‘Kot başkenti’ne Trump darbesi! Müddet doldu, her yer kapanıyor: ‘Galiba öleceğiz’
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – ABD’nin dış ticarete ait yeni vergi tanımlarını açıkladığı günlerde de gündeme gelen Lesotho, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin iç kısmında yer alan küçük ve dağlık bir ülke ve bu sebeple Vatikan ile birlikte dünyada kara hudutları yalnızca bir ülke tarafından çevrelenmiş olan iki ülkeden biri. Yaklaşık 2 buçuk milyon nüfusa sahip olan Lesotho’nun en büyük kenti başşehir Maseru. Burası birebir vakitte Lesotho’nun ekonomik ve kültürel manada en varlıklı bölgesi. Ülkenin en büyük gelirlerinden birisi de ABD’ye ihraç edilen dokumacılık eserleri. Lakin Trump’ın aldığı kararların akabinde Lesotho için tehlike çanları çalıyor.
Lesotho, son yıllarda ABD’nin AGOA’dan (African Growth and Opportunity Act – Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası) yararlanarak ABD’ye en çok giysi ve dokuma eserleri ihraç eden ülkelerden biri haline gelmişti. Bu yasa sayesinde 2000’den bu yana kimi Afrika ülkelerinin ürettiği eserler ABD’ye gümrük vergisi olmadan gönderilebiliyordu. Fakat bu durum, Trump’ın aldığı kararlarla sona ermişti. Ülkedeki fabrikalar kapanma noktasına gelirken Lesotholular artık ‘Nasıl hayatta kalacağız?’ sorusunu sormaya başladı.
‘AFRİKA’NIN KOT BAŞKENTİ’ NE YAPACAĞINI DÜŞÜNÜYOR
‘Trump’ markalı golf tişörtlerinin de üretildiği Lesotho’da son vakitlerde birçok kişi geleceğinin ne olacağı konusunda huzursuz. Ülke iktisadında değerli bir yere sahip olan dokumacılık fabrikaları, ABD hükümetinin daha evvel uygulamaya aldığı ek gümrük vergileri sebebiyle yakın vakitte kapanabilir. Birçok kişinin ismini bile bilmediği küçük Afrika ülkesi, Trump’ın Nisan ayında açıkladığı yüzde 50’lik gümrük vergileriyle karşı karşıya kalmıştı. Bu oran, öbür tüm ülkelerden daha yüksekti. Lesotho, ‘Afrika’nın kot başkenti’ olarak biliniyor. Ülkedeki hazır giysi fabrikaları, dünyaca ünlü Amerikan markaları için de kot pantolon üretiyor. ABD, Güney Afrika’dan sonra Lesotho’nun en büyük ikinci ticaret ortağı. ABD ile olan ticaret hacmi, Lesotho’nun yıllık ulusal gelirlerinin yüzde 10’undan fazlasına denk geliyor. Bu da ek gümrük vergilerini Lesotho için epey yıkıcı hale getiriyor. Bu durum ülke içinde o kadar önemli bir hal aldı ki Lesotho, temmuz ayının başlarında istihdam yaratmayı hızlandırmak emeliyle ulusal ‘felaket hali’ ilan etti ve işsizliğin artması ihtimaline karşı çare aramaya başladı.
ABD Başkanı Donald Trump, hemen her ülkeye getirilen ek gümrük vergilerini mutabakat sağlamak için ertelemişti. Trump, birinci olarak 9 Temmuz’a ertelediği vergi tarifelerini son olarak 1 Ağustos’a uzatmıştı. Bugün dolan müddet, Lesotho’da büyük bir telaş ve derde sebep oldu. İngiltere merkezli basın kuruluşu BBC, Lesotho’da dokuma bölümünde çalışarak geçimini sağlayan çalışanlarla konuştu.
‘NASIL KURTULACAĞIMIZI BİLMİYORUZ’
Trump’ın golf tişörtlerinin üretildiği fabrikada çalışan Aletta Seleso, işten çıkarılma ihtimalinin arttığını belirterek, şu anda ülkedeki dokumacılık fabrikalarında çalışanların derdini “Bundan nasıl kurtulacağımızı bilmiyoruz. Öleceğiz” sözleriyle özetledi. Küçük bir çocuğu olan bayan, yaklaşık 10 yıldır orada çalıştığını ve aylık 160 dolar (6.467,60 Türk Lirası) aldığını ve bu parayla ailesini geçindirmeye çalıştığını söyledi.
Son 8 yıldır fabrikada nakışçı olarak çalıştığını tabir eden Seleso, ABD Başkanı Trump’ın ek gümrük vergileri açıklamasına kadar iş konusunda telaşı yoktu. Fakat gümrük vergilerinin artmasının akabinde çalışanlara fabrikanın her an kapanabileceği söylendi. Ek gümrük vergilerinin açıklanmasından sonra Seleso ve arkadaşları, ayda 2 hafta çalışmaya başladı. Bu da aylık fiyatlarının yalnızca yarısını almalarına neden oldu. Gelirinin düşmesinden sonra hayatın kendisi için şiddetli hale geldiğini tabir eden Seleso, çocuğuna, annesine ve ölmüş olan küçük kız kardeşinin iki çocuğuna bakmanın kendisi için çok sıkıntı olduğunu söyledi.
BBC, fabrikada çalışan 150 emekçiyi temsil eden bir sendikanın yöneticileriyle de konuştu. Sendika yöneticileri fabrikanın şimdi kapanacak kadar sıkıntı bir durumda olmadığını belirterek, “Fabrika yöneticilerinin bize durumun değişmemesi halinde kapanmak zorunda olabileceklerini söylediler” dedi.
‘ÇOĞU VAKİT GÜNDE BİR SEFER YEMEK YİYORUZ’
Seleso’nun işinin ne olacağı konusu şimdi belirsizliğini koruyor olsa da ülkede ondan daha makûs durumda olan çok sayıda kişi bulunuyor. Başşehir Maseru’nun Thetsane sanayi bölgesinde, iş arayan onlarca kişi bir diğer hazır giysi fabrikasının önünde iş arıyor. Yakın vakitte kapanan fabrikanın kısa bir vakit içinde tekrar açılacağı belirtiliyor. Çoğunluğu bayanlardan oluşan bu küme ortasında mart ayından bu yana iş arayan Puleng Selane de bulunuyor. Daha evvel güvenlik vazifelisi olarak çalıştığını belirten üç çocuk annesi bayan, yaşadıklarını “Artık hayat çok güç. Birçok vakit günde bir kere yemek yiyoruz ancak bazen hiç aç yatıyoruz“ kelamlarıyla anlattı.
Tekstil ve hazır giysi kesimi, yaklaşık iki milyon nüfusuyla Lesotho’nun en büyük özel dalı. Bu bölüm tepe devrinde ülkede yaklaşık 50 bin bireye istihdam sağlıyor. Hükümete nazaran bu dalda halihazırda 36 bin kişi çalışıyor ve 12 bin kişi ABD’nin ek gümrük vergilerinden direkt etkileniyor.
Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası tesiriyle Lesotho dokuma dalındaki kıymetli bir sıçrama yaşadı. Bu durum ülkenin ABD ile ticaret fazlası vermesi manasına geliyordu. Lesotho, ABD’den ithal ettiğinden daha fazla ihracat yapıyordu. Trump’ın Lesotho’ya bu kadar yüksek gümrük vergileri uygulamasının sebebi iki ülke ortasındaki ticaretten Lesotho’nun daha karlı çıkmasıydı. ABD’nin bu atağının akabinde ülke iktisadının en parlak bölümünün geleceğini önemli halde riske soktu. Ülkedeki işsizlik oranları resmi bilgilere nazaran yüzde 30 civarında ve gençler ortasında bu oran yüzde 50’ye yakın.
Lesotho’da bulunan fabrikalardan kimileri, üretimlerinin kıymetli bir kısmını Güney Afrika’dan verilen siparişlere kaydırmış durumda olsa da buradan elde edilen gelirin ABD pazarı kadar getirisi olmadığı tabir ediliyor. Hükümet sorunu çözmek için çalıştığına dair teminat veriyor. Lakin birçok kişi bu tahlilin ne vakit ve nasıl olacağı hakkında korku ve kaygılara sahip.
