Devasa bir nefret yumağı
Müjde Işıl – ‘90’lar birtakım açılardan olağanüstü bir dönemken kimi açılardan da acıların katmerlendiği bir vakitti. Solingen katliamı da o acıların başında geliyor. 1993’te Almanya’nın Solingen kentinde ırkçılar tarafından meskenleri yakılan ve beş ferdini kaybeden Genç ailesinin trajedisi dün üzere hafızalarımızda (unutamadığımız Madımak katliamı da birebir yıldı). Mehmet Akif Büyükatalay yazıp yönettiği ve prömiyerini Berlin Sinema Festivali’nde yapan sineması “Histeri”de Solingen’de yaşananları bugüne evriltip ırkçılığın farklı yüzlerini sorguluyor.
Türk asıllı direktör Yiğit, Solingen katliamını tekrar canlandırıldığı bir sinema yönetiyor. O sahnenin çekiminden sonra figüranlar sette yanmış bir Kuran buluyor. Bir mülteci kampında kalan Müslüman göçmenlerden oluşan figüranlar, sette gerçek Kuran’ın yakılmış olmasını dine hakaret olarak nitelendiriyorlar. Sinemada stajyerlik yapan genç Elif’in yaptığı bir kusur da eklenince olaylar çığırından çıkıyor.
Mehmet Akif Büyükatalay’ın inancı ve aşkı ortasında kalan bir gencin öyküsünü anlattığı “Oray”, 2019’da Berlin Sinema Festivali’nde En Düzgün Birinci Sinema seçilmişti. Bu sene Berlin Sinema Festivali’nin Panorama kısmında En Düzgün Avrupa Sineması seçilerek Europa Cinemas Label Ödülü’nü kazanan ve ikinci uzun metrajı olan “Histeri”de tekrar ikilemler üzerine kuruyor kıssasını Büyükatalay. Lakin bu sefer çok katmanlı, çok dinamik ve çok eleştirel bir bakışla…
Sansür mekanizması
Hikâyenin üç tarafı var: Türk asıllı Alman sinemacı Yiğit ve üretimci partneri Lilith, onlara hayran stajyer Elif, üç Müslüman göçmen figüran. Sette gerçek Kuran’ın yakılması sinemacı çift ile göçmenleri karşı karşıya getiriyor. Yiğit, dine saygısızlıkla suçlanıyor. Elif, kendisine emanet edilen anahtarı ve sinema kayıtlarını kaybediyor ancak bunu çaktırmayıp telafi etmek için tahlil bulmaya çalışıyor. Müslüman göçmenler ise reaksiyonlarında haklı olduklarına inanıyor. Her birinin öfkesi nihayetinde herkesin birbirini suçladığı devasa bir nefret yumağına dönüşüyor.
Büyükatalay senaryosunda üç tarafın bakış açısını katman katman anlatıyor. Sinemacı çiftin sanatsal özgürlük olarak yorumladıkları durum, giderek sansür sistemine dönüşüyor. Günah keçisi olarak ilan edilen göçmenler ise kendilerini korumaktan öteki dermanları olmadığının farkındalar. Baba tarafından Türk olan Elif ise yanlışına karşın bu keşmekeşin içindeki en pak kişi. İnsanların niyetlerinin farklı olduğunu anladığında, sanata ve etrafına karşı inancını yitiriyor. Göçmen nüfusun ağır olduğu Almanya’da ırkçılığın her sınıfta devam ettiğini, bunun sansür düzeneğini beslediğine dikkat çekiyor Büyükatalay “Histeri”de.
Film bir yandan masumiyet-suçluluk, inanç-inançsızlık, sansür-özgürlük ortasındaki ince çizgiye parmak basarken bir yandan da yeni ipuçlarıyla sıkı bir tansiyon duygusu inşa ediyor. Finali ise kara mizah biçiminde ve bir nevi kâbus üzere düşünülmüş fakat sinemanın genelinin tartısını yansıtamıyor. Yeniden de seyirciyi şaşırtma gayesine ulaşıyor. Elif’i canlandıran İhtilal Lingnau ile Aziz Çapkurt ve Serkan Kaya’nın başı çektiği oyuncu takımı çok başarılı.
