‘Betonun içine ahlak katmak zorundayız’
Türkiye, coğrafik yapısı nedeniyle bir sarsıntı ülkesi. Bu hayati mevzuyu, mimarlık ve onarım alanında uzman, kültürel mirasa verdiği kıymetle tanınan Mimar Sinan Genim ile konuştuk. Genim, “Depremi önleyemeyiz, fakat yanlışsız kent planlaması, dürüst yapı kontrolü ve sorumlu bireylerle yıkımı önleyebiliriz. Betonun içine çokca da ahlak katmak zorundayız” diyor. Sinan Genim’e nazaran, yıkımın büyüklüğünü belirleyen sadece fay sınırları değil, plansızlık, denetimsizlik ve insan eliyle yaratılan ihmaller zinciri. Genim, kent plancılarından belediyelere, mühendisten ustaya kadar herkesin bu tabloya katkı sağladığını belirtiyor. Sarsıntılardan sonra en çok mühendislerin ve sarsıntı uzmanlarının konuştuğunu, lakin işin temel başındaki kent plancılarının sessiz kaldığını tabir eden Genim, “Depremden sonra herkes konuştu ancak bir tane kent plancısı çıkıp da ‘Biz bu planları yanlış yaptık’ demedi. Meğer felaket en başta burada başlıyor. Kent plancısı, yapılaşmanın nerede ve nasıl olacağını belirler. Sen tabanı zayıf, sıvılaşmaya açık bir bölgeye 8-10 katlı bina yapılmasına müsaade verirsen, bu cinayet planlamaktır. Kent planlaması yanlışsız yapılmadıkça, ne kadar sağlam bina yaparsan yap, çöker. Zira temel yanlış atılmıştır” diye konuştu.
‘Denetim kağıt üstünde’
İmar planlarının uygulanmasından yapı ruhsatlarının verilmesine kadar tüm süreçlerde belediyelerin büyük sorumluluğu olduğunun altını çizen Genim, kontrol eksikliğinin can kayıplarını artırdığını da belirterek, “Yıkılan yapıların büyük kısmı ruhsatlı, onaylı, projeli. Pekala neden yıkılıyor? Zira belediyeler yalnızca kâğıt üzerinden denetliyor. Uygulama alanda denetim edilmiyor. Betonun nasıl döküldüğü, demirin nasıl yerleştirildiği kimsenin umurunda değil. Kontrol yoksa, ruhsatın da bir manası kalmaz” dedi.
‘İmkan yoktu ahlak vardı’
Genim, yaşanan yıkımın temelinde sadece mühendislik kusurlarının değil, daha derin bir ahlaki çöküşün bulunduğunu da lisana getirerek şunları aktardı: “Eskiden imkan azdı lakin ahlak vardı. Artık her şey var lakin kimse yaptığı işe hürmet duymuyor. Mühendis hesap yapıyor ama denetim etmiyor. Müteahhit işi alıyor lakin malzemeyi eksik ve yanlış kullanıyor. Usta işini süratli bitirmek için kuralları hiçe sayıyor. Sonra bina yıkılınca ‘Deprem çok büyüktü’ diyorlar. Hayır. Bizi yıkan sarsıntı değil, bu zihniyet ve ahlaki zafiyettir.”
‘Disiplin yoksa bina çöker’
Güvenli kentler kurmanın birinci adımının insanı yetiştirmek olduğunu vurgulayan Genim, tahlilin eğitimde ve toplumsal şuurda yattığını altını çizerek, “Önce insanı eğitmeliyiz. Ahlaklı, işine hürmet duyan, sorumluluk sahibi bireyler yetiştirmeliyiz. Profesörü dürüst olmayan bir ülkede ustadan dürüstlük beklenemez. Üstten aşağıya bir dönüşüm gerekir. Bir bina yalnızca mühendislik hesabıyla yapılmaz, o hesapları yapanın vicdanı, ahlakı, disiplini yoksa o bina çöker. Bu kadar basit” dedi.
‘Yıkıcı tesirini azaltabiliriz’
Türkiye’nin bir zelzele ülkesi olmasının değiştirilemez bir gerçek olduğunu hatırlatan Genim, şunları söyledi: “Depremi önleyemeyiz. Lakin onun yıkıcı tesirini azaltabiliriz. Bunun yolu hakikat kent planlamasından, dürüst yapı kontrolünden ve sorumlu bireylerden geçer. Biz hâlâ altı su dolu tabana 10 katlı bina dikiyoruz. Hala doğalgaz getirdik diye terk edilen bodrum katlarını içler açısını haline görmezden geliyoruz rutubetten demirler paslanıyor, kolonlar dağılıyor haberimiz yok. Beşerler beni konutlarına çağırıyor, evvel bodrum katına bakıyorum. Sıvalar dökülmüş, demirler paslı. Üst katlardaki lüks birbiri ile yarışıyor. Bu, ayağı kırık bir adamlın maraton koşması üzere. Lakin hala kimse aklı başında, gerçekleri lisana getirecek biçimde teklifler geliştirmiyor. Ne yazık ki birtakım bilim insanları tahlil üretmek yerine insanlarımızı korkutmayı beceri sanıyor.”
Genim’e Hayat Uzunluğu Muvaffakiyet Ödülü
Bu yıl ‘edebiyat dönüştürür’ mottosuyla gerçekleştirilen 5’inci Memleketler arası Kahramanmaraş Şiir ve Edebiyat Günleri, ödül merasimiyle sona erdi. Mehmet Akif Ersoy Kültür Merkezi’nde düzenlenen merasimde Hayat Uzunluğu Muvaffakiyet Mükafatı M. Sinan Genim’e, Şiir Mükafatı İbrahim Nasrallah’a, Hikaye Mükafatı Mukadder Gemici’ye, Roman Mükafatı Sadık Yalsızuçanlar’a, Çocuk Kitabı Mükafatı Özkan Öze’ye, Mecmua Mükafatı Hece/Hece Öykü’ye, Heyet Özel Mükafatı Ali Avgın’a ve Fikir Mükafatı Alev Erkilet’e takdim edildi.
