Ecza dolabından yayılan zehir! En tehlikelisi şişedekiler: ‘Durduğu yerde bayatlıyor’
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Her konutta bir ilaç dolabı bulunur. Bazıları ilaçları cinsine, bazıları ise kullanım sıklığına nazaran düzenler. Lakin çok az kişi ilaçların bir son kullanma tarihi olduğunu hatırlar ve buna nazaran hareket eder. Son günlerde pik yapan grip olayları sonrasında da pek çok kişi konutta elinde kalan ilaçlara, vitaminlere yönelmiş durumda. Meğer ilaç dolabına bir eser yerleştirirken en çok dikkat edilmesi gereken şey, ilacın son kullanma tarihidir. Uzmanlar, ilaç dolaplarının makul aralıklarla gözden geçirilmesi gerektiğini ve ihmal edilmesinin önemli sıhhat meselelerine yol açabileceğini vurguluyor.
TARİHİ GEÇEN İLAÇLARI KULLANSAK NE OLUR?
İlaç dolaplarında, yeni alınmış ilaçlardan bitmiş tüp ve tabletlere, rastgele sıvalardan yarı dolu hap paketlerine kadar pek çok eser bulunur. Bu eserlerin her birinin son kullanma tarihinin geçmiş olma ihtimali yüksektir. Bazı ilaçlar sırf birkaç yıl tesirlidir, kimileri ise vakitle daha az tesirli hale gelir ve kullanımları inançlı olmayabilir. Hatta kimi ilaçlar, bakteri üretme riski taşıyabilir. Şayet son kullanma tarihi geçmiş bir ilaç kullanıldıysa, sıhhat açısından tehlikeli bir durum oluşabilir. Güzelleşmek için aldığınız bir ilacın sizi daha makûs bir hale getirmesini istemiyorsanız, bu mevzuyla ilgili daha fazla bilgi sahibi olmalısınız. İlaçların ömrü hakkında bilgi veren Uzman Eczacı Yıldız Türkaydın, şu açıklamayı yaptı:
“İlaçların tüketilebilir ömrü, piyasaya sürülmeden evvel titizlikle yapılan uzun yıllar süren Ar-Ge çalışmalarıyla belirlenir. Son kullanma tarihi geçmiş ilaçlarda etkisizlik, hatta zehirlenme üzere istenmeyen durumlar oluşabilir. Bu nedenle tüm tarihi geçmiş ilaçların zehirlenmeye sebep olacağını söyleyemesek de katiyen kullanılmaması gerekir.”
‘HİÇBİRİNİN SAKLAMA ŞARTI TIPKI DEĞİL’
İlaç dolaplarını düzenlerken onları tiplerine nazaran düzenlememek yanlış bir depolama metodu değil. Eczacı Türkaydın’a göre, farklı cinsteki ilaçlar, ambalajlarından çıkarılmadıkları sürece ve sıcaklık, nem ve güneş ışığından korunma üzere kaideler sağlandığında bir ortada saklanabilir. Ancak hastaların bilhassa tablet formundaki ilaçları blisterlerinden çıkarıp tıpkı saklama kaplarına koyduklarını belirten Yıldız Türkaydın, bunun ilaçlar ortasında istenmeyen kimyasal yahut fizikî etkileşimlere neden olabileceğini söyledi. Kutu dışına çıkarılmış ilaçların birbirine temas etmesi, içeriklerinin değişmesine yol açabilir.
Bunun yanı sıra tüm ilaçların birebir saklama şartlarına sahip olmadığına dikkat çeken Eczacı Türkaydın, bazılarının soğuk ortamda kimilerinin ise güneşten korunarak saklanması gerektiğini belirtti. Bu nedenle ilaçların saklama şartlarını öğrenmek için prospektüs yahut ambalaj üzerindeki bilgilere kesinlikle dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizen Eczacı Türkaydın, özellikle göz damlaları sterilliğinin çok değerli olduğunu belirttikten sonra 15 gün içinde tüketilmesi gerektiğini söyleyerek şu açıklamayı yaptı:
“Göz damlaları üzere yeniden şurupları bu kümede kıymetlendirebiliriz, şuruplar içerdikleri tatlandırıcılardan ötürü ve şurup şişeninin kapağında oluşabilecek şurup bulaşından ötürü bozulmaya daha müsait olabiliyor. Kremler de çoklu doz kullanımlı ilaçlardandır, o yüzden kullanırken kısa eser bilgisi dikkate alınarak ve tüpün ağzındaki renk değişikliği üzere değişimler dikkatle incelenerek kullanılmalı.”
DURDUĞU YERDE BAYATLAR MI?
Halk ortasında yaygın bir inanış olan ilaçların bayatlaması konusu hakkında da açıklamalarda bulunan Eczacı Yıldız Türkaydın, “Bayatlamak sözü, ilaçların tesirinin azalması ve toksik tesir oluşturma ihtimali açısından değerlendirilirse evet, ilaçlar bayatlayabilir. Örneğin, renkli şişede üretilen ilaçlar ekseriyetle güneşten korunması gereken ilaçlardır. Şayet bu ilaçlar güneşe maruz kalırsa, tesir ölçüsünde azalma yahut istenmeyen toksik tesirler ortaya çıkabilir” dedi.
2-8 DERECE ORTASINDA SAKLAMAK EN İDEALİ
Eczacı Yıldız Türkaydın, meskende saklanan ilaçların iki kümeye ayrılması gerektiğini belirtti. Birinci kümedeki ilaçlar, 2-8 derece ortasında saklanmalı. Ancak meskenlerde ilaçlara özel bir buzdolabı bulunmadığından, bu ilaçların yiyeceklerden uzak tutulması ve buzdolabının iç kenarlarına temas etmemesi gerektiğini söyledi. İkinci kümedeki ilaçlar ise oda sıcaklığında saklanmalı. Ortamın neminin yüksek olmaması gerekir, aksi takdirde ilaçlarda fizikî ve kimyasal değişimler meydana gelebilir. Eczacı Türkaydın, ilaçların özel olarak ayrılmış bir dolapta koruma edilmesi ve çocuklar ya da muhakeme yeteneği düşük bireylerin ulaşamayacağı yerlerde tutulması gerektiğini vurguladı.
Günlük hayatta ilaçlardan daha sık kullanılan eserlerden biri de vitamin destekleridir. Birden fazla kişi, vitaminlerin ilaçlar kadar dikkatli saklanması gerekmediğini düşünse de Türkaydın’a nazaran ilaçlar, besin destekleri, bitkisel eserler ve vitaminler başka farklı değerlendirilmeli. Bu eserlerin her biri, üretim basamağında belirlenen ve ambalaj üzerinde yazan saklama şartlarına uygun biçimde koruma edilmeli.
Son olarak, bir ilacın tesirini kaybedip kaybetmediğini nasıl anlayabileceğimiz konusunda Türkaydın şu bilgileri verdi:
“Ambalaj bütünlüğü bozulmuşsa, yani blister yırtılmış ya da şurup şişesinde bir çatlak varsa, ilaç bozulmuş olabilir. Ayrıyeten ilaçta renk değişikliği, form değişikliği (örneğin sert bir tabletin yumuşaması), tat yahut koku değişikliği üzere belirtiler gözleniyorsa o ilacın kullanılmadan evvel kesinlikle bozuk olma ihtimali göz önünde bulundurulmalı.”
