Çocuk failler için örnekler inceleniyor
Ayşegül Kahvecioğlu – İstanbul’da Ahmet Minguzzi, Ankara’da Hakan Çakır cinayetlerinde olduğu üzere evvelki gün İzmir’de iki polisin şehit olduğu saldırıyı da 16 yaşında bir çocuk gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, evvelki akşam kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, organize hata şebekeleri, terör örgütleri ve sokak çetelerinin çocukları bilhassa gaye aldığına işaret ederek “Bu sorunu el ele vererek çözmek zorundayız” dedi. Hükümetin daha fazla kronikleşmeden sorunun üzerine gideceğini kaydetti. İzmir saldırısı ve Erdoğan’ın açıklaması sonrası “suça sürüklenen çocuklar” düzenlemesi tekrar gündem olurken, AK Parti, bu bahiste dünya örneklerini mercek altına aldı.
Farklı örnekler var
Uluslararası hukuk, çocuk failin cezalandırılmasında minimum eşiğin en az 12 yaş olmasını kaide koşuyor.
■ Fransa: Çocuğun “doğruyu yanlıştan ayırt edemediği” gerekçesiyle ceza alt hududu 13 yaş olarak belirlenirken, 13-17 yaş ortasındakiler çocuk mahkemelerinde “eğitim” vurgulu cezalarla yargılanabiliyor.
■ Almanya: 14 yaşın altındaki çocuklar cezai olarak sorumlu tutulamıyor. 14-17 yaş ortasındakiler çocuk mahkemelerinde yargılanabilirken, mahkemelerin “olgun olmadığını” tespit ettiği 18-21 yaşındaki bireylerin de çocuk olarak yargılamasına müsaade veren özel bir karar bulunuyor.
■ Hollanda: 23 yaşına kadar herkes “çocuk” olarak yargılanıyor.
■ İsveç: Cezai sorumluluk yaşı 15. Bu yaşın altındaki çocuklar hakkında dava açılmazken, toplumsal hizmetler “çocuğun rehabilitasyonu” sürecine müdahil oluyor. 15-17 yaş ortası gençler ise olağan mahkemelerde yargılanıyor lakin özel çocuk prosedürleri kapsamında ceza alıyor.
İki ülke katı
■ ABD: Tüm eyaletler, bir çocuğun önemli cürümler kelam konusu olduğunda yetişkin mahkemesine nakledilmesine müsaade veriyor.
■ İngiltere: “İşlediği fillin hukuka alışılmamış olduğunu bilebileceği hâllerde” 10-13 yaş ortası çocukların cezai sorumluluğunun olduğu kabul ediliyor. 14-17 yaş ortası çocuklar için ise “tam sorumluluk” öngörülüyor.
İndirim oranı azaltılabilir
AK Parti’nin üzerinde durduğu modele nazaran ise, 15-18 yaş ortası çocuklara işledikleri kabahat karşılığında uygulanan cezalarda çocuk “indirimi” oranının azaltılabileceği; böylece cezada artırım sağlanabileceği bedellendiriliyor. Ayrıyeten ceza ertelemeleri, kararın açıklanmasının geri bırakılması üzere başlıklarda alt ve üst hudutlarda değişiklik yapılabileceği tabir ediliyor. Suça sürüklenen çocukların aileleriyle ilgili yaptırımların da ağırlaştırılması gündemde.
