800 yıl evvel yapılmış, Harran’da keşfedildi: Sağlam olarak ele geçirilmesinin büyük değer taşıyor
Harran Üniversitesi Arkeoloji Kısmı ve Harran Ören Yeri Hafriyat Lideri Prof. Dr. Mehmet Önal, AA muhabirine, Kültür ve Turizm Bakanlığının finansmanı, Şanlıurfa Valiliği ve Büyükşehir Belediyesinin dayanağıyla “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında ören yerindeki arkeolojik hafriyat çalışmalarının sürdüğünü belirtti.
Dünya tarihinde Harran’ın değerli bir bilim ve yerleşim merkezi olarak ön plana çıktığını söz eden Önal, yaklaşık 800 yıl evvel Moğol istilası sırasında tarihi kentin yağmalanıp yıkıldığını hatırlattı.
Önal, Harran Ulu Mescidi’nin kuzeyinde yer alan kalıntılarda tarihi aydınlatacak çok sayıda yapıtla karşılaştıklarını anlattı.
Buluntuların gerekli bilimsel çalışmaların akabinde ziyaretçilerin beğenisine sunulmasının planlandığını aktaran Önal, antik kaynaklardan bölgede 5 medrese olduğunu bildiklerini ve bunlardan birincisindeki hafriyat çalışmalarında büyük basamak kaydettiklerini söz etti.
“BAKLAVA DİLİMİ DESENLİ”
Tarih boyunca ekmeğin insan hayatında yeri olduğuna değinen Önal, günümüzde de ekmek ve türevlerinin imalinde çeşitli kalıpların kullanıldığını söyledi.
Harran Medresesi kısmı kazılarında ekmek kalıbı bulduklarını söz eden Önal, yaklaşık 40 santimetre çapındaki bulgunun sağlam olarak ele geçirilmesinin büyük kıymet taşıdığını lisana getirdi.
Süslemeli olan tarihi yapıtın o devir yapan kişinin de imzasını ve sanat anlayışını ortaya koyduğunu belirten Önal, şunları kaydetti:
“Bilimin, matematiğin, astronominin, geometrinin, tıbbın, ideolojinin ve teolojinin eğitiminin verildiği bu medreselerin tarihte değerli bir yeri vardır. Bu yıl medrese kazımızda tonozlu odaların bulunduğu yerde tandırlar ele geçti. Bu tandırların yanı başında eserimizi bulduk. Pişmiş topraktan yapılmış üzerine güya baklava dilimi desenleri kazınmış bu yapıtın ekmek kalıbı olarak kullanıldığını tespit ettik. Günümüzden 800 yıl evvel yapılmış bir ekmek kalıbı olmalı. Mühür biçiminde de söz edilse de kalıp daha hakikat söz olur. Ekmeğe biçim vermek, inançlı olduğunu belirtmek ve daha âlâ pişmesini sağlamak için ekmek kalıpları tarih boyunca kullanılmıştır. Pompei’de de dilimli kalıp desenli, hatta sahibinin isminin yazıldığı pişmiş ekmekler bulundu. Birinci kez buğdayın toprakla buluşturulduğu belirtilen Harran’da da bu baklava desenli ekmek kalıbının bulunması ekmek kültürünün zarifliğini göstermesi açısından değerlidir. Anılan bezeme günümüz Urfa pidesindeki ‘kabartma pide’ desenine benzemektedir. Çeşitli bezemeleri olan ekmek kalıpları günümüzde de ekmekçilikte ve pastacılıkla yaygın olarak kullanılmaktadır.”
