Enseyi karartmayanlar için
Müjde Işıl – Venedik Sinema Festivali’nden beri ismini duyuyorduk “I’m Still Here/Hâlâ Buradayım”ın. En Âlâ Senaryo Mükafatı kazanan sinemada Fernanda Torres’in performansı övülüyordu. Sinema, Brezilya’nın Oscar adayı oldu. Fernanda Torres, En Uygun Bayan Oyuncu kısmında Oscar adayı olarak açıklanmadan evvel ise büyük bir sürprize imza atarak Angelina Jolie, Nicole Kidman, Kate Winslet, Tilda Swinton ve Pamela Anderson’ı geride bıraktı; En Güzel Bayan Oyuncu kısmında Altın Küre kazanan birinci Brezilyalı aktris oldu. Sonrasında da Torres’in birinci Oscar adaylığı geldi. Sineması izleyince anlıyorsunuz ki yılın tüm oyunculuk mükafatları Torres’e verilmeliymiş.
“Hâlâ Buradayım”, ‘70’lerin başında Brezilya’da askeri diktatörlük periyoduna götürüyor bizi. Emekçi Partisi’nin eski milletvekili olan eşi ve beş çocuğu ile sakin bir ömür süren Eunice Paiva, kocasının sorgulanmak üzere konuttan götürülmesinden sonra kendini büyük bir yıkımın ortasında buluyor. Murilo Hauser ve Heitor Lorega’nın, kaçırılan o eski milletvekili Rubens Paiva’nın oğlu Marcelo’nun 2015 tarihli tıpkı isimli kitabından uyarladığı filmin yönetmeni, Paiva ailesini yakından tanıyan Walter Salles. Usta sinemacı bu acı dolu hayat hikayesinde benzerine sıkıntı rastlanan bir şekil kullanmış. Trajediye karşın seyirciyi duygusal sömürüden kaçınmış. Sorgulama ve mahpus kısmı hariç neredeyse şiddeti hiç göstermiyor. Tam bilakis direnerek umut etmeyi anlatıyor. Diktatörlüklerin gayesi ‘umudu bitirmek ve çaresiz hissettirmektir’ diyor. Tüm ailenin en sıkıntı vakitlerinde gülümseyerek poz vermesi, mevt dokümanını aldıklarındaki tutumları, ağlayıp feryat etmekten bin sefer daha sıkıntı bir reaksiyon bu yüzden.
Senaryoda kimi ayrıntılar hiç verilmiyor. Eunice’in mesleksel süreci, Marcelo’nun kazası gibi… Açıkçası bu ayrıntıların eksikliği sinemanın sağlam yerini kaydırıyor. Buna rağmen öbür ayrıntıların peşine düşüyor sinema. Örneğin Eunice’in pasifliğini, köpeklerini otomobil ezdikten sonra üzerinden atması, kardeşlerin yıllar sonra babalarının akıbetini nasıl anladıklarına dair kısacık diyalogları gibi… Yıllar içinde koca kaybına, diktatörlüğe, adaletsizliğe yenilmeyen Eunice kendini de çocuklarını da yine doğuruyor bir bakıma. Sinemanın ismi de hem yaşanan acıları hiç unutmamayı, o anda kalmayı hem de her şeye karşın hayata tutunmayı, direnerek var olmayı simgeliyor.
Anneden oyuncu
Filmin mükemmel bir sürprizi var bize. Eunice Paiva’nın yaşlılığını, 95 yaşındaki Fernanda Montenegro canlandırıyor. Montenegro, Fernanda Torres’in oyuncu annesi. Oscar’a ve Altın Küre’ye aday olmuş birinci Brezilyalı aktris. 1999’da yeniden Walter Salles’in yönettiği ve Montenegro’nun başrolde yer aldığı “Central Station”, En Uygun Bayan Oyuncu Oscarı’nı Gwyneth Paltrow’a (“Shakespeare in Love”) ve o zamanki ismiyle En Uygun Yabancı Sinema Ödülü’nü de Roberto Benigni’nin “Life Is Beautiful”ına kaptırmıştı. Çeyrek asır sonra tıpkı kategorilerde ve yanına En Âlâ Sinema kategorisini de ekleyerek aday oldu “Hâlâ Buradayım”. Tahminen En Âlâ Sinema kategorisinde bahtı yok lakin “Emilia Perez”in, Karla Sofia Gascon’un ırkçı paylaşımları yüzünden gözden düşmesi ihtimalinde En Düzgün Milletlerarası Sinema Oscarı’nı kucaklayabilir.
Fernanda Torres, En Uygun Bayan Oyuncu kategorisinin kuşkusuz en güzeli. ‘Oscar Demi Moore’a mı Mikey Madison’a mı?’ sorusu abesle iştigal. Torres sinemada hem denetimli hem de çok duygusal oynuyor. Karakterinin dışa yansıtamadığı hisleri, tek söz etmeden yüzünde yaşatıyor. Sinemanın büyük bir kısmının Torres’in yüzüne odaklanması, seyirciyi üzerinden kolay atamayacağı bir tesirle baş başa bırakıyor.
