Valeye araç verme mecburiliği var mı? Hukukçu Haydi Dündar CNN TÜRK’te yanıtladı

Olay, 28 Temmuz’da, Celal Bayar Mahallesi’ndeki otelin kapalı otoparkında meydana geldi. Otelden çıkış yapan Selen Yalaz, arabasını istedi. Otelde vale olarak çalışan F.T., kapalı otoparktaki arabası çıkarmak isterken kaza yaptı.

Çarpmanın şiddetiyle arabada hava yastıkları açılırken, araca pert raporu verildi. Polis memuru tarafından tutulan tutanakta, F.T.’nin araçla otopark içerisinden sola dönüş için hareket yaparken sürüş hakimiyetini kaybederek beton sütuna aracın sağ ön kaput, ön tampon, sağ çamurluk kısımlarıyla çarpması sonucu tek taraflı maddi hasarlı trafik kazası meydana geldiği belirtildi. Kaza, otoparkın güvenlik kameralarına da yansıdı. Manzaralarda F.T.’nin arabaya bindikten sonra süratle dönüş yapıp direksiyon hakimiyetini kaybettiği ve kolona çarptığı anlar yer aldı.

KAZA SONRASI SORUMLU KİM?

Peki valeye araç verme mecburiliği var mı? Kafe, restoran ve otellerin vale hizmetleri denetleniyor mu? Hukukçu Haydi Dündar, CNN TÜRK canlı yayınında Burçak Bozkuş’a değerlendirmelerde bulundu.

Dündar’ın açıklamaları şöyle; Vale hizmeti verecek olan şahsın öncelikle bir yeterlilik evrakı alacak. Bu yeterlilik evrakını alırken, ruhsal olarak, psikoteknik manasında da bir yeterliliğe sahip olup olmadığı inceleniyor ve bunun sonucunda bir rapor düzenleniyor kendisiyle ilgili. Zira alınan araca ziyan vermemesi gerektiğinin farkında olması gerekiyor. Kendisine yüklenen vazifesi tam manasıyla yerine getirebilmesi ismine.

Çünkü vale hizmeti veren şirketin çalıştırdığı valenin karıştığı bir kazada ya da oradaki kendisinden kaynaklanan bir meselede, sorumlusunun kim olabileceğini de tıpkı vakitte ortaya çıkarmamız gerekiyor. Burada da şöyle bir durum ortaya çıkıyor: Valenin karıştığı kazadan doğan ziyandan, öncelikle vale şirketi, vale şirketiyle birlikte işletme sorumlu olmaktadır. Zira vale şirketi, işletmenin yardımcı kuruluşudur. Ana mevzu, işletmedir. İşletme dediğimiz; gittiğiniz restoran, gittiğiniz otel… Birinci sorumlu işletmedir. İşletme burada büsbütün sorumlu olacaktır. Ama işletmenin, vale hizmeti veren şirketle ortasında bir kontrat yapması gerekiyor.

Vale hizmeti verilirken, yani vale hizmetini verebileceğini şayet ruhsatında işletmişse bu vale hizmetini verebiliyor. Vale hizmetini veriyorsa, vale şirketiyle bir mukavele de yapması gerekiyor. Tıpkı vakitte sigorta da yapması gerekiyor. Bu, kazaların önüne geçmek ismine… Yani burada doğan zararın kim tarafından ödenmesi tartışması yaşanmasın diye, valenin karıştığı kazalarda burada şayet kusur valede ise, sigortadan karşılanması gerekir. Vale hizmeti veren şirketin yaptığı sigortadan bir karşılanma durumunun kelam konusu olması gerekiyor.

‘VALE ALANININ MUHAKKAK OLMASI GEREKİR’

Burada tek bir kriterde araç sahibi sorumlu olabiliyor. O da nedir? Zımnî bir sorunu varsa, aracın daha evvel bir sorunu varsa ve bu sorun kayıt altına alınmış; lakin bunun tamiratı için gerekli süreçleri yapmamışsa — bu da yargılama sonucunda alınacak uzman raporlarının sonucunda ortaya çıkıyorsa — o vakit aracı teslim eden kişinin de bu süreçlerden sorumlu olabileceğidir. Aksi takdirde, bütün başka kısımlarla ilgili hem vale şirketi hem de işletme, müteselsilen birlikte, ortaklaşa bu işten sorumlu olabilecektir.  Vale hizmeti verecek şirket, öncelikle bir vale noktası belirlemek zorunda. Bu vale alanının muhakkak olması gerekir.

Yani gelen şoförün bu vale alanının olduğunu bilmesi… Tıpkı vakitte fiyatsız bir otopark var. Fiyatsız otoparkın nerede olduğunu da göstermesi gerekiyor, açıklayıcı bir formda, bilgilendirecek formda. Vale hizmetini verecek olan şahsın yakasında tanıtıcı bir kart olması gerekir. Vale hizmeti veren şahıs bir yelek giyecek. Bu yeleğin üzerinde “vale” ismi yazılacak; birebir vakitte o işletmenin logosu da olacak. Yani birebir vale, birden fazla işletmenin valeliğini yapıyorsa da orada belirli olmuş olacak ki siz hangi işletmeye geliyorsanız, o işletmenin valesine aracınızı teslim etmeniz gerekir.

MAĞDURUN ZİYANI VALEDE Mİ, ŞİRKETTE Mİ?

Öncelikle işletmeye gidiyoruz. Diyor ki: “Ben valeyle bir kontrat imzaladım. Kontrattan ötürü valenin şu sigortası var. Bu sigortadan ötürü da bu ziyan giderilsin,” diyor. O vakit da o sigorta da gideriyor. Mesela; aracımızda genelde bedelli eşyalarımız oluyor ya da bilhassa vazifeden ötürü silah taşımak zorunda oluyoruz. Aracın anahtarını veremiyoruz yani. Ya da verdiğimizde bile yanında bekliyoruz, park etsin. Park ettikten sonra anahtarı tekrar bize getirsin diye. Zira aracın içerisinde bir şey çalındığında ya da bir şey alındığında ispatı mümkün olamıyor ne yazık ki. Mümkün olamadığından ötürü da karşı taraftan rücu edemiyorsunuz. Yani ondan talep edemiyorsunuz. Ondan ötürü da ne yazık ki, mümkün mertebe valelerle ilgili şayet valeye veriyorsanız aracınızı, bir fiş düzenlenmesi gerekiyor. Bir fiş almanız lazım. SMS varsa SMS almanız gerekiyor.

VALEYE ARACINI VERENLER NELERE DİKKAT ETMELİ?

Öncelikle vale bir kıyafeti var mı, yok mu? Hangi işletmenin valesi mi, değil mi? Onun muhakkak olması gerekir. Vale fiyatının aşikâr olması gerekir. Nereye gittiyseniz, diyorsunuz ki orada bakın şayet işletmenin valesi mi, öbür bir yerin valesi mi diye üzerinden denetim etmek mümkün. Kesin görülmesi gerekiyor. Yönetmelik diyor ki; Şoförün görmesi gereken bir biçimde büyük puntolarla yazıyor olması gerekiyor. Giydiği kıyafet üzerinde bunun görünüyor olması lazım. Bu birincisi.

İkincisi ve en değerlisi olan: Bir SMS, bir e-posta, bir e-fatura ya da bir fiş alınması gerekir ki hangi vale hizmetine, hangi vale şirketine, aracınızı hangi tarihte, ne vakit teslim ettiğinizi ortaya koymanız ismine… Bilhassa yönetmelik diyor ki: Aracın içerisinde özel bir eşyanızı bırakmayın. Lakin özel bir eşyanız içeride kaldığında ve kaybolduğunda bunu nasıl talep edebiliyorsunuz?

Aracı teslim ederken, şayet o SMS’in içerisinde, o fişin ya da o faturanın içerisinde “Aracın içerisinde şu şu gerecim de var” biçiminde belirtmişseniz, alırken de denetim ettiğinizde eksikse o vakit vale sorumlu olabilecektir yani. Onun için bir sıkıntıyla karşılaşıldığında, birinci olarak talep edilmesi gereken yer mutlaka şirkettir, işletmedir İşletmeden sonra vale şirketidir. Vale şirketinden sonra da şahıstır.

Birlikte, müteselsilen, ortaklaşa bu şahıslar bu ziyandan sorumlu olabilecektir. Lakin burada ceza hukukunu biraz daha farklı bir yere koymamız gerekir. Şayet aracı süren kişi birine ziyan verirse, kaza yaparsa, yaralama ya da diğerinin malına ziyan verirse ya da tıpkı vakitte aracın içerisinde öbür bir suça karışırsa, o vakit hatanın kişiselliği gereği, aracı kullanan kimse o araçta da ne olacaktır? Sorumlu olacaktır o şahıs.

Sigorta yaparken dikkat etmesi gereken bir nokta daha var. Bakın, bu aracı kazaya karışan şahıs, üçüncü şahıs. Şayet sigortanız ya da kaskonuz, üçüncü şahsın karıştığı kazaları karşılayamayacak düzeydeyse, o vakit aracınızı ne yazık ki karşılayamıyor sizin kaskonuz ya da sigortanız. Fakat kaskonuzu yaparken ya da sigortanızı yaparken “Üçüncü kişinin karıştığı kazaları da tazmin edecektir” diye bir ibare eklenirse, o vakit burada mağdur ne yapacaktır? Çabucak kasko şirketine verip aracını yaptıracaktır ya da değiştirecektir. Bu türlü rastgele bir kazaya karışsa bile, rastgele bir durum olsa bile, bu ibare eklenirse karşılanacaktır

‘DÖRT HAVA YASTIĞI AÇILMIŞ’

Otomobilin sahibi Selen Yalaz ise DHA muhabiri Tolga Tahçı’ya yaptığı açıklamada, olaydan 45 dakika sonra durumun kendisine söylendiğini belirterek, “Aracımı istedikten sonra 20-25 dakika bekledim. Bir sorun olup olmadığını sordum. Zira benden sonra gelenlerin araçları teslim ediliyordu. 45 dakika sonra gerçeği öğrenmek için reaksiyon göstermeye başladım. Akabinde gece müdürü olduğunu öğrendiğim biriyle otoparka indik ve aracımın halini gördüm. 4 hava yastığı patlamıştı ve araç perte çıkmıştı” dedi.

‘VALE FİYATINI GERİ VERMEDİLER’

Sürecin tüzel yollarda takipçisi olacağına vurgulayan Yalaz, “Türkiye’de ne yazık ki vale terörü var. Türkiye’de vale yüzünden başına bu türlü bir olay gelen birinci kişi değilim, muhtemelen son kişi de olmayacağım. Evet ismi üzerinde ‘kaza’. İmajları izlediğimde otomobilim hunharca kullanılmış. Otoparkta yüksek süratle vale aracı kullanmış. Bunu da geçiyorum otelin müdürü bana, ‘Olur böyle şeyler’ diyor. Sonrasında otelin sahiplerinin, ‘Bizim valeler duvarda bir şey denemiş’ dediğini duyuyoruz. Tüzel olarak tüm haklarımı arayacağım. Lütfen Çeşme’de bu otele aracınızı vermeyin. Aracım 5 saat orada kaldı. Aracım perte çıktığı için ikame araç istedik lakin olumsuz yanıt geldi. Hem büyük bir mağduriyet yaşadık hem de krizi yönetemediler. Üstüne üstlük benden 400 lira vale fiyatı alındı. Olay sonrasında geri bile vermediler. Tüzel olarak takipçisi olacağız” diye konuştu.