DMM, “Orman Yangınları ile İlgili Argümanlar ve Gerçekler” bülteni hazırladı
Son devirde Türkiye’de meydana gelen orman yangınlarına dair çeşitli yanlış bilgilerin sirkülasyona girmesi üzerine hazırlanan bültende, kamuoyunun gerçek bilgilendirilmesini sağlamak gayesiyle öne çıkan tezlere karşı bilimsel, teknik ve hukuksal destekler yer alıyor.
“Uçak yok, kapasite kısıtlı, yangınlara müdahale edilmiyor” savının tümüyle temelsiz olduğu belirtilen bültende, Türkiye’nin, 2021’den itibaren orman yangınlarıyla gayret altyapısını esaslı biçimde güçlendirdiği, 2025 prestijiyle 27 yangın söndürme uçağı, 105 helikopter, 14 İHA, 6 bine yakın kara aracı ve 25 bini aşkın işçiyle yangınla gayrette Avrupa’nın en hazırlıklı ülkelerinden biri olduğu vurgulandı.
Son 23 yılda orman yangınlarıyla çabada çok kıymetli uzaklıklar kaydedildiği anımsatılan bültende, “2002’de 73 ton olan havadan su atma kapasitesi, 2025 prestijiyle 27 uçak ve 105 helikopterle toplam 438 tona yükselmiştir. Yangınla çabada insansız hava aracı kullanan Avrupa’da birinci, dünyada ikinci ülke Türkiye olmuştur. 14 İHA ve 184’ü akıllı 776 gözetleme kulesinin yanı sıra, yapay zeka tabanlı sistemlerimizle artık yangın tespit mühleti 2 dakikaya kadar inmiştir.” tabirlerine yer verildi.
“Yangınlara müdahalede gecikiliyor” tezinin da gerçeği yansıtmadığı aktarılan bültende, Orman Genel Müdürlüğünün yaptığı sistem modernizasyonları sayesinde yangına birinci müdahale müddetinin 2002’de 40 dakika iken, bugün ortalama 11 dakikaya kadar düşürüldüğünün altı çizildi.
“YANAN ORMAN ALANLARININ ÖTEKİ BİR GAYEYLE KULLANILMASI YASAKTIR”
Bültende, “Avrupa’da çabucak söndürülüyor, bizde günler sürüyor” algısının aldatıcı olduğu, bu cins kıyaslamaların yangının coğrafik, meteorolojik ve operasyonel şartlarını dikkate almadan yapıldığı ve kamuoyunu yanılttığı kaydedildi.
“Yangın çalışanları gereğince eğitim almıyor” savının temelsiz olduğu belirtilen bültende, yangın personelleri ve Orman Genel Müdürlüğünün tüm işçisinin Orman Yangınlarıyla Gayret Eğitim ve İş Sıhhati ve Güvenliği Eğitimi olmak üzere memleketler arası standartlara uygun olarak gerekli eğitimlere tabi tutulduğu bildirildi.
“Orman personellerinin hami ferdî donanımları yok, yanmaya sağlam elbiseleri bulunmuyor ve maske takmıyorlar” tezinin palavra olduğu söz edilen bültende, orman yangınlarıyla çabada gerekli olan gözetici donanımların her yıl tertipli olarak Orman Genel Müdürlüğünce temin edilerek işçilere teslim edildiği vurgulandı.
Bültende, “Gece uçuşlarıyla müdahale yapılmıyor” argümanının da aldatıcı olduğuna işaret edilerek, gece uçuşuyla yapılan müdahalelerin yangını söndürmeye olan tesirinin düşük olduğu, can güvenliği de dikkate alınarak gece uçuşuyla yangınlara müdahale tekniğinin tercih edilen bir metot olmadığı aktarıldı.
Bültende, “‘Yanan alanlara ağaç dikilmiyor’ savı gerçek dışıdır. 6831 sayılı Orman Kanunu gereği, yanan orman alanlarının diğer bir hedefle kullanılması yasaktır. Bu alanların tamamı yine ormanlaştırılmak zorundadır. Türkiye bu alanda da somut adımlar atmış, büyük çaplı ağaçlandırma çalışmaları yürütmüştür.” sözlerine yer verildi.
“AĞAÇLANDIRMA EKOSİSTEME VE BİLİME NAZARAN YAPILIYOR”
“Yanan alanlar imara açılıyor” tezinin türel ve fiili olarak imkansız olduğuna yer verilen bültende, Orman Kanunu’nun 17. ve 18. unsurları yeterince, yanan alanların imara açılmasının kesin olarak yasak olduğunun altı çizildi.
“Yanan alanlara yapılan ağaçlandırma çalışmalarında daima çabuk yanan çam ağaçları dikiliyor, meyve ağaçları dikilmiyor, bu da orman yangınlarını hızlandırıyor” savının dezenformasyon olduğu belirtilen bültende, yanan alanlardaki ağaçlandırmanın Orman Genel Müdürlüğü tarafından ekosisteme ve bilime nazaran yapıldığı bildirildi.
Bazı yangınların uzun sürmesinin nedeninin müdahale eksikliği olmadığı, tabiat ve coğrafya koşulları olduğu vurgulanan bültende, yangının mühleti, bölgenin arazi yapısı, sıcaklık, nem, rüzgar ve yangın tipi üzere pek çok faktörden etkilenildiği aktarıldı.
Bültende, Türkiye’nin Ege ve Akdeniz bölgelerinin yaz aylarında yüksek sıcaklık, düşük nem ve sık rüzgar nedeniyle yangın açısından dünyanın en riskli alanları olduğuna dikkati çekildi.
“CEZALAR KATLANARAK ARTMAKTADIR”
Bazı toplumsal medya paylaşımlarında, “orman yangınlarının rant maksadıyla organize halde çıkarıldığının” argüman edildiği anımsatılan bültende, yangınların büyük kısmının yıldırım düşmesi, anız yakılması, ihmal yahut dikkatsizlik üzere nedenlerle çıktığı tabir edildi.
Bültende, kasıt kuşkusu bulunan durumlarda ise cumhuriyet savcılıklarının soruşturma başlattığı ve gerekli isimli süreçler işletildiği vurgulandı.
“Orman yangınlarına sebep olanların cezasız kaldığı tarafında yanlış bir algı oluşturulmaya çalışıldığına” dikkati çekilen bültende, şunlar kaydedildi:
“Mevcut mevzuat, bu hususta epey açık ve yaptırımcıdır. Türk Ceza Kanunu’nun 170, 171 ve 174. hususları ile 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 110. hususu uyarınca; orman yangınına sebebiyet veren bireyler hakkında hem isimli hem de dar süreçler derhal başlatılmaktadır. Taammüden yangın çıkarma fiili, 10 yıla kadar mahpusla cezalandırılabilmekte, kamu malına ziyan verme, tehdit ve sabotaj üzere ek hatalar oluştuğunda cezalar katlanarak artmaktadır.”
Bültende cumhuriyet savcılıklarınca her yangın olayında kanıt toplama ve soruşturma süreçleri yürütüldüğü, Orman Genel Müdürlüğü, jandarma ve emniyet üniteleriyle koordineli formda hareket edildiği belirtildi.
“GEREKLİ TELAFİ SÜREÇLERİ BAŞLATILMAKTADIR”
“Yangın sonrası mağduriyetlerin giderilmediği” tarafındaki tezlerin da gerçeği yansıtmadığı kaydedilen açıklamada, yangından etkilenen bölgelerde ziyan tespit çalışmalarının süratle gerçekleştirildiği aktarıldı.
Tarım ve Orman Bakanlığı, AFAD ve ilgili toplumsal dayanak üniteleri vasıtasıyla vatandaşlara hem birebir hem de nakdi yardımlar ulaştırıldığı belirtilen bültende, “Hayvancılıkla uğraşan üreticilere yem ve hayvan takviyesi sağlanmakta, tarım toprakları ve konut hasarları süratli biçimde tespit edilerek gerekli telafi süreçleri başlatılmaktadır.” tabirlerine yer verildi.
Konut kayıplarının giderilmesi maksadıyla da TOKİ tarafından afet konut projelerinin hayata geçirildiği bilgisine yer verilen bültende, orman yangınlarıyla çabada sadece Orman Genel Müdürlüğünün değil, AFAD, Jandarma, TSK, belediyeler ve binlerce istekli vatandaşın da alanda vazife yaptığı vurgulandı.
Bültende, Türkiye’nin, bu çok paydaşlı uyum modelini muvaffakiyetle uygulayan ender ülkelerden biri olduğunun altı çizildi.
“TÜRKİYE, İNSANSIZ HAVA ARACI KULLANAN İKİ ÜLKEDEN BİRİ”
Yangınlara karşı Cumhuriyet tarihinin en geniş hava ve kara gücünün oluşturulduğu hatırlatılan bültende, 27 uçak 105 helikopter ile bu alanda dünyanın önde gelen hava filolarından birinin kurulduğu bilgisi verildi.
Bültende, 2002’de 73 ton olan su atma kapasitesinin, 2025’te 438 tona yükseldiği belirtilerek, “Dünyada orman yangınlarıyla uğraşta insansız hava aracı kullanan iki ülkeden birisi Türkiye’dir. Ülkemiz, dünyada yalnızca 5 ülkede bulunan yangın idare aracı OTAĞ’a sahiptir.” sözleri kullanıldı.
Envantere giren araçlarla karada da güçlü bir filo kurulduğu aktarılan bültende şunlar kaydedildi:
“1786 arazöz, 2 bin 742 birinci müdahale aracı, 831 iş makinesi halihazırda hizmettedir. 2002 yılında kara aracı sayısı 937 iken, bugün 5 kattan fazla artışla 5 bin 359’a yükselmiştir. 2025 yılında emekli olan 3 bin 690 çalışanın yerine 8 bin 500 yeni işçi alımı yapılmıştır. Orman yangınlarıyla uğraşta araç ve ekipman alımı tasarruf önlemlerine girmemektedir. OGM bu manada muhtaçlık duyduğu araç ve ekipmanları bünyesine katmaktadır.”
“YANGIN TAKIMLARININ HER TÜRLÜ İHTİYACI KARŞILANIYOR”
“Yangınla gayret eden çalışana kâfi fiyat verilmediği”, “Liyakatın gözetilmediği” argümanlarına da yer verilen bültende, yangında vazife alan personellerin, işe alınma evresinde fizik yeterlilik imtihanından geçirildiği, yangın takımlarının yangınla çaba esnasında muhtaçlık duydukları her türlü ihtiyaç, fazla mesai, yolluk ve buna misal özlük haklarının karşılandığı belirtildi.
Yangınla havadan çaba faaliyetleri kapsamında Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı ile yapılan protokoller çerçevesinde helikopter, uçak ve İHA’lardan oluşan 53 hava gücü ile orman yangınlarıyla havadan gayret kapsamında dayanak alındığı söz edilen bültende, ayrıyeten 12 bin 219 asker işçiye yangınla uğraş eğitimi verildiği, muhtaçlık duyulması durumunda ise dayanak alındığı kaydedildi.
Bültende, global ısınma ve iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkeler ortasında Türkiye’nin de yer aldığına dikkati çekildi.
Türkiye’de 25 Temmuz’da sıcaklık rekoru kırıldığı anımsatılan bültende, yüksek sıcaklık, düşük nem ve şiddetli rüzgarın yangın riskini arttırdığına işaret edildi.
Önceden yangına hassas yerler ortasında olmayan Güney Marmara, Batı Karadeniz ile Ege Bölgesi’nin iç bölümlerinde büyük yangınlarla karşılaşıldığı belirtilen bültende, şunlar tabir edildi:
“Bu yeni süreçte, yangına hassas orman alanlarımız tekrar değerlendirilmiş olup, kimi yörelerimiz 1. Derece yangına hassas olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu yeni değerlendirmeyle birlikte 1. Derece yangına hassas ormanlarımızın oranı yüzde 55’ten yüzde 64’e çıkmıştır. Hava ve kara araçlarının konuşlanması, yeni birinci müdahale merkezleri oluşturulması bu yeni durumda gerçekleştirilmiştir. Başka yandan, OGM bünyesinde Havacılık Daire Başkanlığının kurulması, dünyada İHA kullanan 2 ülkeden biri olmamız, yapay zeka tabanlı karar dayanak sistem üzere yeniliklerle bu yeni duruma hazır hale gelinmiştir.”
“REKOR SICAKLIKLAR GÖRÜLDÜ”
Bültende, yılın birinci yarısında dünya genelinde yaklaşık 102 milyon hektarlık alanın yangınlardan etkilendiği bu alanın yarısından fazlasının da Afrika’da yer aldığı bilgisi verildi.
Avrupa ve Akdeniz bölgesinde, yılın ikinci yarısında rekor sıcaklıkların görüldüğü ve bu durumun yangınların yaygınlaşmasında tesirli olduğu tabir edilen bültende, Silopi’de 50,5 derece ile tarihi sıcaklık rekorunun kırıldığı hatırlatıldı.
Bültende, Avrupa Orman Yangın Bilgi Sistemi (EFFIS) datalarına nazaran, Avrupa’da yılın birinci yarısında orman yangınlarından etkilenen alanın 227 bin ila 237 bin hektar olarak ölçüldüğü, bu ölçünün son 19 yılın ortalaması olan 131 bin hektarın neredeyse iki katı olduğu bilgisi verildi.
Türkiye’nin Akdeniz neslinde yer alan ülkeler ve orman varlığı yüksek olan ABD ve Kanada üzere ülkelerle karşılaştırıldığında, yanan alanların toplam orman varlığına nazaran oranında daha güzel durumda olduğu belirtilen bültende, EFFIS Raporu ile ülkelerin kendi resmi açıklamalarından derlenen bilgilere nazaran 2020-2024 yıllarını kapsayan müddette, orman varlığına nazaran yanan alanların oranı sırasıyla şu halde sıralandı:
“Fransa yüzde 0.11, Türkiye yüzde 0.17, İspanya yüzde 0.40, İtalya yüzde 0.74, ABD yüzde 0.84, Yunanistan yüzde 0.94, Portekiz yüzde 1.15, Kanada yüzde 1.59.”
