Kapkaranlık bir şaheser

Müjde Işıl – ‘90’lar sineması neredeyse her çeşitte üretilen üretimlerle bir başyapıtlar devriydi. Şimdinin ‘modern klasik’ olarak nitelendirilen birçok sineması, ‘90’lar sinemasından. Bunların başında hiç kuşkusuz “Seven/Yedi” geliyor. İsmini yedi günahtan (kibir, açgözlülük, kıskançlık, öfke, şehvet, oburluk ve tembellik) alan üretim; bir seri katil kıssası olmaktan öte kasvetli atmosferi, anakarakterlerini kahramanlaştırmaktan fazla hırpalayan, kapkaranlık şekli ile yalnızca kendi devrinin değil, tüm vakitlerin en düzgün sinemalarından biri oldu. Ancak Akademi o denli görmedi. Yalnızca en güzel kurgu kolunda aday gösterdi; bu kısımda da mükafatı uzayda klişe kahramanlık hikayesi “Apollo 13”e verdi. 

Karamsar bakış 

Filmin bir başyapıt olarak kabul edilmesinde en önemli etken, insanlığın ve hayatın özündeki karanlığı çok gerçekçi anlatması. İsmi belirtilmeyen bir kentte, finali hariç daima yağmurlu ve kasvetli bir atmosfer hâkim sinemaya. Bir seri katilin yedi ölümcül günahı seçerek işlediği cinayetler ve kurbanlarına uyguladığı şiddete şahit olmaz seyirci; yalnızca dedektiflerin olay yerine gelmeleriyle o cinayetlerin vahim sonucu ortaya çıkar. Finalde de kutunun içini göstermez. Tecrübeli dedektif Somerset karamsar bakışını şöyle açıklar. “Ernest Hemingway bir seferinde şöyle yazmıştı: ‘Dünya hoş bir yer ve uğruna savaşmaya kıymet.’ Ben cümlenin ikinci kısmına katılıyorum.” Sinemanın tek umut kaynağı, dedektif Mills’in eşi Tracy’nin akıbetini hepimiz biliyoruz. Üstelik sinemanın en aydınlık kısmı olan finalinde… 

Yapımcılar güzel başkahramanı katile dönüştüren finalin değiştirilip memnun sonla bitmesini talep etmişti halbuki. Yıllar içinde ortaya çıkan detaylara nazaran keyifli son için en önemli alternatifler şunlardı: 

■ Mills’ın karısı Tracy’nin hayatta kaldığı ve köpeklerinden birinin başının kutuda olduğu bir son. Böylelikle Mills katil olmayacak ve kahramanlığına zeval gelmeyecekti. 

■ Tecrübeli Somerset’in, genç Mills’ın mesleğini korumak için seri katili öldüreceği bir son. Yeniden Mills kurtulacaktı. 

■ Mills, Somerset’i seri katili öldürmesine mani olmaması için vurduğu bir son ki alternatifler içinde en berbatı. Hastanede güzelleşirken Somerset, Mills’ten “Haklıydın. Her mevzuda haklıydın” notunu alır. 

İyi ki David Fincher ve Brad Pitt karamsar sonda ısrarcı oldu da “Yedi”, sinema var epey başyapıt sıfatını taşımaya devam edecek. 

30 yılda neler değişti?

David Fincher: “Alien 3/Yaratık 3”ün büyük bir hayal kırıklığına dönüşmesi üzerine direktörlüğü bırakma noktasına gelen Fincher, “Yedi”den sonra yedinci sanatın en yetenekli sinemacılarından biri oldu. 

Andrew Kevin Walker: Sonrasında “8 MM” ve hatta yeni bir seri katil kıssası olan “Tetikçi” (yine Fincher ile çalıştı) başta olmak üzere yazdığı senaryolar “Yedi”nin olgunluğuna yaklaşamadı. 

Brad Pitt: Sinemanın gördüğü en karizmatik aktörlerinden biri oldu. Biri üretimci, başkası yardımcı rolde iki Oscar kazandı. 

Morgan Freeman: “Yedi”de oynadığında aslında çok deneyimli ve saygın bir oyuncuydu. Tek Oscar’ını çok sevilen “Yedi” ve “Esaretin Bedeli” ile ‘90’larda değil, ta 2005’te “Milyonluk Bebek” ile alabildi. 

Gwyneth Paltrow: Kısacık rolüyle “Yedi”de umudun temsilcisi olan Paltrow, sonra devir sinemalarının beğenilen başrol oyuncusuna dönüştü. “Âşık Shakespeare” ile tek Oscar’ını kazandı. 

Kevin Spacey: Seri katili canlandıran Spacey’nin ismi jenerikte yazılmamıştı. Zira seyircinin, dedektiflerle birlikte katili adım adım keşfetmesi hedeflenmişti. Tıpkı sene “Olağan Şüpheliler” ile yardımcı erkek oyunu kısmında Oscar kazansa da “Yedi”deki performansı apayrıydı. 2000’de “Amerikan Güzeli” ile en düzgün erkek oyuncu kısmında Oscar kazandı lakin cinsel taciz davaları nedeniyle artık şöhreti neredeyse tarihe gömüldü.