayan yoksa aile yok. O yüzden kılıbıklar mahallesini ağabeyim uç noktaya taşıdı. Birinci vakitler çok reaksiyon çekti. Kılıbık söylemi ve hareketi güya aşağılama üzere haydi sizin mahalleniz bunu neden yola koyuyorsunuz üzere kurşunlayanlar oldu. Lakin toplum buna alıştı. Hatta sertifikayı da o birinci kurşunlayanlar ya da buna birinci karşı çıkanlar eşlerine vermeye başladı. Burada gaye erkeği aşağılamak değil. Karadeniz’de bayanın yıllarca ezilmişliğinin kıymetinin geri iadesi olarak görüyorum. Son 1 yıldır daha âlâ yansılar alıyoruz. Ağır bir ilgi var. Burayı daha toplumsal hale getirmeye çalışıyoruz. Artık birden fazla kişi buraya Coşandere mahallesi olarak değil kılıbıklar mahallesi olarak biliyor. Resmiyette kılıbıklar değil lakin beşerler buraya o denli biliyor. Bunun temelini ağabeyim attı. Bizde birinci başta karşı çıktık. Şuan bizde kabullendik. Hepimiz kılığımız diyoruz” sözlerini kullandı. 

“BU BÖLÜMDE BU TÜRLÜ BİR YERİN OLMASI ÇOK ANLAMLI”

Kılıbıklar mahallesini ziyaret eden Sümeyye Barak (23) ise “Kılıbıklar mahallesine tabelayı görerek geldim. Sahiden burada bayanlara çok bedel veriyorlar. Çok âlâ karşılandık. Çok manalı bir kıssası var. Bu periyotta bu türlü bir yerin olması çok anlamlı” dedi.