Evlilikten uzun boşanmalar var!
Çiğdem Yılmaz – Türkiye’de boşanmaların sayısı her yıl artarken, davaların tamamlanma mühleti de giderek uzuyor. TÜİK datalarına nazaran son bir yılda boşanma oranları yükseldi, lakin yargı sistemindeki iş yükü ve mahkemelerdeki yoğunluk nedeniyle davaların sonuçlanması ortalama 5 yılı buluyor. Hukukçular ve psikologlar, uzun süren boşanma davalarının sırf tüzel değil, birebir vakitte ruhsal ve toplumsal bir sorun haline geldiğini vurguluyor.
6 yıl sonra AYM’de
Avukat Canan Atabay, uzun süren boşanma davalarının tarafların ömrünü direkt etkilediğini belirterek, “2015’te açtığımız bir dava 6 yıldan fazla sürdü. Bu süreçte müvekkilim evliliği sona ermediği için birçok hak kaybı yaşadı. Biz de hem uzun yargılama hakkının hem de evlenme hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurduk. Fakat AYM kararları da 12 yılı buluyor” dedi.
‘17 yıl süren dava var’
Atabay, incelediği bir belgede bir boşanma davasının 17 yıl sürdüğünü, bu müddette 12 yıl boyunca kararın bildirim edilemediğini aktardı. Evvelce sadece nafaka yahut tazminat istikametinden istinafa gidildiğini, bugün ise boşanma kararının da üst mahkemeye taşındığını, bu nedenle davaların yıllarca sürdüğünü söyledi. Boşanma davalarının uzamasının nedenlerine değinen Atabay, kâfi sayıda aile mahkemesi bulunmadığını, yargıçların ihtisaslaşmadığını ve sadece aile davalarına bakan uzman hakimlerin olmadığını belirtti. Ayrıyeten mahkemelerde kalem işçisinin yetersizliği, duruşma aralıklarının aylar sonrasına verilmesi ve en kolay bir evrakın bile lokal mahkemelerde yıllara yayılması süreci uzatıyor. İstinaf ve Yargıtay etaplarının da uzun sürdüğünü vurgulayan Atabay, tüm bu nedenlerle boşanma davalarının 5 yıldan evvel tamamlanamadığını lisana getirdi.
‘Kadınlar daha çok mağdur oluyor’
Avukat Süreyya Kardelen Yarli, çekişmeli boşanmalarda şiddet, nafaka ve velayet taleplerinin incelenmesi gerektiği için sürecin uzadığını belirtti. Yarli, “Kadınlar açısından uzun yargılamalar ekonomik şiddet ve güvensizlik manasına geliyor. Şiddet gördükleri evliliklerden çıkamıyor, ekonomik bağımsızlıklarını kaybedip yoksulluk nafakasına mahkûm oluyorlar” dedi.
Nafaka çekişmesi
Yarli, nafaka, mal paylaşımı ve velayet gayretinin en büyük çekişme noktaları olduğunu, bu nedenle davaların yıllara yayıldığını söyledi. Yarli, “Uzayan davalar eşleri farklı formda etkilese de bayanların mağduriyeti çok daha derindir. Bayanlar birçok vakit ekonomik bağımsızlıklarını kaybettikleri için yoksulluk nafakası talep ederken, erkekler ise bu süreci nafaka ödememek yahut bayanı yıldırmak için kullanabilmektedir. Çocuklar açısından da uzun süren davalar, ebeveynler ortasındaki çatışmanın ortasında kalmaları nedeniyle ruhsal travmalara yol açmaktadır” dedi.
‘Belirsizlik en büyük yük’
Bloom Psikoloji Merkezi’nden Klinik Psikolog Ayşegül Nezor, “Belirsizlik en büyük yük” diyerek şunları aktardı: “Boşanma birçok insan için hayatın en sıkıntı tecrübelerinden biridir. Lakin kısa müddette tamamlanan bir dava ile yıllarca süren bir dava ortasında ruhsal açıdan büyük fark vardır. Süreç uzadığında en ağır yük belirsizliktir. ‘Acaba dava ne vakit bitecek, hayatım nasıl şekillenecek, çocuklarım ne olacak, ekonomik olarak ayakta kalabilecek miyim?’ üzere sorular zihni daima meşgul eder. Bu belirsizlik, kişiyi denetimsiz ve çaresiz hissettirir, dert bozuklukları, depresyon, uyku sıkıntıları ve bedensel şikâyetlere yer hazırlar.
‘Çocuklar için travmatik’
Çocuklar açısından da durum hayli ağırdır. Zira boşanma sırf bir ayrılık değil, birebir vakitte duygusal, toplumsal ve günlük ömürde pek çok değişimin yaşandığı bir periyottur. Uzayan çatışmalar çocuklarda suçluluk hissine, terk edilme korkusuna, öfke, telaş ve içe kapanma üzere yansılara yol açabiliyor. Okul muvaffakiyetinde düşüş yahut davranış sorunları sıkça görülebiliyor.
Araştırmalar, dava sonuçlandığında ruhsal belirtilerde bariz azalma olduğunu gösteriyor. Yani süreç ne kadar uzarsa ruhsal düzgünleşme de o kadar gecikiyor. Bu yüzden hem yetişkinlerin hem de çocukların ruh sıhhatini koruyabilmesi için davaların makul müddette tamamlanması çok değerli. Lakin bireylerin dayanıklılığını artırmak da mümkün. Aile ve arkadaş takviyesi almak, çatışmadan uzak durmak, sağlıklı hayat alışkanlıkları geliştirmek ve gerektiğinde ruhsal dayanak almak süreci daha sağlıklı kılar.”
