Mutabakat yoksa müdahale var

HANDE ATILGAN / ASENA YATAĞAN- Yeni Şam idaresi, memleketler arası arenada büyük ölçüde takviye elde ederken, içeride “ademimerkeziyetçi” talepler, bütünleşmeyi riske sokuyor. Ana omurgasını PYD/YPG’nin oluşturduğu SDG denetimi altındaki Haseke’de, ayrılıkçı isimlerin iştirakiyle “ademimerkeziyetçi” devlet fikrinin konuşulduğu bir konferans düzenledi. Konferansın sonuç bildirisinde, “merkezi bir devlet yerine ademimerkeziyetçi bir sistemin kurulması” daveti yer aldı.

Görüşme iptal

Şam yönetimi bu teşebbüse reaksiyon gösterdi. Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir hükümet yetkilisi, müzakerelerin “meşru adresi”nin Şam olduğunu tabir ederek, ülkenin kuzeydoğusundaki gelişmelerin ulusal bir iradeyi temsil etmediğini lisana getirdi. Ayrılıkçı şahısların ağırlanmasını, 10 Mart Mutabakatı’nın açık bir ihlali olarak pahalandıran yetkili, konferansın müzakere sürecine ziyan verdiğini, Paris’te SDG ile yeni görüşmelere katılmayacaklarını belirtti.

Yetkili, devletin yapısına ait rastgele bir vizyonun dayatılmasını kesin bir lisanla reddettiklerini, bu yapının lakin kalıcı bir anayasa ve tüm Suriyelilerin iştirakiyle gerçekleştirilecek referandum yoluyla belirlenebileceğinin altını çizdi. Yetkili, konferansın “Kandil’den talimat alan aşırılıkçı Kürt akımlarınca Suriyeli Araplara karşı yürütülen sistematik demografik değişim siyasetlerine bir kılıf” olduğunu söyledi.

Türkiye’nin yaklaşımı

Milliyet’e gelişmeleri pahalandıran güvenlik kaynakları ise SDG’nin ayak dirediğini belirterek, kelam konusu konferansı etnik ve dini azınlıklar üzerinden yapılan “tehlikeli bir girişim” olarak nitelendirdi. Öncelikle Suriye Hükümeti’nin yapacaklarına bakılması gerektiğini belirten kaynaklar, ABD’nin takınacağı halin da bundan sonraki gelişmeleri belirleyeceğini söz etti. Türkiye’nin kendisinden dayanak istenmesi halinde yardıma hazır olduğunu belirttiğini tabir eden kaynaklar, Türkiye’nin 10 Mart Mutabakatı’na uyulmasını beklediğini hatırlattı. Kaynaklar, ABD’nin de Suriye alanından sorumlu aktör olduğunu belirterek, “ABD, kelam konusu kümeleri dizginlerse ya da kendi haline bırakırsa zati alanda aşiretler üzerinden öbür bir gerçeklik ortaya çıkacaktır. PYD/YPG’nin son periyotta ABD’nin de reaksiyonunu çektiği anlaşılıyor” değerlendirmesini yaptı.

Yıl sonuna kadar hayata geçecekti

Suriye hükümeti ve SDG ortasında 10 Mart’ta yapılan mutabakatta, sekiz hususta uzlaşı sağlanmıştı. Muahedenin kimi maddeleri şöyleydi:

* Kuzeydoğu Suriye’deki tüm sivil ve askeri kurumlar, Suriye devleti idaresi çerçevesinde entegre edilecek; hudut kapıları, havalimanları ve petrol ile gaz alanları devlet denetimine alınacaktır.

* Bölünmeye yönelik davetler, nefret söylemi ve toplumdaki ayrışmayı körükleyen teşebbüsler reddedilecektir.

* Uygulama kurulları, mutabakatın yıl sonuna kadar büsbütün hayata geçirilmesi için çalışmalar yürütecektir.

UZMANLAR MİLLİYET’E KIYMETLENDİRDİ: ASKERİ ATILIM GELEBİLİR

“Uzmanlar, son tansiyonun akabinde bölgedeki siyasi istikrarları ve memleketler arası aktörlerin durumunu Milliyet’e kıymetlendirdi.

Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi Türkçe Araştırmaları Yöneticisi Ömer Özkızılcık: Bütün Şam aykırısı yapılar bir ortaya getirildi. Ademimerkeziyetçi bir talebin altı çizildi. Bunlar 10 Mart Anlaşması’nın ihlali. Şam’ın aldığı karar YPG’ye, SDG’ye bu formda devam ederse bir müzakere masasının devam edemeyeceği ve bu işin giderek askeri opsiyona hakikat evrileceğini gösteriyor. Şam yaptığı son açıklamada şunu tabir etti; tekrar müzakere olacaksa şayet SDG önemli adımlar atmalı, somut bir yol haritası ortaya koymalı ve görüşmeler Şam’da olmalı. SDG bu stil yaklaşımı devam ettirirse bu sorun Türkiye’nin askeri müdahalesine gerçek evrilebilir.

‘Fiilen devrildi’

Doç. Dr. Murat Aslan (Hasan Kalyoncu Üniversitesi): Şam açısından, PYD yükümlülüklerini yerine getirmediği sürece onlarla resmi seviyede temasta bulunmak, iç ve dış kamuoyuna yanlış bildiriler vermek manasına gelir. Türkiye ise bölgede İsrail ya da öteki bir yabancı güce hizmet eden, silahlı ve otonom bir yapıyı ulusal güvenliğine tehdit olarak görüyor ve gerekirse askeri müdahaleyi gündeme alıyor. PYD’nin, Türkiye’nin “Terörsüz Türkiye” yaklaşımını dikkate almadan hareket etmesi, bu müdahale ihtimalini daha da güçlendirir. PYD/YPG’nin oyalayıcı tavrı ve Batılı destekçilerinin tutumları, Şam ve Ankara’yı bu yapı ile müzakere masasından uzaklaştırdı, masayı fiilen devirdi. Bu da daha çok askeri atakların öne çıkacağı bir sürece girildiğini gösterir.

Arkasında kim var?

Dumlupınar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Hüsamettin İnaç: İngiltere’den bir heyet Haseke’ye giderek 400 kişilik bir Kürt topluluğuyla bir toplantı yaptı; federal ya da ademimerkeziyetçi bir yapı hedefledikleri tarafında görüşmeler yapıldı. Fransa’nın bu süreci direkt sabote eden adımları ve İngiltere’nin Haseke’yi kelamda federal bölgenin başşehri üzere pozisyonlandırma gayretleri, Türkiye ile Şam Hükümeti’ni ortak bir duruma yaklaştırdı. Suriye’nin toprak bütünlüğünü ihlal eden ve ulusal bir devlet yapısına dönüşmesini engelleyen adımların gerisinde ABD ve başta Fransa ve İngiltere olmak üzere kimi Avrupa ülkeleri var. Bu gelişmeler, Türkiye’nin güvenlik öncelikleriyle çelişiyor. Olaylar bu biçimde devam ederse, Türkiye’den masanın devrilmesi kıymetine da olsa Suriye’ye bir askeri operasyon çok yakın vakitte gelebilir.

Yayman: Asla bir al-ver süreci yok

AK Parti Genel Lider Yardımcısı ve Ulusal Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Kurulu Üyesi Hüseyin Yayman, toplumsal medyada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Terörsüz Türkiye” gayesiyle şehit yakınları ve gazilere hitaben kaleme aldığı mektubu paylaşarak değerlendirmelerde bulundu. Yayman, “TBMM’de kurulan komite, bu kutlu yolda kıymetli bir eşiğin aşıldığını göstermektedir. Cumhur İttifakı olarak teröre geçit vermeyen, evlatlarımızın huzur ve inanç içinde büyüdüğü, birlik ve kardeşliğin ebediyen baki kaldığı bir Türkiye için uğraşımızı sürdüreceğiz” dedi. Bu sürecin bir “devlet politikası” olduğuna dikkati çeken Yayman, “Partiler üstü olan bu sıkıntı gündelik siyasete alet edilmemelidir. Asla bir ‘al–ver’ süreci yoktur. Şehitlerimizin ruhunu incitecek tek bir adıma dahi müsaade verilmeyecektir” sözlerini kullandı.