Albümler maziye mi karışacak?

Melisa Vardal – Müzik dünyası değişiyor, dönüşüyor. Evvelce albümler bütünsel bir öykü anlatır, biz de o öykünün içinde kaybolurduk. Müzikleri sırayla dinler, her birinin albümün bütününe nasıl katkıda bulunduğunu keşfederdik. Lakin günümüzde bu durum giderek değişiyor. Sanatkarlar artık albüm yerine tekli kesimler, yani single’lar yayınlamayı tercih ediyor. Pekala bu değişimin sebebi ne? Müzik eleştirmenleri Suzan Somalı Sönmez, Naim Dilmener ve Mehmet Tez bu soruyu yanıtlıyor, müzik dünyasının bu yeni tertibine ışık tutuyor. Bakalım, onlara nazaran sanatkarlar neden single yayınlamayı tercih ediyor?

‘Dinleyici profili değişti’

Kişisel olarak, ben hâlâ albüm dinlemeyi seviyorum fakat natürel müzik kesimi de dinleyici profili de yıllar içinde çok değişti. Albüm yayınları tarihî olarak sanatkarlar tarafından değil, müzik yayıncıları tarafından yönlendirilir. Plak şirketlerinin gayesi para kazanmaktır. Ayrıyeten, kimse bir müziğin yayınlanmadan evvel hit olup olmayacağını kesin olarak bilemez. Hem sanatkarlar hem de plak şirketleri başarılı müzikler yapmaya çalışır. Lakin sanatkarlar için muvaffakiyetin ölçüsü farklıdır. Beğendikleri bir şey yaratmak, bunu paylaşmak ve bunu beğenen hayranlar bulmak isterler. Geçmişte, bir kümenin yahut müzikçinin bir single yayınlamak için kontrat imzalaması ve hit olursa daha uzun vadeli bir mukaveleye imza atması gerekiyordu. Günümüzde, bir şarkıyı yayınlamak için kesinlikle bir plak şirketiyle münasebet kurmak gerekmiyor. Sanatkarlar dijital platformlara müzik yükleyerek hayran kitlesi oluşturabiliyorlar, hatta ferdî toplumsal medya hesapları bile bunun için kâfi olabiliyor. Çevrimiçi satışların ve stream’in ortaya çıkışından bu yana, albümler tekli olarak ele alınıyor. Bir albümün tamamını satın almak yerine, tek tek modüllerini satın almak artık mümkün. Lakin, dinleyicilerin yalnızca en sevdikleri müzikleri satın alıp geri kalanına prestij etmemesi sebebiyle eskiye oranla daha az albüm satışı gerçekleşiyor.

‘Günümüzün mecburiyeti bu’

Naim Dilmener Albüm yerine single yani tek tek müzik çıkarmak bir müzisyen, müzikçi, prodüktör ya da firma seçimi değildir. Müziklerin tek tek yayınlanması günümüzün mecbur ettiği bir şeydir. Sebepleri de şunlardır: Her şey çok süratli tüketildiği için albüm yayınlamak büyük risk oldu. İçinden bir iki müzik dinleniyor, sonra da unutuluyor. Masrafı çok ve birçok ziyan oluyor… Bunun yanında dijital platformlar albüm değil müzik temelli. Bu en büyük sebep aslında. Dijital platformlar müzik dinleme alışkanlıklarımızı büsbütün değiştirdi; onların seçtikleri dinleniyor daha çok ve onlar da müzik temelli çalışıyorlar.

‘Sistem artık albüm formatına uygun değil’

Mehmet Tez Günümüzde müziğin dijital platformlar üzerinden dağıtılıyor ve tanıtımın büyük kısmının toplumsal medya üzerinde gerçekleşmesi hem pop müziğin hem de dinleyicinin alışkanlıklarını etkiledi. Albüm sanatsal ve ticari olarak sürdürülebilir bir format olmaktan uzaklaşırken gelişmeler sanatkarları müziklerini single’lar, yani tekliler olarak piyasaya çıkarmaya mecbur bırakıyor. Dijital dağıtım sistemi her hafta algoritmik listelerini beslemek için yeni kesimlere muhtaçlık duyar. Teklif ya da tipe ya da ruh hâline odaklı listelerin kimi haftalık kimi aylık frekanslarda güncellenmesi gerekir. Bunun yanında ferdî teklif listelerinin devamlı yenilenmesi lazımdır. Bunlar olmazsa kullanıcıların esere bağlılığı düşer, bu da müziklerin daha az dinlenmesi demektir. Bu listelerde her hafta yeni gereçlerle varlık gösteremeyen bir sanatkarın hayatına devam etmesi imkânsızdır. En büyük isimler bile bunu yapmadıkları takdirde birkaç ay içinde unutulurlar. Bütün bu sistem 1970’lerde yeterlice barizleşen ‘albüm’ formatına artık pek uygun değil.