Üniversite okumadan NASA’da! Yunuslarla tıpkı konutta yaşadı: ‘Kurtulmak için öldü’

Derleyen: Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Hiç tanımadığınız birinin sizi ve keşfinizi değişik bir düzeye taşıyacağından habersiz on yıllar geçiriyor olabilirsiniz. Sizin hayal ettiklerinizi ya da merak ettiklerinizi bilen ve yaşayan birileri olduğundan habersiz de olabilirsiniz.1960’larda NASA’nın yeni bir proje üzerinde çalışmaya başlaması, değişik bir hayat yaşayan genç bir bayanı tarihe geçirecek bir tarafa evrildiğinde de kimsenin beklemediği yerden en büyük keşif gelmek üzereydi. En düzgün üniversitelerden mezun olan uzmanlar, yılların bilgi birikimiyle, beşerden sonraki en zeki canlı olan yunuslarla irtibat kurmak, konuşmak için araştırmalara başlamıştı. Çalışmalar sürerken iki farklı bilim kolunu inceleyen bilim insanların kitaplarında tahminen de her şeyin seyrini değiştirecek ayrıntılar dikkat çekiyordu. Bir hudut bilimci olan Dr. John Lilly ve gök bilimci Frank Drake’in kitaplarının birbiriyle neredeyse eşleşen noktaları için, Karayipler’in Pitoresk kıyısında kurulacak laboratuvarda araştırma kararı da çok gecikmeden verildi. Diğer yerlerde, diğer formda seyreden hayatlar birbiriyle tıpkı eksende buluşmak üzereydi. Aynı hususta benzeri tabirler kaleme alan muharrirlerin yanında, çocukluğunu hayvanları severek geçirmiş ve neredeyse onlardan biri olmuş, üniversite bile okumamış genç bir kız, ağabeyinden Yunus Laboratuvarı’nın kurulduğunu duymuştu. Genç Margaret Howe Lovatt şimdi eğitim hayatını tamamlamamış olsa da NASA projesine üniversite profesörlerinden daha fazla katkı vermek üzereydi. Ağabeyinin kulağına yunusları fısıldadığı o gün, koşarak laboratuvara gitmesi herkes için dönüm noktası olmak üzereydi!

NASA VE ABD DONANMASI’NDA OKUMAMIŞ BİR GENÇ KIZ

Margaret yaşadığı yere çok yakın olan araştırma merkezine koşar adımlarla geldiğinde, laboratuvar müdürü Gregory Bateson’a yunusları görebilmek için çok ısrar etmişti. Bateson o günlerde 23 yaşında olan genç kıza, heyecanı karşısında şaşkın ve meraklı gözlerle bakıyordu. Bu kız niye yunusları görmek için müdüre ‘yalvarıyordu?’ Sebep ne olursa olsun, sonunda Margaret’in yunusların davranışlarını gözlemlemesine müsaade verilmişti. Genç kızın bilimsel alanda hiçbir eğitimi olmamasına karşın yunuslara bakışı herkesi etkiliyordu. Üstelik Margaret’in inanılmaz çalışkanlığı başlarda davetsiz konuktan hoşlanmayan Bateston’ı da şaşırtmıştı. Bateston, Margaret’i içeri davet etmiş ve yunusları izlerken dikkatini çeken her şeyi not etmesini istemişti. Margaret yunuslarla birinci dakikalardan itibaren sıcacık bir bağ kurmuştu. Bu bağ Margaret için bir anahtar olmuş ve laboratuvarda istekli olarak çalışmak için kendini kabul ettirmişti. Bateston ona ne vakit isterse laboratuvara gelebileceğini söylediğinde genç kız daha da heyecanlı günler yaşamaya başlamıştı. Onun bu heyecanı NASA’nın aradığı yanıtları vermek üzereydi. Margaret, laboratuvarda çalıştığı günlerden birinde Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden hudut bilimci Dr. John C. Lilly ile tanışma fırsatı de yakalamıştı. Margaret’in yunuslarla irtibatını gören herkes tıpkı şeyi düşünüyor, dünya dışı hayat formlarıyla konuşmak maksadıyla NASA ve ABD Donanması’nın finansmanıyla yapılacak araştırma laboratuvarı süratle yunus yuvasına dönüşüyordu. Margaret ise artık projenin vazgeçilmez bir çalışanıydı.

MARGARET’İN SEVGİSİ YUNUSLARI KURTARDI! DENEY Mİ, AZAP Mİ?

Kurulan yunus akvaryumunun asıl maksadı, yunuslara konuşmayı öğretmek olsa da 2 yıllık emekler süreci öteki tarafa yanlışsız da geliştirdi. Dr. Lilly ve Margaret, çok farklı yaklaşımlarla insan lisanının yunuslar tarafından taklit edilebileceğini kanıtlamaya çalışarak günler ve aylar geçiriyordu. Margaret’in ise bu bahiste şimdi hiç denenmemiş son bir fikri daha vardı. Genç kız, yunuslarla yaşaması ve bir annenin çocuğuna konuşmayı öğrettiği üzere beşere misal sesler çıkarması durumunda daha başarılı olunacağını düşünüyordu. Başta laboratuvara girmesine bile sıcak bakılmayan Margaret’in fikri, bilim insanları tarafından da takviye görmüştü. Margaret artık Peter, Pamela, ve Sissy isimli yunuslarla birebir konutu paylaşacaktı. Sevenin halinden sevenler anlardı ve Margaret yunuslar tarafından en çok sevilen kişiydi. Tabii yunusları en çok seven kişi de…

Bir mühlet sonra Margaret ve Peter isimli yunus ortasında farklı bir bağlantı kuruldu. O devir birçok yayın organı onların alakalarının sevgi hissinden çok ötede olduğunu yazıyordu. Öyle ki savlar önü alınmaz bir hal almış ve Peter ile Margaret ortasında cinsel birliktelik olduğu bile ortaya atılmıştı. Genç kız bu savlar karşısında çok üzülüyor ve kendini açıklama muhtaçlığı hissediyordu. Tekraren Peter ile ortasındakinin yalnızca duygusal bir bağ olduğunu lisana getirmiş olsa da işler çığırından çıkmıştı. Bu husus yüzünden yunuslar üzerinde deneyler yapmak isteyen Dr. Lilly’e, laboratuvar müdürü Bateston ve Margaret takviye olmamış ve araştırmadan çekilme kararı aldı. Çünkü Dr. Lilly, Margaret’in özel bir bağ kurmayı başardığı yunuslara acı verici ve ismi deney olan bir kadro azaplar yapmayı planlıyordu. 

PETER’İ AYRILIK ACISINDAN KURTARMAYA YETMEDİ

Dr. Lilly, dehşetli deneyinin vereceği fecî sonuçları öngörenlerin ihtarlarına kulak asmadan, yunuslara uyuşturucu hususlar vermeyi başa koymuştu. Margaret özel bir bağ kurduğu Peter isimli yunus için ayrıyeten ısrar ediyordu. Ne genç kız ne de Peter, birbirlerinden ayrılmayı göze alabilirdi. Her ikisi için de ağır sonuçları olabilecek bu ayrılık, Margaret’in ısrarlarıyla son bulmuş ve Peter deneyden kurtarılmıştı. Fakat yunus ile genç kız ortasındaki aşk dedikoduları bir an olsun dinmiyor ve büsbütün duygusal olan bu sevgi bağı berbat sözlerle incitiliyordu. Tüm bunlar Peter’in karanlık bir laboratuvara götürülmesiyle biraz olsun dinmişti. Kimse bu atağın Peter’i nasıl etkileyeceğini düşünmemiş ve çok az güneş ışığı alan, sıkışık bir yapıya sahip havuza hapsedilen yunus, hem yaşamaya çalıştığı yere hem de Margaret’ten ayrılmaya daha fazla dayanamadı. Peter, kısa mühlet sonra intihar etti. Olaydan birkaç hafta sonra, Dr. Lilly’nin arkadaşı, intiharı doğrulayan şu tabirleri kaydetti: “Yunuslar bizim üzere otomatik hava soluyan canlılar değiller. Her nefes şuurlu bir efordur. Hayat dayanılmaz hale gelirse, yunuslar yalnızca bir nefes alır ve tabana batar.”