Suyun üzerinde kalmaya çalışanlar
Melisa Vardal – Göçle parçalanan hayatlar, ekonomik eşitsizlikle daralan nefesler, güvenlik siyasetleriyle kuşatılan bedenler… Arter’in yeni standı “Basınç Altında Suyun Üstünde”, tam da bu atmosferde şekilleniyor. Küratörlüğünü Nilüfer Şaşmazer’in üstlendiği stant, 15 sanatkarın yapıtlarıyla kriz çağının görünmeyen basınçlarını görünür kılıyor. Sergiyi küratör Şaşmazer eşliğinde gezerken eserlerin art planına dair anlatılarla birlikte izleyicinin karşılaştığı duygusal ve politik tansiyon katman katman açılıyor. İki kata yayılan stantta üst kat, toplumsal düzlemdeki şiddeti ve denetimi sorgulayan çalışmalara konut sahipliği yaparken; alt kat, bireyin iç dünyasında yankılanan sıkışmayı, çaresizliği ve direnci izleyiciyle buluşturuyor.
‘Yok et ve canlandır’
Zemin ve alt kat galerilerde yer alan işler, birlikte bakıldığında bugünün sosyo-politik tablosunu çok katmanlı bir görsel anlatıya dönüştürüyor. Birinci bakışta soyut bir kavram üzere duran “atmosferik basınç” fikri, stant boyunca hem fiziki olarak hem de kavramsal olarak beden buluyor.
Serginin girişinde Paris’te yaşayan Claire Fontaine’in “İsimsiz (Kaygı)” isimli işi karşılıyor bizi. Üzerine “angoisse/kaygı” sözü işlenmiş şapka, sistemin bu duyguyu bile ticarileştirerek tüketilebilir bir objeye dönüştürmesini ironik biçimde gösteriyor. Birebir sanatkarın stanttaki öteki yapıtı “Yok et canlandır” ise bir kibrit kutusunun üzerindeki tabirlerle yıkımı sadece bir son değil, dönüşümün başlangıcı olarak yorumluyor. Fontaine, eseriyle umutsuz anlarda bile tekrar inşa etmenin mümkün olduğunu hatırlatıyor.
Serginin en dikkat alımlı işlerinden biri de Meksikalı sanatçı MORIS’in “Ley/Yasa” isimli çalışması. Tornavida, ustura, çivi, tel üzere potansiyel olarak suça da yol açabilecek objelerin çimento üzerine yerleştiren sanatçı ülkesindeki şiddeti ve bu şiddeti yaratan nizamı eleştiriyor. Fransız sanatçı Ugo Schiavi’nin “Altın Arayanlar” isimli yapıtı, altın kaplı maskeler aracılığıyla maden personellerinin sömürüsünü ve bu sömürünün sebep olduğu sosyo-ekonomik eşitsizlikleri cesurca yüzümüze vuruyor.
‘Kusursuz Suçlu’yu tanıyalım
Nadia Kaabi-Linke’nin “Kusursuz Suçlu”su Arter’in karanlık salonunda, tek bir spot ışığı altında duruyor. Tunuslu sanatkarın, Arap Körfezi’nde balık avlamak için kullanılan klasik bir kapanı beyaza boyayarak müdahale ettiği obje, birinci bakışta şık ve ışıldayan bir mücevher üzere görünüyor. Lakin dikkatli bakıldığında, yapının büsbütün Davut Yıldızlarıyla örüldüğü fark ediliyor. İsrail’in Ortadoğu’daki siyasetleriyle bölgeyi içine soktuğu tuzağa dikkat çekerken Filistin’de yaşanılanlara hatırlatıyor. Küratör Nilüfer Şaşmazer, “Artık bir soykırıma şahit oluyoruz ve elimizden bir şey gelmiyor. ‘Kusursuz Suçlu’ bu sıkışmışlık hissini da taşıyor” diyor.
