Kalpten beyne yayılan kene tehdidi! Justin Timberlake de listede: ‘İlk sinyal yorgunluk’
Betül Yasemin Kökbek / Milliyet.com.tr – Yaz aylarının kaygılı düşü haline gelen keneler, dünya genelinde tesirini artırarak sürdürüyor. Ormanlık alanlardan ya da yabani hayvanlardan insanlara bulaşan keneler, fark edilmediği takdirde ölümcül sonuçlara yol açabiliyor. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) üzere önemli hastalıklara neden olan kenelerin, son yıllarda dünya çapında yayılmasına neden olduğu bir başka tehlike ise Lyme hastalığı. Borrelia burgdorferi isimli bakterinin yol açtığı bu enfeksiyon hastalığı, çoklukla kene ısırmasıyla bulaşıyor. Tedavi edilmediğinde ise eklemleri, hudut sistemini ve kalbi etkileyerek kalıcı hasarlara neden olabiliyor.
Her yıl binlerce kişi kene ısırması sonucu Lyme hastalığına yakalanıyor ve güçlü bir tedavi süreciyle karşı karşıya kalıyor. Son yıllarda hastalığa yakalanan isimler ortasında pek çok ünlü de bulunuyor. Avril Lavigne, Justin Bieber, Bella Hadid, Kelly Osbourne ve Alec Baldwin bu listeye isimlerini yazdıranlardan yalnızca birkaçı. Bu isimlere son olarak ünlü müzikçi Justin Timberlake eklendi. Geçen günlerde Lyme hastalığına yakalandığını açıklayan Timberlake, yaşadığı süreci toplumsal medya hesabından takipçileriyle paylaştı. Timberlake’in bu açıklaması, hastalığın ne kadar yaygınlaştığını ve bilinçlenmenin ehemmiyetini bir defa daha gözler önüne serdi.
Kene yoluyla bulaşan Lyme hastalığının tüm ayrıntılarını, korunma yollarını ve Türkiye’deki yaygınlığını Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Servet Alan, Milliyet.com.tr’ye anlattı.
HAYRANLARI BİLE DURUMU FARK ETTİ
Dünyaca ünlü Amerikalı sanatçı Justin Timberlake son vakitlerde kimi sıkıntı anlar geçirmeye başlamış hatta bu durumu hayranlarının dikkatini çekmişti. Hayranları müzikçinin her zamankinden daha yorgun göründüğünü ve sıhhatinin bozulmuş olabileceğini düşünüyordu. Timberlake de onlarla hem fikirdi, daima yorgun hissediyor ve bedeninde bir şeyler yolunca gitmiyordu. Sonunda bir dizi sıhhat taramasından geçen Timberlake, geçen günlerde Instagram’dan yaptığı paylaşımda şu sözlerle yaşadıklarını anlattı:
“Bazı sıhhat sıkıntılarıyla çaba ediyordum ve Lyme hastalığı teşhisi kondu. Bunu bana acımanız için söylemiyorum ancak perde ardında neler yaşadığımı biraz aydınlatmak istiyorum. Ferdî bir kararla karşı karşıyaydım. Turneyi bırakayım mı ya da devam edip bir yolunu mu bulayım? Sahneye çıkmanın bana verdiği keyfin, bedenimin hissettiği süreksiz gerilimden çok daha ağır bastığına karar verdim. Devam ettiğim için çok mutluyum. Bunun hakkında konuşmaktan çekiniyordum zira bana bu cins şeyleri daima kendime saklamam gerektiği öğretildi. Lakin çabalarım hakkında daha şeffaf olmaya çalışıyorum ki yanlış yorumlanmasın. Bu süreçte yalnızca kendime zihinsel dayanıklılığımı kanıtlamakla kalmadım, tıpkı vakitte hepinizle birlikte asla unutamayacağım çok özel anlar yaşadım.”
Justin Bieber
Lyme hastalığının vurduğu tek isim Justin Timberlake değildi. Meslektaşı Justin Bieber da uzun yıllardır bu hastalığın vücudunda yarattığı yıkımla uğraşıyordu. 2020 yılında Lyme teşhisi alan Bieber için birçok varsayımda bulunuldu. Bazıları onun yasaklı unsur kullandığını bazıları dikkat çekmek için garip davranışlar sergilediğini bazıları de tahlili olmayan bir hastalığa yakalandığını düşünüyordu. Bieber 2020 yılında yakalandığı Lyme hastalığına ek olarak bir de cildini, beyin işlevlerini, gücünü ve genel sıhhatini etkileyen önemli bir kronik mononükleoz hastası olmuştu.
‘TÜRKİYE’DE VAR ANCAK ABD YA DA AVRUPA’DAKİ ÜZERE DEĞİL’
Her yıl binlerce insan bu hastalığa yakalanıp tedavisi için devalar arıyor. Hem halktan hem de kamuoyuna mâl olmuş şahısları derinden etkileyen bu hastalığa dair şuurlu olmak hastalığın tesirlerini daha denetim edilebilir kılabilir. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Servet Alan Lyme hastalığının bilinen ve şimdi konuşulmamış tüm ayrıntılarına ışık tuttu.
Son yıllarda bilhassa yaz aylarında isminden çok daha sık kelam ettiğimiz keneler hem Türkiye için hem de dünya genelinde kayda bedel bir kaygıyla karşılanıyor. KKKA üzere ölümcül hastalıklara kapı aralayan kenelerin Türkiye’de Lyme hastalığına da yol açıp açmayacağını açıklayarak kelamlarına başlayan Uzm. Dr. Servet Alan, şu tabirleri kullandı:
“Lyme hastalığını bulaştıran Ixodes cinsi keneler, Türkiye’de de yaygın olarak bulunuyor. Antikor çalışmaları da Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde insanların bu etkenle karşılaştığını gösteriyor. Lakin bu hastalık şu ana kadar elimizde olan datalara nazaran ABD yada birtakım orta Avrupa ülkelerinde olduğu kadar sık değil. Yapılacak çalışmalar hastalığın ülkemizdeki sıklığını daha net olarak görmemizi sağlayacaktır.”
Borrelia burgdorferi isimli bakteriye bağlı olarak ortaya çıkan, Ixodes cinsi kenelerden bulaşan bir hastalık olan Lyme’nın ABD, Avrupa ve Asya’da çok geniş bir alanda görüldüğü bilgisini veren Uzm. Dr. Servet Alan, ABD’de bir yılda 89 bin Lyme olayının bildirildiğinin altını çizdi. Lyme hastalığının erken devirde teşhis konup tedavi edilmemesi halinde eklem ağrıları, deri bulguları, nörolojik ve kas iskelet sistemi komplikasyonlarıyla kendini gösteren geç periyot Lyme hastalığının görülebileceğini anlatan Uzm. Dr. Alan, “Daha az önemli formları üzere geç periyot Lyme hastalığı da antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Uygun antibiyotik tedavi mühleti konusunda tıbbi görüşlerde farklılıklar vardır. Bununla birlikte birçok hasta düzgün bir halde iyileşir“ açıklamasında bulundu.
TEDAVİSİ UZUN VAKİT ALABİLİR ZİRA…
Erken periyot Lyme hastalığının antibiyotiklerle çoklukla 7-14 gün müddetle tedavi edildiğini, eklem tutulumu olan Lyme artriti üzere geç devir hastalığın 14-28 günde tedavi edildiğini ileten Uzm. Dr. Alan, yeterli yanıt alınmadığında bu mühletin 14-28 gün daha uzayabildiğini, tedavinin hastalığın etkilediği organ sistemlerine nazaran ağız yahut damar yoluyla olabileceğini ekledi. Teşhis konmasını sağlayan antikorların tedaviden sonra da olumlu bulunabildiğini ileten Uzm. Dr. Alan, “Yorgunluk, kas ve eklem ağrıları üzere birtakım yakınmalar bedendeki bakteriler antibiyotik tedavisiyle öldükten sonra bile devam edebilir. Bu tablo tedavi sonrası Lyme hastalığı sendromu PTLDS olarak adlandırılır“ dedi.
“Lyme hastalığı vaktinde teşhis konulup tedavi edilmezse, eklem, iskelet ve kas sistemi, hudut sistemi tutulumlarına yol açabilen, daha önemli seyreden geç devir Lyme hastalığı ortaya çıkabilir.” – Uzm. Dr. Servet Alan
Kene tutunmasının fark edilmesinin her vakit kolay olmadığını ileten Uzm. Dr. Servet Alan, “Kene tutunmasından 3-30 gün, ortalama 7 gün sonra ciltte erythema migrans (EM) olarak isimlendirilen, giderek genişleyen kırmızı bir döküntü ortaya çıkar. Bu döküntünün boyutu 30 cm’ye kadar ulaşabilir. EM olmadan da ateş, titreme, başağrısı, kas ve eklem ağrıları ve lenf bezlerinde şişlik görülebilir. Bu belirtiler farkedildiğinde çabucak doktora başvurulmalı. Sonrasında iki etaplı bir test yapılarak hastalığa teşhis konulabilir. Birinci kademede kanda Lyme hastalığına karşı oluşan IgM ve IgG antikorları isimli hususlar bakılır, bu antikorlar saptanırsa Western Blot testi yapılarak teşhis doğrulanır” tabirlerini kullandı.
‘KOLONYA DÖKMEYİN, SİGARA ATEŞİ TUTMAYIN’
Lyme hastalığından korunmak için açık alanlarda kene tutunmasını önleyecek formda mümkün olduğu kadar bedeni örten giysiler, kenenin görülmesini sağlayacak açık renkli kıyafetler giyilmesi gerektiğini ileten Uzm. Dr. Servet Alan, paçaların çorap içine, gömlek yahut tişörtlerin de pantolon içine sokulabileceğini hatırlattı. Açık alanlardan döndükten sonra tüm bedenin kene tutunması açısından araştırılması gerektiğinin altını çizden Uzm. Dr. Servet Alan, kene tutunmasının saptanması halinde gecikmeden çıkartılması gerektiğine dikkat çekti.
Kenenin erken çıkartılmasının hastalıkların bulaşma riskini azaltabileceğini tabir eden Uzm. Dr. Alan, “Keneyi uzaklaştırmak için üzerine kolonya, gaz yağı üzere kimyasal unsurlar, sigara ateşi uygulanmamalı. Bu kenenin salgılarını kan emdiği şahsa aktarmasına neden olabilir. Kene çıplak elle tutulmamalı ve patlatılmamalı. Bunun için bir sıhhat kuruluşuna başvurulmalı“ diyerek açıklamalarını noktaladı.
