Pamuk üretimi 3’lü kıskaç altında
Duygu Erdoğan – Pamukta eylülde hasada hazırlanan üreticiler üç farklı tarafta yaşadıkları zorluklarla pamuk üretimini giderek azaltıyor. İklim temelli problemlerle oluşan kuraklık üretimi vurdu. Artan maliyetler ve buna karşılık sabit kalan takviye primi fonksiyonunu yitiriyor. Dokumacılık başta olmak üzere global talepteki daralma hammadde piyasasını derinden sarsıyor. Buna karşılık çok uzun yıllardır pamuk üretimiyle uğraşan çiftçiler ekimine devam etse de üretim, paha olarak karşılık bulamıyor. Endüstriciler ise, Türkiye’nin stratejik bir eseri olarak pamukta bu güçlü periyotların çiftçi açısından daha güzel atlatılması için bir planlama teklifinde bulunuyor.
‘Su idaresi ertelenemez’
Ulusal Pamuk Konseyi Başkanı Fevzi Çondur, pamuk üretiminin yalnızca çiftçilerle sonlu olmadığını, tarım, sanayi ve ihracatı kapsayan geniş bir süreç olduğunu vurgulayarak, tüm paydaşların ortak meselelerle karşılaştığını ve dalda sürdürülebilirlik için kapsamlı adımlar atılması gerektiğini söyledi. İklim değişikliğinin tarım üzerindeki yıkıcı tesirlerine dikkat çekerek bilhassa son yıllarda giderek artan kuraklık nedeniyle pamuk üreticilerinin önemli randıman kayıplarıyla karşı karşıya kaldığını vurgulayan Çondur, “İklim kaynaklı su yetersizliği, üretim planlamasını imkânsız hale getiriyor. Sulama maliyetleri artarken, suya ulaşamayan üretici pamuk ekmekten vazgeçiyor. Bu sırf bir ziraî sorun değil, birebir vakitte kırsal kalkınma ve ekonomik istikrar sorunudur” dedi.
Pamuk üretiminin iklim değişikliğinden en fazla etkilenen alanlardan biri olduğunu vurgulayan Çondur, ziraî sulama altyapısının bölgesel gereksinimlere uygun biçimde süratlice yenilenmesi gerektiğini tabir etti. Çondur, “Sürdürülebilir pamuk üretimi için su idaresi artık ertelenemez bir bahistir. İklim kurallarına ahenk sağlayan bütüncül stratejiler geliştirilmezse, yaşanan kayıplar sırf üreticiyle sonlu kalmaz; ülke iktisadı de önemli halde etkilenir” dedi.
‘Rekabet avantajı kayboldu’
Türkiye’nin lokomotif bölümü hazır giysi ve tekstildeki global meseleler da hammadde pamukta talep yetersizliğini beraberinde getiriyor. Maliyet artışları ve yüksek enflasyon ile düşük döviz kuru nedeniyle sıkıntıların tahlil sürecinin de uzadığını belirten İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı İrfan Özhamaratlı, “Küresel talebin düzelmemesinin yanı sıra rekabetteki avantajımızı da kaybettik. Firmalar ya maliyetlerle istikrarlı bir fiyata satacak ki o vakit alıcı fiyatı yüksek bulur, ya da kârsız hatta ziyanına satarak kapasiteyi kullanacak. Şu anda yapılan ikincisi. Yani bu sürdürülebilir olmak yanı sıra üretimin ve istihdam geleceği için değerli bir tehdit” diye konuştu.
Yakın devirde bir güzelleşme beklentisi öngörülmediğini vurgulayan Özhamaratlı, “Ancak pamuk Türkiye iktisadı için vazgeçilmez bedelde bir eserdir. Bu sıkıntı devirde üreticiyi koruyacak, çiftçinin üretimden vazgeçmesine mani olacak önemli tedbirler alınmalıdır” dedi.
‘Üretim düşüşü sürecek’
Türkiye’de pamuk üretimi bilhassa 2011’den itibaren artan bir döngüye girmiş, paydaşları Türkiye’nin pamukta yeterlilik düzeyini yüzde 70’e kadar çıkarmıştı. 2015/16 döneminde bir ölçü düşük üretimi karşılık 2022’ye kadar yaklaşık 10 yıl bu üretim devam etmişti. Fakat bilhassa koronavirüs pandemisi akabinde global ekonomilerdeki zorlanma, dokumacılık ve hazır giysideki talep yetersizliğiyle birlikte alımları ve fiyatı düşürdükçe çiftçiyi de farklı eserlere yöneltti. 2023’te bu vakte kadarki taban noktayı gören üretimde yakın vakitte bir toparlanma öngörülmüyor.
‘Kritik önemde’
Artan girdi maliyetlerinin de üreticiyi zorladığını aktaran Fevzi Çondur, pamuk üreticileri için fark ödemesi dayanağının üretim planlamasında kritik bir rol oynadığını belirtti. 1.60 kuruş olarak uygulanan dayanak priminin her yıl maliyetler ölçüsünde artırılarak üreticiye dayanak olunması da talep ediliyor.
