Casusların yolu İstanbul’dan geçer
Müjde Işıl – Yeniden çevrimlere doymayan sinema bölümünde bu sefer 44 yıl öncesine geri dönüyoruz. Kelam konusu imal “Amatör”. Robert Littell’in 1981 tarihli tıpkı isimli romanından uyarlanan ve tıpkı yıl çekilmiş, Kanada üretimi tansiyon sineması. Charles Jarrott’ın yönettiği sinemanın başrollerini John Savage ve Christopher Plummer paylaşmış. 2025 model “Amatör”ün yönetmeni James Hawes, senaristleri Ken Nolan ve Gary Spinelli. CIA’de çalışan Charlie Heller isimli deşifre uzmanının, eşini terör atağında kaybedince, kendi başına intikam eforunu anlatıyor.
Yeni sinemada, Soğuk Savaş devrinde geçen orjinal öykü, bugünün dünyasına ve teknolojisine adapte edilmiş. Her yeri gözleyen kameralar, cep telefonları vs. Lakin biçim olarak casus ve intikam sinemalarının klasik yorumuna sadık kalınmış. Yakın tarihli, örneğin Liam Neeson’ın sinemaları ve hatta John Wick serisi üzere intikam kıssalarının kan banyosu ve dövüş gösterisi usulünün tersine çok sakin bir üsluba sahip. Bunun iki nedeni var. Birincisi, başkahramanın içe kapanık ve şiddetten uzak biri olması. Charlie Heller, benzeri kıssalar içinde kolay kolay korkak olarak yaftalanabilecek bir karakter aslında. Sinema, onun yürekle harekete geçmesini bilek kuvvetine değil, 170 IQ’luk zekâsına bağlıyor. Heller’ın silah kullanmayı beceremeyeceğini ve öldürme kapasitesi olmadığını anladıktan sonra izlediği akılcı tahliller, intikamın şiddet dolu doğasıyla vicdani hesaplaşmasının da simgesi oluyor. Sinemanın klasik lisanının bir öteki öne çıkan nedeni ise Heller’ın yas hissini yansıtma gayreti. Pastel tonlarıyla Heller’ın içindeki kasvet öne çıkarılıyor.
Trump’a benzeyen müdür
Peki, bu usul eksiksiz çalışıyor mu? Klasik sinema usulü, hikayeyi kusursuz kurarsanız süper halde işler. Fakat “Amatör”ün senaryosunda önemli mantık hataları var. Çete lideri kadının evinde hiç kamera olmaması, cep telefonuna hatırlatma kaydedilen çağda masa takviminde aktiflik işaretlemek, İspanya’dan İstanbul’a hiç yakalanmadan ışınlanabilmek üzere türlü türlü mantık kusurları mevcut. Sinemanın bir öteki handikabı ise akılda kalıcı ve güzel çekilmiş bir takip/çatışma sahnesinin olmaması. Başkahramanının şiddete uzaklığı öne çıkarılmak istense de sonuç neredeyse tekdüzeliğe varmış. ABD’nin derin devletiyle hesaplaşması (Holt McCallany’nin canlandırdığı müdürün Trump’a benzerliği gözlerden kaçmıyor) ise bu tekdüzelikten ötürü etkileyici bir çatışmaya dönüşemiyor.
Bu sefer mahzun eş
Filmin çekim yerlerinden biri de İstanbul. Çoğunlukla Eminönü bölgesinde yapılan çekimlerde oryantalist bakıştan kaçınılmış. Dar sokakları, köprü trafiği ve gece çekimleri ile İstanbul, karakterin sıkışmışlığına eşlik etmiş. Lakin iki saatlik mühletin en fazla beş-altı dakikasında yer alıyor kadim kent.
Daha evvel son Bond sineması “No Time to Die/Ölmek İçin Vakit Yok”ta 007’nin düşmanını canlandıran Rami Malek bu sefer mahzun, içine kapanık eş rolünde pek inandırıcı. Laurence Fishburne yardımcı rolde göründüğü sahnelerde tartısını hissettiriyor. Sinemanın bayanlardan oluşan yardımcı takımı oldukça başarılı. Rachel Brosnahan (eş Sarah), Julianne Nicholson (CIA direktörü) ve Caitriona Balfe (İstanbul’daki Rus ajanı) erkek hükümran intikam hikayesinden en çok akılda kalanlar. Üç bayanın da başkahramanın bir nevi kurtarıcısı olması, senaryonun en olumlu taraflarından.
